David Stoliar
David Stoliar, 24 Şubat 1942'de Sovyet denizaltı Shch-213 tarafından Karadeniz'de Holokost'tan kaçan Yahudileri taşıyan Struma gemisi torpidolandıktan sonra gemiden sağ kurtulan tek kişidir. Diğer 768 Yahudi mülteci ve çoğunluğu Bulgar olan 10 kişilik mürettebat kayıplara karıştı. Ariel Şaron 26 Ocak 2005'teki Knesset konuşmasında olay sırasında 19 yaşında olan Stoliar ve kaçmaya çalışan diğer Köstenceli Yahudilerden bahsetmiştir:
İngiliz Mandası liderleri, kurtuluşu İsrail'de arayan Yahudi mültecilere kapılarını kilitleyerek duygusuzluk ve duyarsızlık gösterdi. Bu sebeple Avrupa'dan kaçan [tam] 769 yolcunun isteği reddedilince biri hariç hepsi denizde ölümle yüzleşti. Savaş sırasında Yahudilerin yok edilişini durdurmak için hiçbir şey yapılmadı.
Struma'nın batışı, eğer Stoliar kurtulmasaydı, II.Dünya Savaşı'nda en çok sivil kaybın verildiği gemi adına bir detay olarak kalacaktı.
Struma Romanya'dan Filistin'e hareket ediyordu. Geminin motorları kayıtlara en soğuk kış olarak geçen Aralık 1941'de iflas etti. Struma, Türk ordusuna ait bir römorkla İstanbul limanına çekildi. Türk polisi gözetiminde olan gemi 71 gün boyunca limanda bekletildi ve yolcuların karaya çıkması polis tarafından engellendi. Stoliar'ın dediğine göre diğer Yahudilerin ve Kızılhaç'ın desteğiyle bir Türk Yahudisi olan Simon Brod'un tedarik ettiği az sayıdaki ekmek ve yemek olmasaydı yolcular ölmüş olacaktı. 23 Şubat 1942'de İngilizlerle gemideki yolcuların geleceğiyle ilgili yapılan görüşmeler tıkanınca Türk otoriteleri geminin çapa zincirini kesip az yemeği ve yardıma muhtaç olan gemiyi motorsuz, radyosuz ve çapasız olarak Karadeniz'e çekip akıntıya bıraktı.[1]
Ertesi gün SC-213 denizaltısından sorumlu kıdemli yüzbaşı D.M. Denezhko ve politik komiser A.G. Rodimatzav[2] 1118 metreden gönderilen tek torpidoyla Struma'yı batırdı. Stoliar ve geminin ikinci kaptanı Ivanof Dikof patlamadan enkaza yapışarak kurtuldu. Dikof suya düşüp ölmeden önce Stoliar'a Rusça Struma batmadan önce torpidoyu gördüğünü söyledi. Türk hükûmeti ilk 24 saat boyunca yardım göndermedi.[3] Altı sahil güvenlik görevlisi sandalla David Stoliar'ı kurtardı.
Kurtarıldıktan sonra Stoliar altı hafta hapiste yattı. Filistin'de yapılan protestolar sonucunda Türk yetkililer Stoliar'ı Simon Brod'a teslim etti. Bunun ardından İngiliz yetkililer istemeyerek de olsa Stoliar'a Filistin'e geçebilmesi için vize verdi ve Brod onu Filistin'e göndermek üzere trene bindirdi. Stoliar ardından İngiliz ordusunda Mısır ve Libya'da görev yaptı, 1948'de İsrail ordusuna katıldı. Akabinde Japonya'ya sonra da ABD'ye taşındı. 1 Mayıs 2014'te hayata veda etti.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ABD Holokost'ta Ölenleri Anma Müzesi'nden Resim ve Video8 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- David Stoliar'ın kanıtı
- Stoliar ile röportaj (İbranice)
- Stoliar'dan belgelenmiş deliller 27 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Uncertain Friendship: The US and Israel from Kennedy to Roosevelt Herbert Druks ISBN 0-313-31423-3.
- David Stoliar28 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Film.com'da (film: 'Struma').
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Uncertain Friendship: The US and Israel from Roosevelt to Kennedy". 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2010.
- ^ bkz Struma (gemi)
- ^ Bu durum sonradan Kudüs'ün valisi olacak olan ve olayları izlemek için Türkiye'ye giden zamanın Palestine Post editörü Gershon Agron tarafından onaylandı. Bkz Palestine Post[ölü/kırık bağlantı]
