Dalassenos ailesi
Dalassenos (Yunanca: Δαλασσηνός), dişil form Dalassini ya da Dalassina (Yunanca: Δαλασσηνή), 11. yüzyılda öne çıkan Bizanslı aristokratik bir ailedir.
Kökenleri ve öne çıkmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ailenin adı, atalarının evleri olan Dalassa kentinden, Türkiye'nin Kayseri ilinde yer alan modern Talas'tan gelir. Ailenin etnik kökeni bilinmemektedir; Nicholas Adontz onları Ermeni olarak tanımlar, ancak isimleri Ermenice değildir ve çoğu bilim insanı Adontz'un önerisini kabul etmekte tereddüt eder.[1][2]
Ailenin ilk önde gelen üyesi, 996-998'de Antakya askeri valisi (doux) olarak önemli görevini yürüten magistros Damian Dalassenos'tur.[3][4] Damian'ın oğulları da önemli görevlere gelmişlerdir: iki tanesi Konstantinos ve Theofilaktos babaları gibi Antakya doux' görevinde bulunurlarken Romanos Dalassenos İberya katepano'nu olmuştur. Doğu ve özellikle Antakya, 11. yüzyılın ilk on yılında ailenin koruyucusu ve ana güç üssü gibi görünmektedir.[1][4][5] Özellikle Konstantinos, ölümünden kısa bir süre önce ona varisi yapmayı düşünen İmparator VIII. Konstantinos'in (h. 1025-1028) gözdesiydi. III. Romanos (h. 1028-1034) döneminde, aile en azından görünümde sadık kaldı. Bununla birlikte, Konstantinos, bazı kaynaklarda 1030'da Halep'e karşı Romanos'un seferinin başarısızlığında rol oynamakla suçlanır.[6][7] Konstantinos daha sonra IV. Mihail (h. 1034-1041) ve V. Mihail (h. 1041-1042) dönemlerinde aristokratik muhalefetin lideri olarak ortaya çıktı. Bu, baskıcı önlemlere ve ailenin çoğunun IV. Mihail'in bakanı İoannis Orfanotrofos tarafından hapsedilmesine ve sürgün edilmesine yol açtı.[6][8][9] V. Mihail'in 1042'de devrilmesinden sonra Konstantinos, İmparatoriçe Zoi (h. 1028-1050) tarafından yeniden potansiyel bir imparator adayı olarak düşünüldü; İmparatoriçe, Konstantinos'u katı prensiplere sahip bir adam olarak gördü ve nihayetinde IX. Konstantinos'u (h. 1042-1055) seçti.[9][10]
1060'larda ve 1070'lerde, magistros Damian ve oğullarıyla akrabalık ilişkileri belirsiz olan aile üyeleri, 1073'te Üsküp doux'u Damian veya yaklaşık 1062'de Selanik doux'u Theodoros gibi, Balkanlar'da kıdemli general olarak görev yaptılar.[1][11] Ancak aile, hırslı ve yetenekli Anna Dalassini'nin (anne tarafından magistros Damian'ın büyük büyük torunu) general ve imparator I. İsaakios'un (h. 1057-1059) küçük kardeşi İoannis Komnenos ile evlenmesiyle en dikkate değer hale geldi. Anna, 1081 yılında oğlu I. Aleksios (h. 1081-1118) tahta çıkıncaya kadar çocuklarının kariyerini kararlı bir şekilde ilerletti. Aleksios, sefer sırasında Konstantinopolis'ten sık sık ayrıldığında, Bizans İmparatorluğu'nun de facto naibe olarak görev yaptı.[1][11]
Sonraki üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Amiral Konstantinos Dalassenos, I. Aleksios'un hükümdarlığının başlarında önemli bir rol oynamıştır, ancak daha sonra ailenin bilinen çoğu üyesi sivil hizmetlilerdir. 12. yüzyıl Dalassenos ailesinin en göze çarpanı, Yaklaşık 1138'de Sezar olarak adlandırılan ve I. Manuil'e (h. 1043-1080) karşı başarısız bir komployu yöneten İoannis Dalassenos Rogerios'du.[1][12]
Dalassenos adı, 12. yüzyılın sonuna kadar belirginliğini korudu, ancak daha sonra azaldı ve daha sonraki İmparatorlukta isim nadiren ve daha sonra da toplumun daha düşük seviyeleri arasında ortaya çıktı.[1][13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c d e f ODB, "Dalassenos" (A. Kazhdan), p. 578.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 2.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, ss. 76–78; Kazhdan & Epstein 1985, s. 63.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 3.
- ^ Kazhdan & Epstein 1985, ss. 63–64.
- ^ a b Kazhdan & Epstein 1985, s. 64.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, s. 80.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, ss. 80–81.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 4.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, s. 81.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 5.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 6.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 7.
- Genel
- Cheynet, Jean-Claude; Vannier, Jean-François (1986). Études Prosopographiques (Fransızca). Paris: Publications de la Sorbonne. ISBN 978-2-85944-110-4. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2020.
- Kazhdan, Aleksandr Petrovich; Epstein, Ann Wharton (1985). Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries. Atina: University of California Press. ISBN 0-520-05129-7.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Krsmanović, Bojana (11 Eylül 2003). "Dalassenoi". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor (İngilizce). Atina: Foundation of the Hellenic World. 9 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2011.