Damlataş
Damlataş, suyla birikmiş, daha ince taneli tortul kayaçlar veya piroklastik yataklar içinde bulunan izole kaya parçalarıdır. Boyutları küçük çakıl taşlarından kaya bloklarına kadar değişebilir. Kritik ayırt edici özellikleri, bu taşların normal su akıntılarıyla taşınmadıklarının kanıtlanmış olmasıdır. Bunun yerine tıpkı bir volkanik patlama sırasında olduğu gibi, dikey bir şekilde havadan veya bir su sütunundan düşmüşlerdir.
Damlataşların kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Buzullar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Buzullar bir yüzey boyunca hareket ederken, yüzeydeki kayaları koparır ve kendi bünyelerine katarlar. Kıyıdaki buzul parçaları bulundukları yerden koparak ayrılır ve buzdağları olarak suda yüzmeye başlar. Bu buzdağları genellikle okyanusta kilometreler boyunca taşınır (buzulla birlikte). Buzullar eridiklerinde taşıdıkları yük serbest kalır. Buzulla taşınmış kayaçlar okyanus tabanına battığında, tipik olarak ince taneli olan okyanus tortullarına karışabilirler. Bir bölgede bulunan ve o bölgenin yerel kaya türünden ve boyutundan farklı olan bu buzul kökenli kayaçlara eratik blok denir.
Yanardağlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Damlataşlar bir zamanlar buzulları tanımlayan bir kriter kabul edilirken, daha sonra yanardağ patlamaları yoluyla da oluşabilecekleri anlaşılmıştır. Volkan bombaları, bir patlamanın gücüyle birçok kilometre öteye fırlatılan büyük kaya parçalarıdır. Bunlar ince tortullara veya ponza oluşturan küllere düştüğünde, damlataş meydana getirebilirler.[1]
Türbidite akıntısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Damlataşlar ayrıca okyanus tabanındaki güçlü türbidite akıntılarının etkisiyle de birikebilir.[2] Jamaika yakınlarındaki nispeten yakın tarihli ince tabakalı tortullarda, insan boyutunda kaya blokları bulunmuştur. Jamaika, oluştuğundan beridir tamamen buzulsuz ve sıcak bir tropikal ada olmuştur.[3][4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bennett, MR; Doyle, P; Mather, AE; Woodfin, JL (1994). "Testing the climatic significance of dropstones: an example from southeast Spain". Geological Magazine. 131 (6): 845-848. Bibcode:1994GeoM..131..845B. doi:10.1017/S0016756800012917.
- ^ Bennett, MR; Doyle, P. (1996). "Global cooling inferred from dropstones in the Cretaceous: fact or wishful thinking?". Terra Nova. 8 (2): 182-185. Bibcode:1996TeNov...8..182B. doi:10.1111/j.1365-3121.1996.tb00742.x.
- ^ Donovan, SK; Pickerill, RK (1997). "Dropstones: their origin and significance: a comment". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 131 (1): 175-178. Bibcode:1997PPP...131..175D. doi:10.1016/S0031-0182(96)00150-2.
- ^ Pindell, J. (1994). "Evolution of the Gulf of Mexico and the Caribbean". Pindell, J.; Donovan, S.K.; Jackson, T.A. (Ed.). Caribbean geology, an introduction. University of the West Indies Publishers Association/University of the West Indies Press, Kingston, Jamaica.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Damlataş ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
