Compton saçılması - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Compton olayının özellikleri
    • 1.1 Compton olayında enerji korunumu
    • 1.2 Compton olayında hız, dalga boyu ve frekans
  • 2 Kaynakça

Compton saçılması

  • العربية
  • Български
  • Català
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Español
  • Eesti
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Magyar
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • 한국어
  • کٲشُر
  • Lietuvių
  • Македонски
  • മലയാളം
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • Polski
  • Română
  • Русский
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Svenska
  • தமிழ்
  • ไทย
  • Татарча / tatarça
  • Українська
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Tiếng Việt
  • 吴语
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Compton etkisi sayfasından yönlendirildi)
Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Ocak 2012)

Compton olayı (veya Compton saçılması), yüksek enerjili X ışınlarının fotonu ile karbon atomunun serbest elektronunun çarpıştırılması sonucu elektronun ve fotonun şekildeki gibi saçılması olayıdır.

20. yüzyılın başlarında, X-ışınlarının madde ile etkileşimi araştırılmaya devam edildi. Θ ve θ ile ilgili farklı bir dalga boyunda ortaya bilinen bir dalga boyu X-ışınları atomları ile etkileşime girdiğinde, X-ışınları bir açı içine dağılmış olduğu gözlendi. Klasik elektromanyetizma dağınık ışınların dalga boyu, ilk dalga boyuna eşit olması gerektiğini tahmin edilse de, ilk dalga boyu daha büyük olduğunu bulmuştur. Compton 1923 yılında, Einstein'ın ışık unsurları, sadece ışık frekansına bağlı olarak belirli bir miktarda enerji içeren "nicemlenmiş" olarak kavramsallaştırdığı kanısına vardı "fotonlar" parçacık gibi ivmeli hareket ederek X-ray yıldız kayması açıkladı. Physical Review bir bildiri yayınladı. Compton dalgaboyu ve her dağınık X-ışını (foton) sadece tek bir elektron ile etkileşim olduğunu varsayarak X-ışınları saçılma açısı arasında matematiksel bir ilişki türetilmiştir. Onun türevi ilişkisi doğrulandı. Deneyler rapor ederek sonuca varıyor ve:

Compton olayı

Not: Bu sayfadaki bütün formüllerde:

  • Joule birimi yerine Elektronvolt,
  • metre birimi yerine Ångström,
  • metre/saniye birimi yerine Ångström/saniye (Ångström bölü saniye) kullanılabilir.
λ ( S A C I L A N F O T O N ) − λ ( G E L E N F O T O N ) = h m e ⋅ c ( 1 − cos ⁡ θ ) , {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}-\lambda _{(GELENFOTON)}={\frac {h}{m_{e}\cdot c}}(1-\cos {\theta }),} {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}-\lambda _{(GELENFOTON)}={\frac {h}{m_{e}\cdot c}}(1-\cos {\theta }),}

Burada;

λ ( G E L E N F O T O N ) {\displaystyle \lambda _{(GELENFOTON)}\,} {\displaystyle \lambda _{(GELENFOTON)}\,}: saçılma öncesinde fotonun dalga boyu, metre biriminde,

λ ( S A C I L A N F O T O N ) {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}\,} {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}\,}: saçılma sonrasında fotonun dalga boyu, metre biriminde,

h {\displaystyle h\,} {\displaystyle h\,}: Planck sabiti, aşağıdaki h/mc sabitine bakınız,

m e {\displaystyle m_{e}\,} {\displaystyle m_{e}\,}: Elektronun durgun haldeki kütlesi [en], aşağıdaki h/mc sabitine bakınız,

c {\displaystyle c\,} {\displaystyle c\,}: ışık hızı, aşağıdaki h/mc sabitine bakınız,

θ {\displaystyle \theta \,} {\displaystyle \theta \,}: fotonun saçılma açısıdır.

h m e ⋅ c {\displaystyle {\frac {h}{m_{e}\cdot c}}} {\displaystyle {\frac {h}{m_{e}\cdot c}}} sabit bir sayıdır ve Compton dalgaboyu [en] olarak bilinir. Değeri: 0 , 024 {\displaystyle 0,024\,} {\displaystyle 0,024\,} Ångströmdür. (Ångström, "Å" sembolü ile gösterilir). Compton dalgaboyu, Ångström cinsinden yazıldığı için fotonun dalgaboyu da Ångström cinsinden belirlenecektir.

Compton dalgaboyu [en]nun metre biriminden değeri: 2 , 43 x 10 − 12 {\displaystyle 2,43x10^{-12}\,} {\displaystyle 2,43x10^{-12}\,} metredir. Compton dalgaboyu, metre cinsinden yazıldığı için fotonun dalgaboyu da metre cinsinden belirlenecektir.

Λ dalga boyu kayması '- λ en az sıfır (örneğin θ = 0 °)ve en fazla iki kez elektronun Comptondalga boyu (θ = 180 °). Compton, bazı X-ışınları geniş açılar dağılmış olmasına rağmen herhangi bir dalga boyukayması yaşadığını, bu gibi durumlarda her foton bir elektron çıkarmak için başarısız oldu. Böylece vardiya büyüklüğü elektronun Compton dalga boyu değil, ama yukarı 10 000 kat daha küçük olabilir, tüm atom Compton dalgaboyu ile ilgilidir.

Compton olayının özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Compton olayında enerji korunumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Compton olayında enerji korunur. Formülü:

E G E L E N F O T O N = E S A C I L A N F O T O N + E E L E K T R O N {\displaystyle E_{GELENFOTON}=E_{SACILANFOTON}+E_{ELEKTRON}\,} {\displaystyle E_{GELENFOTON}=E_{SACILANFOTON}+E_{ELEKTRON}\,}

olduğu için:

h ⋅ v ( G E L E N F O T O N ) = h ⋅ v ( S A C I L A N F O T O N ) + E E L E K T R O N {\displaystyle h\cdot v_{(GELENFOTON)}=h\cdot v_{(SACILANFOTON)}+E_{ELEKTRON}\,} {\displaystyle h\cdot v_{(GELENFOTON)}=h\cdot v_{(SACILANFOTON)}+E_{ELEKTRON}\,}

Burada;

E {\displaystyle E\,} {\displaystyle E\,}: Enerji, Joule (J) biriminde,

h {\displaystyle h\,} {\displaystyle h\,}: Planck sabiti, J·s biriminde,

v {\displaystyle v\,} {\displaystyle v\,} (hız sembolü değildir): fotonun frekansı, s−1 birimindedir.

Compton olayında hız, dalga boyu ve frekans

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelen foton ve saçılan fotonun hızı; "c" ışık hızı kadardır.

c = v ⋅ λ {\displaystyle c=v\cdot \lambda \,} {\displaystyle c=v\cdot \lambda \,}

formülünü endeks olarak alırsak dalga boyu ile frekans ters orantılıdır.

O halde:

v ( G E L E N F O T O N ) > v ( S A C I L A N F O T O N ) {\displaystyle v_{(GELENFOTON)}>v_{(SACILANFOTON)}\,} {\displaystyle v_{(GELENFOTON)}>v_{(SACILANFOTON)}\,}
λ ( S A C I L A N F O T O N ) > λ ( G E L E N F O T O N ) {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}>\lambda _{(GELENFOTON)}\,} {\displaystyle \lambda _{(SACILANFOTON)}>\lambda _{(GELENFOTON)}\,} sonucuna ulaşılır.

Burada;

c {\displaystyle c\,} {\displaystyle c\,}: ışık hızı, metre bölü saniye biriminde,

v {\displaystyle v\,} {\displaystyle v\,} (hız sembolü değildir): fotonun frekansı, s−1 biriminde,

λ {\displaystyle \lambda \,} {\displaystyle \lambda \,}: fotonun dalga boyu, metre birimindedir.

Not: Bu sayfadaki bütün formüllerde:

  • Joule birimi yerine Elektronvolt,
  • metre birimi yerine Ångström,
  • metre/saniye birimi yerine Ångström/saniye (Ångström bölü saniye) kullanılabilir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Compton_saçılması&oldid=36454881" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Yalnız tanecik modelinin açıklayabildiği olaylar
  • Saçılma
Gizli kategori:
  • Düzenlenmesi gereken maddeler Ocak 2012
  • Sayfa en son 21.38, 28 Kasım 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Compton saçılması
Konu ekle