Cidde Antlaşması (2000)
Cidde Antlaşması (2000), Suudi Arabistan ile Yemen arasında, Suudilerin 1934 yılındaki sınır iddialarına kadar uzanan bir sınır anlaşmazlığını çözüme kavuşturmuş bir antlaşmadır.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun süredir devam eden anlaşmazlık, Yemen ile yeni kurulan Suudi Arabistan arasındaki 1934 Taif Antlaşması'ndan ve üç yıl sonra sınırın çizilmesinden kaynaklanmaktadır. Sınırın belirlenmesindeki belirsizlik, Suudi Arabistan ve Yemen'in yirminci yüzyılın geri kalanında, geleneksel sömürge öncesi iddialar, kötü sınır çizgilerin yapılması ve orijinal antlaşma metninde adı geçen dağ zirvesinin tam olarak ne olduğu konusundaki belirsizlik nedeniyle birbirleriyle rekabet eden iddialarda bulunmalarına yol açtı.[2] Sınır için iki savaş yapıldı: 1934'te ve 1969'da. 1990'ların ortalarına gelindiğinde, her iki ülkenin hükûmetleri, önce Şubat 1995 tarihli bir Mutabakat Zaptı ile, ardından da 1997 yazında İtalya'nın Como Gölü'nde geçici "Como Hattı"nı oluşturan bir toplantı ile net ve karşılıklı mutabakata dayalı bir sınıra ihtiyaç olduğu kabul edildi.[3]
Ancak ilerleme sonraki üç yıl boyunca, kısmen ülkelerin sınırın Kızıldeniz'le birleştiği deniz kısmının tam olarak nereye yerleştirileceği konusunda anlaşmazlığa düşmeleri nedeniyle duraklayacaktı. Bu durum, Temmuz 1998'de Duwaimah Adası (Farasan Adaları'nın güneyinde yer alır) üzerinde Yemen ve Suudi Arabistan silahlı kuvvetleri arasındaki çatışma da dahil olmak üzere bir dizi sınır çatışmasına yol açtı.[4]
İmzalama
[değiştir | kaynağı değiştir]Mayıs 2000'de Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah, Kuzey ve Güney Yemen'in birleşmesinin onuncu yıldönümünü anmak üzere ilk kez Yemen'e gitti. Bu toplantıdan ve bir dizi yoğun diplomatik görüşmeden kısa bir süre sonra iki hükûmet nihayet 12 Haziran 2000 tarihinde Suudi liman kentinde bir sonraki ay yürürlüğe girmek üzere Cidde Antlaşması'nı imzaladı. Antlaşmayı her iki ülkenin Dışişleri Bakanları ve Yemen Başbakan Yardımcısı Abd al-Rahman Bagammal imzaladı. Antlaşma kara ve deniz sınırı için kesin koordinatlar veriyor ve çobanların otlak hakları, silahlı kuvvetlerin yerleştirilmesi ve sınır boyunca gelecekteki doğal zenginliklerin çıkarılmasına ilişkin hükümler içeriyordu.[2][5] Anlaşma, Suudi Arabistan'a Asir, Necran ve Cizan şehirlerinde tam kontrol sağladı ayrıca antlaşma Yemenliler tarafından seçilmemiş milletvekilleri aracılığıyla parlamentodan geçirildi.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında Suudi Arabistan, organize kaçakçılık ve güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek Yemen ile arasında bir sınır duvarı inşa etmeye başladı. Uluslararası diplomatik baskı ve bunun 2000 anlaşmasında otlatma için ayrılan 20 km'lik tampon bölgeyi ihlal ettiği yönündeki suçlamaların ardından Suudi Arabistan Şubat 2004'te inşaatı durdurmayı ve her iki tarafın da anlaşmaya uymasını kabul etti.[6] Ancak Suudi Arabistan daha sonra duvarı 2009-2010 yılları arasında tamamlayacaktır. Sınır, 2011 Yemen Devrimi'nin istikrarsızlaştırıcı etkilerinin ve ardından Suudi Arabistan'ın devam eden Yemen İç Savaşı'na müdahil olmasının ardından giderek daha fazla devriye gezilen ve geçişlerin kısıtlandığı bir yer haline geldi.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bölgesel anlaşmazlıkların listesi
- Suudi-Yemen Savaşı (1934)
- Suudi-Yemen bariyeri
- Suudi Arabistan-Yemen sınırı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Askar Halwan Al-Enazy (January 2002). ""The International Boundary Treaty" (Treaty of Jeddah) Concluded between the Kingdom of Saudi Arabia and the Yemeni Republic on June 12, 2000". American Journal of International Law. 96 (1): 161-173. doi:10.2307/2686133.
- ^ a b Askar Halwan Al-Enazy (January 2002). ""The International Boundary Treaty" (Treaty of Jeddah) Concluded between the Kingdom of Saudi Arabia and the Yemeni Republic on June 12, 2000". American Journal of International Law. 96 (1): 161-173. doi:10.2307/2686133. JSTOR 2686133.
- ^ Charney, Jonathan I.; Alexander, Lewis M.; Smith, Dr Robert W.; Law, American Society of International (2002). International Maritime Boundaries. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 978-90-411-1954-4.[sayfa belirt]
- ^ "Saudi Arabian-Yemeni Relations: Implications for U.S. Policy". Middle East Policy Council. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ "The Treaty of Jeddah, 2000". 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ "Yemen says Saudis will stop fence". BBC News. 18 Şubat 2004. 18 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ Al Zahrani, Mohammed H.; Omar, Abdiasiis I.; Abdoon, Abdelmohsin M. O.; Ibrahim, Ali Adam; Alhogail, Abdullah; Elmubarak, Mohamed; Elamin, Yousif Eldirdiry; AlHelal, Mohammed A.; Alshahrani, Ali M.; Abdelgader, Tarig M.; Saeed, Ibrahim; El Gamri, Tageddin B.; Alattas, Mohammed S.; Dahlan, Abdu A.; Assiri, Abdullah M.; Maina, Joseph; Li, Xiao Hong; Snow, Robert W. (26 Haziran 2018). "Cross-border movement, economic development and malaria elimination in the Kingdom of Saudi Arabia". BMC Medicine. 16 (1): 98. doi:10.1186/s12916-018-1081-z. PMC 6019222
. PMID 29940950.
