Devlet Halk Dansları Topluluğu

Devlet Halk Dansları Topluluğu (DHDT), 1975 yılında Türkiye'de devlet eliyle kurulmuş bir profesyonel dans topluluğudur.

Ülkeyi -özellikle yurtdışında- temsil etmek üzere kurulan topluluk, geleneksel Anadolu halk danslarını modern dans öğeleriye harmanlar ve geniş bir hareket korosu ile sahneye taşır. 1980’li yıllarda birçok amatör halk oyunu derneğine, okul topluluklarına, mahalli topluluklara model oluşturmuş ve dönemin sahneleme çalışmalarını etkilemiştir.

Arka plan

Ulus-devletlerin inşa süreçleriyle birlikte dünyada halk danslarına yönelik ilgi artmış; 20. yüzyılın ortalarında birçok ülkede ulusal halk dansı toplulukları kurulmuştur. 1937'de Sovyetler Birliği’nde Igor Moiseyev’in kurduğu Moiseyev Dans Topluluğu, diğer ülkelerdeki topluluklara model oluşturan bir sahneleme estetiği geliştirdi: Bale eğitimli dansçıların oluşturduğu, tek vücutmuşçasına hareket eden kabalık bir dansçı topluluğu, ülkenin farklı bölgelerinden halkların danslarını kusursuz bir senkronizasyonla icra etmesi. 1975 yılında Türkiye'de kurulan Devlet Halk Dansları Topluluğu, Moiseyev’in takipçilerinden birisidir.

Kuruluşu

Devlet Halk Dansları Topluluğu, Turizm ve Tanıtma Bakanlığının çağrısı üzerine 18-23 Eylül 1973 tarihleri arasında toplanan ilim adamları, ilgili kuruluş yetkilileri ve folklor uzmanlarının bakanlığa başka ülkelerdeki halk dansları topluluklarının bir benzerini önerisi üzerine kuruldu. Hazırlık çalışmaları için Halk Dansları Sanat Kurulu adına bir kurul oluşturuldu. Bu kurulun çalışmaları sonunda DHDT'nin resmî kuruluşu 17 Mart 1975 tarihinde gerçekleşti. Stajyer dansçı elemanların alınması ile halk dansları çalışmaları başladı. Stajyerlerin sekiz bölgenin danslarını öğrenmesinin ardından Duygu Aykal, Oytun Turfanda, Oya Aruoba, Duygu Varlıer gibi bale koreografları sahne için düzenlemeler yaptı.

Topluluk ilk temsilini 7-13 Mayıs 1976 tarihleri arasında Ankara Büyük Tiyatro’da verdi. Topluluk, kurulduğu ilk yıllarda, bir devlet kurumu olarak yurtiçinde ve yurtdışında Türkiye'yi temsil etti. 1988 yılında da Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne bağlanan topluluk, kadrosuna yaklaşık 80 kişiyi kattı.

Topluluğun repertuvarı 1980’li yıllarda genişledi. Oya Aruoba’nın düzenlediği Köçekçe ile Duygu Aykal’ın 1983 yılında repertuvara dahil ettiği Çiftetelli, dönemin önde gelen koreografileridir. Topluluk TRT kanallarında yayınlanan gösterileriyle 1980'li ve 1990'lı yıllarda çok sayıda izleyiciye ulaştı. Stilize dans sahneleri yüzünden yöresel dansların “bozulduğu” iddiasıyla çeşitli eleştiriler aldı.

2008 yılında topluluğa bağlı Amatör Gençlik Halk Dansları Topluluğu kuruldu.

Topluluk İstanbul'a Taşındı

Devlet Halk Dansları Topluluğu, 2022 yılında İstanbul'a taşınmıştır. 1975'te Ankara'da kurulan kurum, gerekçesiz bir kararla İstanbul'a taşındı. Uygulamadan etkilenen sanatçı ve personelin durumu TBMM'de tartışmaya açıldı.

Topluluğa Yapılan Eleştiriler

Devlet Halk Dansları Topluluğunun performansı ile ilgili olumlu eleştirilerin dışında olumsuz eleştiriler de yapılmaktadır. Bu eleştirilerin başında özellikle akademik çevrelerde, topluluğun bazı dansları sahnelerken orijinal otantik unsurlardan uzaklaştığı ifade edilmektedir. Koreografilerin, sahne tekniklerinin ve kostümlerin modernize edilmesi sonucu, halk danslarının ruhunu kaybetme riskine yönelik eleştiriler de bulunmaktadır. Türk halk danslarının ticarileştirilmesi sürecine ilişkin eleştiriler de yapılmıştır. Halk danslarının ticarileştirilmesi çerçevesinde Sağır Sultan adlı müzikal gösterinin Devlet Halk Dansları ve Kültür Medeniyet Vakfı (KÜME) arasında yapılan işbirliği ile sahnelendiğine dikkat çekilmiştir. Devlet Halk Dansları Topluluğu'nda sınavsız kadro verilmesi konusu kamuoyu önünde gündeme getirildi.