Celile Hikmet
| Celile Uğuraldım | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Diğer ad(ları) | Ayşe Celile Hikmet Uğuraldım |
| Doğum | 1880 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1956 Ankara, Türkiye Cumhuriyeti |
| Uyruk | Türk |
| Çocukları | Nâzım Hikmet, İbrahim Ali, Samiye |
| Ebeveyni | Hasan Enver Paşa |
| Alanı | Resim |
Ayşe Celile Hikmet (1880, Selanik – 1956, Ankara), Türk ressamdır.
Daha çok nü ve portreler çalışmıştır. Kendi portresiyle, oğlu Nâzım Hikmet'in, torununun, yeğeni Oktay Rıfat'ın portreleri başarılı eserleri arasındadır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1880 yılında, babasının görevi nedeniyle bulundukları Selanik’te, dünyaya geldi.[2] Annesi, Alman kökenli Osmanlı generali Mehmet Ali Paşa'nın (Karl Detroit) kızı olan Leyla Hanım; babası ise dilci ve eğitimci Hasan Enver Paşa'dır. Celile Hanım; 3/8 Çerkes, 2/8 Leh, 1/8 Sırp, 1/8 Alman ve 1/8 Fransız (Huguenot) kökenliydi.[3]
Evde özel öğrenim görerek yetiştirildi. Babasının Sultan Abdülhamit’in yaveri olduğu sırada saray ressamı Fausto Zonaro’dan resim dersleri alma fırsatı buldu.[4] Resim çalışmalarında kuşağının diğer kadın ressamları gibi portreler üstüne yoğunlaştı.[5] “Hamamda çıplak” en çok kullandığı konulardan birisi idi.[4] Pastel renklerin hakim olduğu resimler yaptı ve daha çok dost ve akrabalarını resmetti.[4] Gençlik yıllarında Celile Enver adı ile (babasının adı ile) tanındı.
1900 yılında Şair Nazım Paşa’nın oğlu Hikmet Bey ile evlendi ve Celile Hikmet adını aldı. Hikmet Bey, Selanik’te Hariciye Nezareti’nde memur idi. İleride Türk şiirinin önemli isimlerinden birisi olacak ilk çocukları Nazım, 1901’de Selanik’te dünyaya geldi. 1905’te doğan ikinci çocuğu İbrahim Ali, ertesi sene kuşpalazından öldü. Hikmet Bey’in işi nedeniyle ailecek taşındıkları Halep’te iken Samiye adını verdikleri kızı dünyaya geldi (1907).
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle 1917’de Hikmet Bey’den ayrıldı. İlk eşi Hikmet Bey’den ayrılmak üzere olduğu sırada tanıştığı ünlü şair Yahya Kemal ile büyük bir aşk yaşadı; ancak bu ilişki arzu ettiği gibi evlilikle sonuçlanmadı. Yahya Kemal ile ayrılıklarının üzüntüsü ile İstanbul’dan ayrılıp Paris’e gitti ve orada resimle ilgilendi.[4] İstanbul’a döndükten sonra karma sergilere katıldı; kişisel sergiler açtı; dönemin en aktif kadın ressamları arasında yer aldı.[4] İbrahim Bey adında bir kaymakamla kısa süren bir evlilik yaptı. Soyadı Kanunu’ndan sonra “Uğuraldım” soyadını aldı.
1938'de cumhurbaşkanı Atatürk'e orduyu ayaklanmaya kışkırtmaya çalıştığı gerekçesiyle 28 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırılan oğlu Nazım için o dönemin milletvekili Yahya Kemal'e[6] adalet isteyen mektup yazdı,[7] fakat hiçbir sonuç alamadı. 1950'de hapis hayatının on ikinci yılına giren oğlunun başladığı açlık grevine destek vermek ve oğlunun serbest bırakılması için Galata Köprüsü üzerinde tüm İstanbul'da ses getiren pankartlı eylem yaparak imza topladı ve kendisi de açlık grevine başladı.[4]
Son yıllarında gözlerini kaybeden sanatçı, 1956'da Ankara'da öldü.[8]
Hayatı, Ela Gözlü Pars Celile (2016) adıyla Osman Balcıgil tarafından kitaplaştırılmış, Ali Yalçıner tarafından Celile adıyla oyunlaştırılmıştır.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Genel
- Bezirci, Asım (1975). Nâzım Hikmet (1993 bas.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın. ISBN 975-7837-63-6.
- Özel
- ^ "19. yy. sonu ve 20. yy başında kadın ressamlarımız". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20 Haziran 2015. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Taha Toros, Nazım Hikmet Biyografisinden, Cumhuriyet Gazetesi, 11.10.2005
- ^ Kalyoncu, Cemal A. (15 Haziran 2009). "Nâzım değil, imajı cezalandırıldı". Aksiyon. İstanbul: Feza Publications. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi2 Mayıs 2015.
- ^ a b c d e f "İlk Kadın Ressamlarımızdan Nazım Hikmet'in Annesi Celile Hikmet Hanım ve Kırık Bir Aşk Hikayesi, Lebriz.com sitesi, Erişim tarihi:28.06.2011". 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2011.
- ^ Özgür Çilek, Nazım Hikmet’in Gen Haritası, Hürriyet Gazetesi Pazar Eki, 18.02.2001[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "CELİLE HANIM'IN HİKAYESİ". www.pharmetic.org. 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ "Abdullah Kılıç, Nazım'ın Mektubu Köşkte Bulundu, Radikal Gazetesi, 21.04.2011". 20 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2011.
- ^ "Esen Karadağ, Cumhuriyet dönemi Kadın Sanatçıların Resim Öğretimindeki Rolü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun 1998". 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2011.
- ^ Köprü Yılmayan, Eda (14 Nisan 2021). "Celile Hanım'ın hayatı sahnede". birgun.net. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.