Cevad Heyet
Prof. Dr. Cevad Heyet | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 24 Mayıs 1925 Tebriz, İran Şahlığı |
| Ölüm | 12 Ağustos 2014 (89 yaşında) Bakü, Azerbaycan |
| Milliyet | Azeri |
| Vatandaşlık | İran |
| Kariyeri | |
| Dalı | Kalp cerrahisi |
Cevad Heyet (Farsça: جواد هیئت, Azerice: Cavad Heyət; 24 Mayıs 1925, Tebriz - 12 Ağustos 2014, Bakü), İran Azerisi cerrah, Türkolog. Hem tıp hem Türkoloji alanında çalışmalar yapmış olan Heyet, İran’da kalp cerrahisinin kurucusu ve öncüsü olarak kabul edilir.[1] İran’da yayınlanan en eski ve sürekli Türkçe dergi olan Varlık dergisini yayınlayan Heyet, arkadaşı Hamit Nutki ile birlikte ilmî Türkoloji’nin temelini atmıştır.[1] “İki Azerbaycan'ın Aksakalı”, “Çağımızın Dede Korkut’u”, “Asrımızın Promete’si”, “Bilge Dede” lakaplarıyla tanınır.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Mayıs 1925 tarihinde Güney Azerbaycan'da yer alan Tebriz’de dünyaya geldi. Babası, bir din ve siyaset adamı olan Ali Heyet’tir. Ali Bey, İran Meşrutiyet Devrimi sırasında meşrutiyet fermanını Necef’ten Tahran’a götüren heyetin başında olduğu için aile “Heyet” soyadını almıştır.[3]
1941 yılında Tahran Tıp Fakültesi’nde başladığı tıp öğrenimine İstanbul’da devam etti. İran’dan Türkiye’ye gönderilen ilk öğrenci grubundaydı. 1946 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimi için üç yıl daha İstanbul’da kalan Heyet, 1949’da Paris’e giderek ihtisasını orada tamamladı, 1952’de Yüksek Mütehassıs Cerrah olarak Tahran’a döndü.
Hidayet ve Adliye devlet hastanelerinde cerrahlık klinikleri kurup başkanlığını yapan Heyet, daha sonra "Cavid" adlı özel bir hastane kurarak hizmetini ve çalışmalarını burada devam ettirmiştir.[4]
1961 yılında İran’da ilk açık kalp ameliyatını; 1969’da ise ilk kalp kapakçığı değiştirme, insanlarda böbrek nakli, köpeklerde kalp nakli ameliyatlarını gerçekleştirdi. 1963 yılında Dünya Cerrahlar Cemiyeti’ne, 1983’te Fransa Cerrahi Akademisi’ne üye seçildi. 12 yıl boyunca "Tıp Bilimi" (Daneşe Pezeki) adlı dergiyi yayımladı.[2]
1979'daki İran devriminin ardından doğan koşulları değerlendirerek bir Türkoloji dergisi yayımlamaya başladı.[2] Varlık dergisini çıkararak, dergide Azerbaycan-Türk dili, edebiyatı, tarihi ve folkloruyla ilgili makaleleri yayınladı. Dergi, dilin yeniden canlanmasında çok önemli bir rol oynadı ve böylece, dünya Türkoloji biliminin önemli dergilerinden biri olarak literatüre geçti.
Heyet, Azerbaycan'da gerek tıp, gerekse Türkoloji alanında birçok üniversitenin fahri doktoru ve profesörü unvanını aldı. Türkiye'de de Türk Dil Kurumunun şeref üyesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinin de fahri doktorudur.
Cevat Heyet, 12 Ağustos 2014 tarihinde Azerbaycan'da öldü. Cenazesi Bakü Fahri Hıyabanı'nda toprağa verildi.
Bazı kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mukayesetü'l Lügateyn (İki Dilin Mukayesesi)
- Türk Dilinin ve Lehçelerinin Tarihî Seyri
- Azerbaycan Edebiyatına Bir Bakış, 2 cilt
- Azerbaycan Şifahî Halk Edebiyatı
- Türklerin Tarihi ve Ferhengine (Kültür) Bir Bakış
- Edebiyatşınaslık
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Prof. Dr. Cevat Heyet vefat etti, Türk Dil Kurumu web sitesi, Erişim tarihi:21.08.2014". 21 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2014.
- ^ a b c M. Rıza Heyet, Bıçak ve Kalem Üstadı Cevat Heyet, Türk Yurdu Dergisi, Sayı: 324, Ağustos 2014
- ^ "Azad Karadereli, İran'daki "Varlık" Dergisinin Kurucusu Prof. Cevad Heyet Öldü, Gercekedebiyat.com sitesi, 18.08.2014". 21 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2014.
- ^ "Ali Kafkasyalı, Büyük Türkolog Dr. Cevat Heyet Hakk'a Yürüdü, Erişim tarihi:21.08.2014" (PDF). 21 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2014.
