Diplomatik Devrim
Diplomatik Devrim, Avrupa'daki uzun süreli ittifakların 1756'da bozularak, müttefiklerin yeni ittifaklar kurması olayıdır.[1] Olay temel olarak, Büyük Britanya-Avusturya ittifakına karşı Fransa-Prusya ittifakı durumunun bozulup yerine Fransa-Avusturya ve Büyük Britanya-Prusya ittifaklarının kurulmasıdır.[2] Bu olay, 18. yüzyıl boyunca sürekli değişmiş ittifakların bir parçasıdır (Yüce Quadrille). Olayın gerçekleşmesinde en etkili devlet adamı Avusturyalı Wenzel Anton von Kaunitz'dir.[3]
Olayın Temeli
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu diplomatik değişim, Avusturya, Büyük Britanya ve Fransa'nın menfaatlerindeki değişimle başlamıştır. Avusturya Veraset Savaşı sonucu imzalanan Aix-la-Chapelle Antlaşması, Avusturya'ya Büyük Britanya'nın kendisine pahalıya patlamış bir müttefik olduğunu fark ettirdi. Savaş sonucunda, Maria Theresia tahtını korumuştu; kocası Francis Stephen da 1741 imparator olmuştu. Ancak değerli bölgeler olan Lombardiya, Bavyera, Parma ve Silezya'yı kaybetmişti. Bu durum Prusya'nın gücünü arttırıp, Orta Avrupa'yı tehdit eder hale getirmişti. Büyük Britanya ise durumu, "Fransa'nın gücüne karşı gelebilecek yeni bir gücün doğuşu" olarak nitelendirdi.
Westminster Konvansiyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Avusturya Veraset Savaşı sonucu aşikardı: Avusturya, Fransa'nın gücüne koyabilecek kadar güçlü görünmüyordu. Bu yüzden Büyük Britannya, Prusya'nın güçlenmesinden memnundu. Westminster Konvansiyonu'nda (17 Ocak 1756), Prusya'nın Hannover'i koruduğu sürece, Büyük Britanya'nın da Avusturya'ya destek vermeyeceği mutabakatına varılmıştı. Hannover'in korunması önemliydi, çünkü orası Büyük Britanya kralının şahsi bölgesiydi. Büyük Britanya, büyüyen güç Prusya'nın burayı Avusturya'dan daha kolay koruyacağını düşünüyordu. Bu sırada Avusturya Silezya'yı geri alma niyetindeydi.[4] Bu da, müttefiklerin menfaatlerini karşı karşıya getirmekteydi. Maria Theresia, Büyük Britanya'yla olan ittifakının yenileyemeyeceğini bilerek, Avusturya'yı Fransa'ya yaklaştırmaya başladı. Böylece hem Büyük Britanya'nın yerini tutabilecek, hem de Silezya'yı almasına yardım edebilecek güçlü bir müttefiki olmuş olacaktı.
Westminster Konvansiyonu'ndan sonra, 1758'de İngiliz-Prusya Konvansiyonu imzalandı.
Versay Antlaşmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Maria Theresia, Fransa'yla ittifak kurabilmek için Kont Wenzel Anton von Kaunitz'i gönderdi. Ancak XV. Louis, Kont tarafından önerilen hiçbir antlaşmayı imzalamaya sıcak bakmıyordu.[5] Fransa'nın Büyük Britanya'yla Amerika Kıtası'nda çatışmaları başlaması üzerine, Avusturya'yla mutabakata varmak zorunda kaldı. Bu sayede Avusturya, Fransa tehdidinden kurtulmuş oldu. Westminster Konvansiyonu yürürlüğe girince, Fransa ve Avusturya Birinci Versay Antlaşması'nı imzaladı. Bu antlaşmaya göre, her iki taraf birbirine karşı tarafsız olup herhangi üçüncü bir ülke tarafından saldırılırlarsa, birbirlerine 24.000 kişilik ordu desteği gönderecekti.
Matria Theresia Fransa'nın tarafsızlığını sağlayınca, Prusya'ya karşı koalisyon oluşturmaya başladı. Bu da II. Friedrich'i harekete geçirdi. Rusya'nın gözünü korkutmak için, 1756'da Saksonya'yı işgal etti (Avusturya ve Rusya 1746'dan beri müttefiktir). Ancak bu işgal, Yedi Yıl Savaşı'nı başlatmıştır. Aynı zamanda işgal, yaratılmak istenen etkinin tam tersi şeklinde etki yaratmıştı: Rusya, Avusturya'nın yanında savaşa katılmıştı. Savaş patlak verince, Avusturya ve Fransa antlaşmalarını yenilediler (İkinci Versay Antlaşması). Bu antlaşmaya göre, Avusturya Felemenk Bölgesi'ni Fransa'ya devredecekti; karşılığında Parma'yı alacak ve Silezya'yı ele geçirene kadar da 120.000 Fransız asker ve yıllık 12 milyon altın yardımı alacaktı.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu diplomatik değişim sonrası, Büyük Britanya ve Prusya karşılarında Fransa, Avusturya ve Rusya'yı buldu. Diplomatik değişime rağmen, temel düşmanlıklar hala değişmemişti: Büyük Britanya-Fransa ve Avusturya-Prusya. Bu değişim sırasında yaşanan gerginlik, Yedi Yıl Savaşı olarak patladı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Horn 1957, ss. 449–464.
- ^ Black 1990.
- ^ Szabo 1979.
- ^ Ingrao 2000, ss. 157–177.
- ^ Mitford 2001, s. 213.