Caransebeș
| Caransebeș | |
|---|---|
Belediye | |
 | |
 Arma | |
 | |
  Caransebeş'in Romanya'daki konumu | |
Koordinatlar: 45°25′17″K 22°13′19″D / 45.42139°K 22.22194°D | |
| Ülke |  Romanya |
| Bölge | Banat |
| İl | Caraș-Severin |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Felix Borcean[1] |
Resmî site primaria-caransebes.ro | |
Caransebeș Türkçe telafuzu ile Karansebeş Romanya'nın güney batısındaki Banat bölgesinin bir parçası olan Caraș-Severin ilinde bir şehirdir. Timiş Nehri ile Țarcu Dağları'ndan gelen Sebeş Nehri'nin birleştiği yerde bulunur. Batıda ise Banat Tepeleri ile doğrudan temas halindedir. Şehir Reșița'ya yaklaşık 40 km, Oțelu Roşu'ya 21 km Hațeg'e 70 km ve Țarcu Dağları'ndaki Muntele Mic kayak merkezine 25 km uzaklıkta lokasyonda bulunan önemli bir demiryolu düğüm noktasındadır. Tarihte ünlü Şebeş Muharebesinin olduğu yerdir.
Bir Jupa yani köy olan bu yer sonrasında belediye niteliğindeki kasaba konumuna yükselmiş olup bir belediye başkanı tarafından yönetilmektedir.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Caransebeș nemli karasal iklime sahiptir (Köppen iklim sınıflandırmasında Cfb). Kışları çok sert değildir. Zira, alt-Akdeniz iklimi etkileri bir dereceye kadar mevcuttur. Sıcaklıklar kışın çok fazla düşmez (ortalama 0 ila -15 °C), ancak yazlar sıcak olabilir (30-38 °C ortalama). Yağış yıl boyunca oldukça bol olabilir.
 Caransebeş iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | −3,1 | 5,0 | 10,1 | 16,1 | 20,5 | 23,6 | 25,5 | 25,9 | 20,9 | 15,8 | 10,5 | 4,4 | 15,1 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,7 | 1,0 | 5,5 | 11,2 | 15,8 | 19,3 | 21,1 | 21,3 | 16,4 | 11,2 | 6,4 | 0,9 | 10,8 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −4,3 | −2,9 | 0,8 | 5,1 | 10,3 | 13,9 | 15,8 | 16,0 | 11,8 | 6,9 | 3,0 | −2,3 | 6,2 |
| Ortalama yağış (mm) | 75 | 70 | 82 | 110 | 119 | 131 | 118 | 98 | 96 | 76 | 72 | 82 | 1,129 |
| Kaynak: https://en.climate-data.org/europe/romania/caras-severin/caransebes-10734/ | |||||||||||||
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Buradaki ilk yerleşim izleri Dacian zamanlarına kadar uzanabilir. Daçya harabeleri yakın zamanda bir köy olan 7 km uzaklıktaki Obreja yakınlarında keşfedildi . Romalılar Dacia,'yı işgal ettiklerinde arkeologlar tarafından yakınlardaki Jupa köyünün yakınında Tibiscum adında bir castrumu inşa ettiler. Tibiscum Jupa, daha sonra bir şehir olarak büyüdü. Dacia'da Hristiyanlığın kapılarından biri olarak kabul edilen Tibiscum, yöre halkının Romalılaşmasında da önemli bir yere sahiptir.
Orta Çağ boyunca, yerel halk sürekli olarak bölgeye yerleşmiştir. Bölge Macar Krallığı'nın bir parçası olmuş, daha sonra Transilvanya Prensliği'nin ve Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. 1787'de Avusturya Arşidüklüğü ordusunca kendi kendine uğranılan bir yenilginin, Osmanlı iddialarına göre ise kazanılan bir zaferin yani Caransebeș Muharebesi'nın (tarihsel doğruluğu şüphelidir) burada gerçekleştiği varsayılmaktadır. Daha sonra Habsburglar, Osmanlılara karşı uzun süren savaşlardan sonra bölgenin kontrolünü ele geçirdi. Transilvanya Prensliği'nin bir parçası olarak, 1804'te Avusturya İmparatorluğu'nun bir parçası oldu. 1867 Avusturya-Macaristan Uzlaşmasından sonra, yeniden Macaristan'ın bir parçası oldu.
Demiryolları ortaya çıkmaya başladıktan sonra Caransebeș'in rolü sürekli büyüdü. 19. yüzyılın sonlarında, yerleşimin Rumen halkı, Macar Krallığı'nda yaşayan tüm ulusların (Romenler dahil) kültürel ve idari hakları için savaşan ilerici demokratik bir politikacı olan Macar Lajos Mocsáry'yi o zaman Macaristan Parlamentosu'na seçti.
Ekim 1918'in sonlarında, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesine yakın bir zamanda, Caransebeș'te bir Rumen Ulusal Komitesi kuruldu. Transilvanya'nın Romanya ile birliğinin 1 Aralık'ta ilan edildiği Alba Iulia'ya giden en büyük Banat heyetinin çekirdeğini oluşturdu. Bu arada Belgrad Mütarekesi'nin ardından Banat'ın tamamı Sırp Ordusu tarafından işgal edildi. Sırplar Ocak 1919'da Caransebeș bölgesinden çekildi ve yerini Fransız Ordusu aldı. Romanya, Banat'ı Temmuz ayı sonlarında yönetmeye başladı ve sonraki haftalarda birlikler içeri girdi. Ağustos 1919'da Paris Barış Konferansı sırasında Banat, Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı ile Büyük Romanya arasında bölündü ve Caransebeș ikincisine atandı.[2]
1947'de komünist rejimin yükselişinden sonra, şehre yakın bir havaalanı ve hava üssü inşa edildi. Ancak havalimanı 1989 Devrimi'nden sonra uzun süre faaliyette kalamadı.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehrin önde gelen iki lisesi, CD Loga Ulusal Koleji ve Traian Doda Ulusal Koleji'dir.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Tarihî nüfus | ||
|---|---|---|
| Yıl | Nüfus | %± |
| 1912 | 7.999 | — |
| 1930 | 8.704 | %+8.8 |
| 1948 | 10.106 | %+16.1 |
| 1956 | 15.195 | %+50.4 |
| 1966 | 18.194 | %+19.7 |
| 1977 | 27.190 | %+49.4 |
| 1992 | 31.985 | %+17.6 |
| 2002 | 31.199 | %−2.5 |
| 2011 | 21.932 | %−29.7 |
2011 itibarıyla Caransebeș'in nüfusu 21.932dir ancak nüfus düşüştedir, çoğunlukla Rumen (%93.48) etnik yapısına sahiptir. Ancak az miktarda Ukraynalı (%1.56), Alman (%1.17) ve Macar (%0.78) azınlıklar mevcuttur.
Önemli insanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nicolae Corneanu, Ortodoks metropol piskoposu
- Corneliu Dragalina, Romanya 2. Dünya Savaşı Generali
- Ion Dragalina, Romanya Birinci Dünya Savaşı Generali
- René Fülöp-Miller, Avusturyalı kültür tarihçisi ve yazar
- Sorin Grindeanu, siyasetçi, Romanya Başbakanı
- Emanoil Ionescu, Romanya 2. Dünya Savaşı Generali
- Gustav Jaumann, Avusturyalı fizikçi (1863-1924)
- Wilhelm Klein, arkeolog
- Patricia Maria Țig, tenisçi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Results of the 2020 local elections". Central Electoral Bureau. 9 October 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 June 2021.
- ^ (Rumence) History 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Caransebeș City Hall site
