Dassault Mirage III

Dassault Mirage III
Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait iki Mirage III
Türü	Önleme uçağı
Ulusal köken	Fransa
Üretici	Dassault Aviation
İlk uçuş	17 Kasım 1956
Hizmete giriş	1961
Hizmetten çıkış	1994 - Fransız Hava Kuvvetleri
Durumu	Etkin hizmette
Ana kullanıcı	Pakistan Hava Kuvvetleri (aktif) Fransız Hava Kuvvetleri (tarihsel)
Diğer kullanıcılar	Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri (tarihsel) İsrail Hava Kuvvetleri (tarihsel) İsviçre Hava Kuvvetleri (tarihsel) Arjantin Hava Kuvvetleri (tarihsel)
Üretim sayısı	1.422
Değişimleri	Dassault Mirage IIIV Dassault Mirage 5 Atlas Cheetah

Dassault Mirage III (Fransızca telaffuz: [miʁaʒ]), Fransız uçak şirketi Dassault Aviation tarafından geliştirilen ve üretilen, tek veya çift koltuklu ve tek motorlu bir savaş uçağı ailesidir. 24 Ekim 1958 tarihinde yatay uçuşta Mach 2 hızını aşarak bunu başaran ilk Batı Avrupa savaş uçağı oldu.

1952 yılında Fransa hükûmeti, hafif ve her türlü hava koşulunda görev yapabilecek bir önleme uçağına yönelik şartname yayımladı; bu şartnameye yanıt veren tasarımlar arasında, başlangıçta Mirage I adıyla geliştirilen Dassault modeli de yer aldı. 1954 yılı boyunca gerçekleştirilen ve Mach 1,6 hıza ulaşılan olumlu uçuş testlerinin ardından, gerekli ekipman ve yükleri taşıyabilecek daha büyük bir uçağın geliştirilmesine karar verildi. Bu süreçte büyütülmüş Mirage II önerisi ile MD 610 Cavalier'in üç versiyonu değerlendirildi, ancak yeni geliştirilen Snecma Atar art yakıcı turbojet motorunu kullanan ve Mirage III adı verilen daha gelişmiş tasarım tercih edildi. Ekim 1960'ta Mirage IIIC olarak adlandırılan ilk büyük ölçekli üretim modelinin ilk uçuşu gerçekleştirildi; Temmuz 1961'de başlayan operasyonel teslimatlar kapsamında Fransa Hava Kuvvetleri, toplam 95 adet Mirage IIIC satın aldı ve kısa süre içinde modelin birçok farklı varyantı geliştirildi.

Mirage III, hem Fransa Hava Kuvvetleri hem de çok sayıda ihracat müşterisi için geniş çapta üretildi; uçağı kullanan başlıca yabancı operatörler arasında Arjantin, Avustralya, Güney Afrika, Pakistan ve İsrail'in yanı sıra çeşitli bağlantısız ülkeler de yer aldı. Genellikle ikinci nesil bir savaş uçağı olarak sınıflandırılan Mirage III, birçok ülkede uzun süre hizmette kaldı ve özellikle manevra kabiliyeti sayesinde yakın mesafeli hava muharebelerinde etkili bir rakip olmayı sürdürdü. Fransa Hava Kuvvetleri'nde görev yaptığı dönemde genellikle çeşitli havadan karaya mühimmatların yanı sıra R.550 Magic havadan havaya füzeleri ile donatıldı. Nispeten çok yönlü tasarımı, eğitim, keşif ve yer saldırısı versiyonları gibi farklı roller için kolayca uyarlanabilmesini sağladı; ayrıca Dassault Mirage 5, Dassault Mirage IIIV ve Atlas Cheetah gibi daha gelişmiş türevlerin ortaya çıkmasına zemin hazırladı. Bazı ülkeler ise, Pakistan Hava Kuvvetleri'nin ROSE Projesi örneğinde olduğu gibi, bu uçak üzerinde kapsamlı modernizasyon ve yükseltme programları uyguladı.

Mirage III, birçok ülke tarafından farklı çatışmalarda aktif olarak kullanıldı; Fransa dışındaki en önemli operatörlerden biri olan İsrail Hava Kuvvetleri, bu uçağı Altı Gün Savaşı'nda hava üstünlüğü ve saldırı uçağı olarak, Yom Kippur Savaşı'nda ise havadan havaya muharebelerde kullandı. Güney Afrika Sınır Savaşı sırasında Mirage III ve türevlerinden oluşan filo, Güney Afrika Hava Kuvvetleri'nin büyük bölümünü teşkil etti; Mirage F1'in hizmete girmesinin ardından ise gündüz önleme, üs savunması, keşif ve eğitim gibi ikincil rollerde görev aldı. Arjantin Hava Kuvvetleri, Falkland Savaşı'nda Mirage IIIEA'yı konuşlandırdı, ancak havada yakıt ikmal kapasitesinin bulunmaması nedeniyle uçakların etkinliği sınırlı kaldı; ek yakıt tanklarına rağmen Mirage III'ler, İngiliz filosunun çevresindeki çatışma sahasında yalnızca beş dakikalık bir faaliyet süresine sahipti.

Operasyonel geçmişi

İsrail

Yom Kippur Savaşı'nda düşürülen İsrail Mirage uçağının enkazı

1967 yılında Matra R530 ile donatılmış bir Mirage IIICJ

29 Kasım 1966'da İsrail Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir Dassault Mirage III pilotu, İsrail hava sahasında bir İsrail keşif uçağı olan Piper J-3 Cub'ı engellemeye çalışan iki Mısır MiG-19'unu düşürdü; ilk MiG, bir milden kısa mesafeden fırlatılan R.530 radar güdümlü füzeyle imha edilerek Fransız yapımı bu füzenin ilk hava muharebesi başarısını oluşturdu, ikinci MiG-19 ise top ateşiyle vurularak düşürüldü.

Altı Gün Savaşı

5-10 Haziran 1967'deki Altı Gün Savaşı sırasında İsrail, düşman bombardıman uçaklarının saldırılarına karşı hava sahasını korumak için 12 Mirage'dan oluşan küçük bir müfreze görevlendirdi. Bunların dördü sürekli havada devriye uçarken, sekizi yerde yüksek hazırlık durumundaydı. Diğer Mirage'ların büyük bölümü bombalarla donatılarak Arap hava üslerine saldırı için kullanıldı. Ancak sınırlı mühimmat kapasitesi nedeniyle bombardıman uçağı olarak performansları mütevazı kaldı. Savaşın ilk gününde Mirage pilotları, altı MiG avcısını düşürdüklerini bildirdi. Sonraki günlerde Mirage'lar çoğunlukla avcı rolünde kullanıldı. Çatışma boyunca hava muharebelerinde düşürüldüğü iddia edilen 58 Arap uçağının 48'ini Mirage pilotları vurdu.

Yom Kippur Savaşı

1973 Yom Kippur Savaşı sırasında İsrail Mirage filosu yalnızca havadan havaya operasyonlarda kullanıldı. ACIG, bu savaşta en az 26 Mirage ve Nesher uçağının hava-hava muharebelerinde kaybedildiğini iddia etti. Buna karşın resmî İsrail kaynakları, hava muharebelerinde sadece beş İsrail Hava Kuvvetleri uçağının düşürüldüğünü bildirdi. İsrail kaynaklarına göre Mirage IIICJ uçakları 106, Nesher türevleri ise 140 Suriye ve Mısır uçağını düşürdü. İsrail Hava Kuvvetleri pilotu Giora Epstein, modern süpersonik savaş uçaklarının “asların ası” olarak tanındı ve tüm zaferlerini Mirage IIICJ veya Mirage III'ten türetilen İsrail yapımı IAI Nesher ile kazandı.