DirectX

Logosu

DirectX, Microsoft'un video oyunları başta olmak üzere çoklu ortam yazılımlarını rahat, hızlı ve uyumlu şekilde hazırlayabilmek için yarattığı bir uygulama programlama arayüzüdür (API). Şu andaki en güncel resmî sürüm DirectX 12'dir. İçerdiği bileşenlerden bazıları şu şekilde özetlenebilir:

Direct3D (veya bir diğer adıyla WGF: Windows Graphics Foundations - Windows Grafik Temelleri) hem iki hem üç boyutlu grafikleri ekrana dökmeye yarar. Piyasadaki çoğu ekran kartının en modern donanım hızlandırma özelliklerini destekler. En büyük rakibi OpenGL'dir
DirectSound hem iki hem üç boyutlu ses için kullanılır. Windows altında çalışabilen her ses kartı en azından yazılım ile DirectSound ve DirectSound 3D desteğine sahiptir. Piyasadaki tüm rakipleri göz ardı edebilecek bir popüleriteye sahiptir.
DirectInput, klavye, fare ve oyun çubuğu gibi bileşenlerin giriş ve çıkışlarını basit bir şekilde yönetebilmek için olan arabirimdir.
DirectPlay ise TCP/IP, modem ve Bluetooth gibi birçok protokol üzerinden bağlantı ve mesajlaşma bileşenlerini içerir. TCP/IP üzerinde NAT veya uPnP geçişlerini desteklemesi ve DirectPlay Voice ile saniyede 1.2 kbit'e kadar inebilen ses sıkıştırma codec'leri ile göz doldurur. Açık kaynak dünyasında en bilinen rakibi HawkNL'dir.

Windows 95 ile birlikte oyun programcılarını DOS'tan Windows'a doğru çekmek için yaratılmış olan bu arabirim, ancak 5.0 sürümünden itibaren beklenen ilgiyi görmeye başlayabilmiştir. Windows 2000'in çıkışıyla birlikte gerçek kip oyunlarının sonu gelmiş olduğundan, Windows altında vazgeçilmez oyun arayüzü haline gelmiştir. XBox'ta da DirectX'in kullanılıyor olması, arabirimin popülaritesini artırmada etkili olmuştur. Buna ek olarak, son zamanlarda DirectX Managed (.NET tabanlı) modülü sayesinde çok hızlı bir şekilde kolayca, karmaşık DirectX uygulamaları yazmak mümkün hale gelmiştir fakat yönetimli DirectX bileşenleri C ve C++ programlama için geliştirilmiş DirectX Kütüphaneleri kadar performans gösteremezler. Yönetimli bileşenlerin kullanılmasıyla geliştirilen programlar, DirectX kütüphanelerinin kullanılmasıyla geliştirilen programlar kadar hızlı olamazlar. Bu nedenle profesyonel video oyun programlamada hâlen DirectX kütüphaneleri kullanılmaktadır.

Sanılanın aksine, Linux altında DirectX bileşenlerinin büyük çoğunluğunun kullanılması Cedega sayesinde mümkündür. Bu yazılım, Direct3D'yi OpenGL, DirectSound'u ise OSS (Open Sound System - Açık Ses Sistemi) kullanarak çalıştırır.

Sürümleri

DirectX 1

DirectX 1.0; Windows platformunda video oyunu yapımı için ilk geliştirilmiş API'dir. 1995 yılında Windows 95 için geliştirilmiştir. İlk DirectX, geliştiriciler tarafından beklenen ilgiyi toplayamamıştır.

DirectX 2

DirectX 1.0 sürümüne bazı destek özellikleri sunulmuştur. 1996 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 3

Bu sürüm ile çoklu oyun oynamaya olanak sağlanmış ve 3D ses özelliği eklenmiştir. 1996 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 7

Bu DirectX versiyonunda optimizasyona (eniyilemeye) önem verilmiştir. 1999 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 8

Bağlantı noktaları (vertexler) ve pixel shader ile görüntü işleme teknolojisi geliştirilmiştir. 2000 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 9

Periyodik 32 ve 64 bit desteği sağlanarak gölgelendirme başta olmak üzere birçok temel yapıya rötuş atılmıştır. 2002 yılında son kullanıcıya sunulmuştur.

DirectX 10

Bu sürümde bazı ekran kartları ile uyumsuzluklar giderilmiş, performans üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Windows Vista Service Pack 1 ile gelmektedir ve hem Nvidia hem ATI kartları tarafından desteklenmektedir

DirectX 10.1

Bu sürümde bazı ekran kartları ile uyumsuzluklar giderilmiş, performans üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Windows Vista Service Pack 1 ile gelmektedir ve hem Nvidia hem ATI kartları tarafından desteklenmektedir.

DirectX 11

Windows 7 ile gelen ve Windows Vista'ya da kurulabilen ^[1] DirectX sürümüdür. Üstün ve gerçeğe çok yakın grafik kalitesi sağlar. Tesselation gibi poligon çoğaltma ve işleme tekniğini destekler. Sadece destekleyen AMD RADEON HD 5xxx ve NVIDIA GT4xx serisi kartlar ile kullanılabilir.2009 sonu satışa sunuldu.

DirectX 12

Windows 10 ile gelmiştir. Asıl amacı ek sürücü yükünü azaltmaktır. AMD'nin Mantle teknolojisine benzer. Max McMullen'e göre amaç "konsol düzeyinde verim" sağlamaktır.

NVIDIA'nın tüm Fermi modellerinde ve daha sonraki ekran kartı modellerinde, AMD'nin GNC tabanlı chipleriyle Intel'in Hawellve daha sonraki grafik ünitelerinde desteklenecek.

SIGGRAPH 2014 etkinliğinde Intel, bilgisayarda oluşturulan bir astoreit çalışma alanını gösteren, DirectX 12'nin rendering hızı ve CPU güç tüketimi konusunda önceki sürüme göre %50 ile %70 daha verimli olduğunu iddia eden bir demo yayınlamıştı.

Ekran Kartı Uyumluluk Durumları

DirectX Versiyonu	Shader Model	OpenGL karşılığı
DirectX 11	Pixel Shader 5.1	OpenGL 4.0
DirectX 10.1	Pixel Shader 4.1	OpenGL 3.x
DirectX 10	Pixel Shader 4.0	OpenGL 3.0
DirectX 9c	Pixel Shader 3.0	OpenGL 2.1
DirectX 9	Pixel Shader 2.0	OpenGL 2.0
DirectX 8.1	Pixel Shader 1.3 & 1.4	OpenGL 1.8
DirectX 8	Pixel Shader 1.1	OpenGL 1.4
DirectX 7	Hücre metni	OpenGL 1.2

Kaynakça

^ "Platform Update for Windows Server 2008 and the Platform Update for Windows Vista". 30 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2009.

Dış bağlantılar

Microsoft'un DirectX Ana Sayfası23 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
MSDN'deki DirectX Ana Sayfası16 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Platform Update for Windows Server 2008 and the Platform Update for Windows Vista". 30 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2009.

[1]