Damiq-ilişu

Damiq-ilišu
𒁕𒈪𒅅𒉌𒉌𒋗
Damiq-ilišu; 𒁕𒈪𒅅𒉌𒉌𒋗
İsin Kralı
Hüküm süresi	MÖ y. 1752 – 1730
Önce gelen	Sîn-māgir
Sonra gelen	Rīm-Sîn I; (Larsa Hanedanı)

'Damiq-ilīšu, (Akadca: 𒁕𒈪𒅅𒉌𒉌𒋗, da-mi-iq-i₃-li₂-šu; MÖ y. 1752 – 1730 (kısa kronoloji ) veya MÖ y. 1816 – 1794 (orta kronoloji)) İsin'in 15. ve son kralıdır. Babası Sîn-māgir'in yerine geçmiş ve 23 yıl hüküm sürmüştür.^{[i 1]} Bazı değişken kral listeleri daha kısa bir hükümdarlık dönemi sunar,^{[i 2]} ancak bunların onun yönetimi sırasında hazırlandığı düşünülmektedir.^{[i 3]}^[1] İlk olarak Babil Kralı Sin-Muballit (y. MÖ 1748 – 1729) tarafından ve daha sonra Larsalı I. Rīm-Sîn (y. MÖ 1758 -1699) yenilgiye uğratıldı.

Hayatı

Standart yazıtında, "ürünleri (toprağın) ambarlarında biriktiren çiftçi" olarak nitelendirilir. Bunlardan biri, İsin duvarının inşasını kutlayan konilerdir ve ona "Damiq-ilišu, tanrı Ninurta'nın gözdesidir" derken, bir yıl adında "tanrıça İnanna'ya yakışır bir şekilde rahiplik görevi için uygundur" şeklinde anılır.^{[i 4]} Tanrı An'ın oğlu tanrı Mardu için bir ambar e-me-sikil, "saf mes (ritüeller?) olan ev", ^{[i 5]} inşa edilmesi. Bir koni, muhtemelen Uṣarpara tanrısı Nergal için yapılmış olan é-ki-tuš-bi-du ₁₀, "Ev - ikametgahı iyidir" tapınağının inşasını kaydeder. Ayrıca bir saray yazıtı ve Apiak'lı Nergal'e adanmış bir aslan heykelinin kopyası da bulunmaktadır.^[2]

Rakip krallıkların yıl adlarının incelenmesinden, yaşanan siyasal olayların ana hatları çıkarılabilir. Rīm-Sîn'in 14. yılı (MÖ 1744 civarı) " Uruk, Isin, Babil, Sutum, Rapiqum ve Uruk kralı Irdanene ordularının silahlarla vurulduğu yıl" şeklinde kayıtlara geçiyor.^{[nb 1]} Büyük bir koalisyona karşı kazanılan bu zafer, Rīm-Sîn'in imparatorluk hırslarını uyandırmış gibi görünüyor. Damiq-ilišu'nun 13. yılı (M.Ö. 1739 civarı) "(Damiq-ilišu'nun) Isin'in büyük şehir duvarını ('Damiq-ilišu-hegal' olarak adlandırılan) inşa ettiği yıl" olarak kaydedilir (Damiq-ilišu bolluk demektir). Kutsal şehir Nippur'un MÖ 1749 civarında Damiq-ilīšu tarafından Larsa'nın kontrolünden alındığı ve MÖ 1737 civarında Rīm-Sîn'in "Uruk'u yıktığı" yıla kadar şehri elinde tuttuğu anlaşılıyor; bu, orada bulunan belgelerin tarihlendirilmesine dayanıyor. Sin-muballit'in 13. yılı (yaklaşık MÖ 1735) "Larsa'nın askerlerinin ve ordusunun silahlarla vurulduğu yıl" olarak adlandırılır. Rīm-Sîn'in 25. yılı (yaklaşık MÖ 1733) "Adil çoban Rim-Sin'in An, Enlil ve Enki'nin güçlü yardımıyla Damiq-ilišu şehrini ele geçirdiği, İsin'e esir olarak yardım eden sakinlerini Larsa'ya getirdiği ve zaferini daha önce hiç olmadığı kadar büyük kıldığı yıl" olarak adlandırılır. Bu aksilik, sarsılan İsin devletine zarar vermiş gibi görünüyor ve Babil'in Sîn-muballiṭ'sinin MÖ 1732'de, yani 16. yılında şehri yağmalamasına olanak tanımıştır.^{[nb 2]}^[3]

Rīm-Sîn'in 29. yılı (1729), "An, Enlil ve Enki'nin kudretli gücünün yardımıyla dürüst çoban Rīm-Sîn'in bir günde Isin'in en büyük şehri Dunnum'u ele geçirdiği ve tüm askere alınan askerleri onun emirlerine teslim ettiği ancak nüfusu ikametgahlarından çıkarmadığı yılı" hatırlatır. 30. yılı (MÖ 1728 civarı) "An, Enlil ve Enki'nin güçlü silahıyla gerçek çoban Rīm-Sîn'in kraliyet başkenti İsin'i ve çeşitli köyleri ele geçirdiği ancak sakinlerinin hayatlarını bağışladığı ve krallığının ününü sonsuza dek yücelttiği yıl" olarak okunur. Bu olay o kadar önemli kabul edildi ki o zamandan sonra Rīm-Sîn'in her yıl adı onun adıyla anıldı: İsin'in yağmalanmasından sonraki ilk yıldan, "Isin'i ele geçirdikten sonraki 31. yıla" kadar.^[3]

Aynı zamanda Esagila Kroniği olarak da bilinen Weidner Kroniği,^{[i 6]} Damiq-ilišu adına yazılmış, Babil'in Apil-Sin'ine (MÖ 1767-1749 civarı) bağışçıların Marduk'a yaptıkları adakların faziletlerini tartışan bir apokrif tarih yazımı veya varsayım mektubudur. Damiq-ilīšu'nun Nuska Tanrısı'na yazdığı bir güzel mektup da mevcuttur. sonraki krallar ona atıfta bulunup kendilerini onun halefi olarak tanımlamalarından bir tür halk kahramanı haline gelmiş gibi görünmektedir. Birinci Deniz Diyarı Hanedanı kendisini Yeni Sümer yol gösrecisi olarak görmüş gibi görünüyor ve 3. kral Damqi-ilišu bile onun adını almıştır. 2. Deniz Ülkesi Hanedanlığı'nın kurucusu Simbar-Šipak (M.Ö. 1025-1008 civarı), tarihi bir kayıtta "Damiq-ilišu hanedanının askeri" olarak tanımlanıyordu.^{[i 7]}

Yazıtlar

^ CBS 19797, published as Hilprecht's BE 20 no. 47 (1906).
^ The Ur-Isin king list, MS 1686 gives 4 years.
^ Ash. 1923.444 does not list him.
^ HS 2008 & CBS 9999 (Nippur), IB 1090 (Isin).
^ Cone A7556.
^ Weidner Chronicle (ABC 19).
^ Dynastic Chronicle (ABC 18) v 3.

Notlar

^ İsmin alternatif okunuşu: Irnene.
^ CDLI'da kayıt altına alınan Sîn-muballiṭ'nin 16. yılı, Fitzgerald'a göre 17. yıl.

Dış bağlantılar

CDLI'da Damiq-ilišu yıl adları

Kaynakça

^ Jöran Friberg (2007). A Remarkable Collection of Babylonian Mathematical Texts: Manuscripts in the Schøyen Collection: Cuneiform Texts. Springer. ss. 233-235.
^ Douglas Frayne (1990). Old Babylonian period (2003-1595 BC): Early Periods, Volume 4 (RIM The Royal Inscriptions of Mesopotamia). University of Toronto Press. ss. 102-106.
^ ^a ^b M. Fitzgerald (2002). The Rulers of Larsa. Yale University Dissertation. ss. 139-144.

[1] CBS 19797, published as Hilprecht's BE 20 no. 47 (1906).

[2] The Ur-Isin king list, MS 1686 gives 4 years.

[3] Ash. 1923.444 does not list him.

[5] HS 2008 & CBS 9999 (Nippur), IB 1090 (Isin).

[6] Cone A7556.

[11] Weidner Chronicle (ABC 19).

[12] Dynastic Chronicle (ABC 18) v 3.

[8] İsmin alternatif okunuşu: Irnene.

[9] CDLI'da kayıt altına alınan Sîn-muballiṭ'nin 16. yılı, Fitzgerald'a göre 17. yıl.

[4] Jöran Friberg (2007). A Remarkable Collection of Babylonian Mathematical Texts: Manuscripts in the Schøyen Collection: Cuneiform Texts. Springer. ss. 233-235.

[7] Douglas Frayne (1990). Old Babylonian period (2003-1595 BC): Early Periods, Volume 4 (RIM The Royal Inscriptions of Mesopotamia). University of Toronto Press. ss. 102-106.

[fitzgerald-10] M. Fitzgerald (2002). The Rulers of Larsa. Yale University Dissertation. ss. 139-144.

[i 1]

[i 2]

[i 3]

[1]

[i 4]

[i 5]

[2]

[nb 1]

[nb 2]

[3]

[i 6]

[i 7]