Doni Tondo

Doni Tondo (Doni Madona)
Sanatçı	Michelangelo
Yıl	1507
Tür	Panoda yağlı ve zamklı boya
Boyutlar	120 cm kalınlık (471⁄2 in)
Konum	Uffizi, Floransa

Doni Tondo veya Doni Madonna, Olgun Michelangelo'nun hayatta kalan tek bitmiş panel resmi (genellikle Michelangelo tarafından kabul edilen ancak tamamlanmamış iki panel resmi Entombment ve Manchester Madonna, Londra'daki Ulusal Galeri'de sergilenmektedir). Şimdi İtalya'nın Floransa şehrindeki Uffizi'de hâlâ orijinal çerçevesinde sergilenen Doni Tondo, muhtemelen Agnolo Doni tarafından güçlü bir Toskana ailesinin kızı Maddalena Strozzi ile evliliğini anmak için yaptırılmıştır.^[1] Resim, İtalyancada 'yuvarlak' anlamına gelen tondo şeklinde, yani Rönesans sırasında iç fikirlerle sık sık ilişkilendirilen bir şekildedir.^[2]

Eser büyük olasılıkla Doni'nin 1503 veya 1504'te evlendikten sonraki dönemde ve Sistina Şapeli tavanı freskleri 1508'de başlatılmadan önce yapılmıştır. Doni Tondo, ortadaki Yahya ile birlikte Kutsal Aile'yi (Çocuk İsa, Meryem ve Yusuf) ön planda tasvir etmektedir ve arka planda beş çıplak erkek figürü içermektedir. Bu çıplak figürlerin dahil edilmesi çeşitli şekillerde yorumlanmıştır.

Açıklama

Meryem, görüntünün merkezinin çoğunu alarak kompozisyondaki en önemli figürdür.^[3] Toprakla olan ilişkisinin temasını daha iyi iletmek için kendisi ve çim arasında bir yastık olmadan doğrudan yere oturmaktadır (?).^[4] Her ne kadar Kutsal Aile'nin kompozisyonlarında olağandışı bir özellik olsa da, Yusuf resimde Meryem'den daha yüksek konumdadır. Meryem bacaklarının arasına, sanki Yusuf tarafından korunuyormuş gibi oturmaktadır. Yusuf'un büyük bacakları bir çeşit fiilî taht oluşturmaktadır. Meryem'in Çocuğu Yusuf'tan alıp almadığını ya da tam tersini belirten bazı tartışmalar vardır.^[5] Floransa'nın koruyucusu olan Vaftizci Yahya, Madonna ve Çocuğu tasvir eden Florentine eserlerine çokça dahil edilmiştir.^[6] Resmin orta yerinde, Kutsal Aile ve arka plan arasındadır. Sahne kırsal bir sahne gibi gözükmekte, Kutsal Aile kendilerini çimlerde eğlenmekte ve alçak bir duvarın arkasındaki merakla (görünüşte) ilgisiz gruptan ayrılmaktadır.

Resim hâlâ Michelangelo'nun tasarımı etkilemiş veya yardımcı olmuş olabileceği orijinal çerçevesindedir.^[7] Çerçeve süslü bir şekilde oyulmuştur ve içerisine üç boyutlu olarak uzaya çıkan beş kafa için oldukça sıra dışıdır. Arka plandaki çıplaklara benzer şekilde, bu kafaların anlamları spekülasyon konusu olmuştur. Çerçeve aynı zamanda ay uyduları, yıldızlar, bitki örtüsü ve aslan başlarını da içermektedir. Bu semboller, belki de, her birinin armasından alınan Doni ve Strozzi ailelerine göndermedir.^[8] Çerçevede tasvir edildiği gibi, muhtemelen iki ailenin evliliğine atıfta bulunarak "aylar aslanlarla kenetlenen şeritler ile birbirine bağlıdır".^[8]

Ön ve arka planı ayıran yatay bir bant, muhtemelen bir duvar bulunmaktadır.^[5]^[6]^[9] Arka plan figürleri, anlamı ve işlevi çok fazla söylenti ve tartışmaya yol açan beş çıplak erkektir. Bize, izleyicilere çok daha yakın oldukları için Kutsal Aile, iki boyutlu bir görüntüde derin alan illüzyonuna yardımcı olan arka plandaki çıplaklardan çok daha büyük resmedilmiştir. Vaftizci Yahya'nın arkasında, 'ignudi'nin eğildiği ya da oturdukları yarı dairesel bir sırt vardır. Bu yarım daire, resmin kendisinin dairesel şeklini yansıtır ve ana grubun (Kutsal aile) dikey doğasına bir folyo görevi görür. Meryem ve Yusuf, İsa'ya bakarken arka plandaki çıplakların hiçbiri doğrudan ona bakmamaktadır.^[10] Uzak arka plan, atmosferik perspektifle işlenmiş dağlık bir manzara içermektedir.

Teknik

Doni Tondo'nun, Michelangelo'nun asistanlarının yardımı olmadan boyanan mevcut tek pano resmi olduğuna inanılmaktadır.^[6] Parlak renklerin birleşimi, Michelangelo'nun daha sonraki Sistina Tavan fresklerinde aynı renk kullanımını öngörebilmektedir. Perdelik kıvrımları keskin bir şekilde modellenmiştir ve figürlerin modellenmesi belirgin bir şekilde heykelsidir, bu da orta mermere oyulduklarını göstermektedir.^[6] Arka plandaki çıplak figürler daha yumuşak bir modele sahiptir ve Sistine Tavan fresklerindeki erkek çıplak figürler olan ignudi'nin öncüleri gibi görünmektedir.^[6] Michelangelo'nun tekniği, daha koyu renkleri gölgeler olarak kullanarak önce en yoğun renklerden üstte daha açık tonlara kadar gölgelendirmeyi içermektedir.^[11] Pigmenti belirli bir şekilde uygulayarak, Michelangelo arka planda "odaklanmamış" bir etki oluşturmuş ve ön planda detaylara odaklanmıştır.^[12] En canlı renk, Meryem'in giysilerinde bulunmaktadır ve görüntüdeki önemini göstermektedir.^[13] Meryem'in erkek gibi gösterilmesi, Michelangelo'nun Sistine Şapeli için yapıldığı gibi kadın figürleri için erkek modelleri kullanmasıyla açıklanabilir.

Michelangelo; Kurşun Beyazı, Azurit, Bakır Pası ve diğer birkaçını içeren sınırlı bir pigment paleti kullanmıştır.^[14] Aşıboyasından kaçınmış ve çok az vermilyon kullanmıştır.^[15]

Etkileri

Kompozisyon, büyük olasılıkla, Leonardo da Vinci'nin The Virgin and Child with St. Anne adlı karikatürden (daha sonraki aşamada ayrıntılı bir ön çizime atıfta bulunan bir terim) etkilenmiştir. Michelangelo'nun Kutsal Aile tasviri, resmin ön planında, Meryem'in figürü tipik bir Rönesans piramidi veya üçgeni inşa eden sıkı, ayrı bir grup oluşturmaktadır. Michelangelo, Floransa'da Davut eseri üzerinde çalışırken 1501'de çizimi görmüştür.^[6]

Doni Tondo ayrıca Luca Signorelli'nin Uffizi'deki Medici Madonna'sıyla ilişkilidir.^[16] Michelangelo muhtemelen işi ve fikirlerini biliyordu ve bu fikirleri kendi çalışmalarına dahil etmek istiyordu. Signorelli'nin Madonna eserinde de benzer şekilde bir tondo formu kullanılıyordu, arka planda çıplak erkek figürleri gösteriliyor ve Meryem'i doğrudan yeryüzünde oturur şekilde tasvir ediyordu.^[5]

Resmin üç yönü antika bir sardoniks kabartma ve Palazzo Medici'de Michelangelo'nun kullanabileceği Donatello çemberinden 15. yüzyıldan kalma bir kabartma ile ilişkilendirilebilir: dairesel form, Meryem'in erkek gibi gösterilmesi ve Çocuk İsa'nın konumu.^[16] Meryem'in sağ kolu, kabartmadaki satirin kolunu yansıtmaktadır ve kabartma, satirin omuzlarında bulunan bir bebeği tasvir eder. Çocuk İsa'ya benzer bir bebek tasviri, Meryem'in sağ kolundan geçirmektedir.^[9]

Buna ek olarak, bazı bilim insanları Michelangelo'nun, mevcut olduğuna inanılan bir olay olan Roma'da 1506 yılında kazılan ünlü Laocoön ve oğulları Greko-Romen grubundan esinlendiğini ileri sürmektedir.^[17] Yusuf'un hemen arkasındaki arka plandaki çıplak figürün pozu, sağ tarafta, yılanın Laocoön'de (yine de, eğer böyle olsaydı, Doni Tondo'nun tarihini birkaç yıl değiştirirdi) yakalanan figürlerin bükülme eğrilerinden etkilenmiş gibi görünmektedir.

Ayrıca, beş çıkıntılı başın resim çerçevesine dâhil edilmesi, Michelangelo'nun büyük beğenisini aldığı bilinen Floransa Vaftizinin bronz kapıları Ghiberti'nin Porta del Paradiso'sunda bulunan benzer bir motifin referansı olarak görülmektedir.^[7]^[8]

Bitki sembolizmi

Vaftizci Yahya'nın önündeki bitki hem çördük hem de mavi kantaronun görünümüne sahiptir, ancak bir duvardan büyüdüğü için büyük olasılıkla bir çördüktür. Mavi kantaron İsa'nın bir özelliğidir ve Cennet'i sembolize ederken, çördük hem İsa'nın alçakgönüllülüğünü hem de vaftizliğini sembolize etmektedir. Arka planda Lübnan sedirini temsil eden bir kavun ağacı bulunmaktadır. Michelangelo, çördük ve ağacı Rabanus Maurus'un bir alıntısının görsel bir temsili olarak kullanmıştır. Ön plandaki yonca, Teslis'i ve kurtuluşu temsil ederken;^[18] Anemon bitkisi, Teslis'i ve İsa'nın Tutkusunu temsil etmektedir.^[19]

Kaynakça

^ Hayum,211
^ Hayum,210
^ d’Ancona, 43
^ d’Ancona, 44
^ ^a ^b ^c d’Ancona, 45
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hartt and Wilkins, 506
^ ^a ^b Hayum, 214
^ ^a ^b ^c Painted Devotional Tondi, 220
^ ^a ^b Smith,85
^ d’Ancona, 48
^ Hartt and Wilkins, 507
^ Buzzegoli, 408
^ Grove, 442
^ Bellucci, Roberto; Buzzegoli, Ezio, Michelangelo’s ‘Doni Tondo’ investigated with non-invasive analytical techniques, in Studying Old Master Paintings – Technology and Practice. The National Gallery Technical Bulletin 30th Anniversary Conference, 2009, ss. 52-58
^ Michelangelo Buonarroti, Doni Tondo, illustrated pigment analysis 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at ColourLex.
^ ^a ^b Smith, 84
^ Painted Devotional Tondi, 219
^ d’Ancona, 46
^ d’Ancona, 46–47

Konuyla ilgili yayınlar

Barolsky, Paul (2003). "Michelangelo's Doni Tondo and the Worshipful Beholder". Notes in the History of Art. 22 (3): 8-11. doi:10.1086/sou.22.3.23206720.
Buzzegoli, Ezio (Aralık 1987). "Michelangelo as a Colourist, Revealed in the Conservation of the Doni Tondo". Apollo: 405-408.
d’Ancona, Mirella Levi (1968). "The Doni Madonna by Michelangelo: An Iconographic Study". The Art Bulletin. Taylor & Francis. 50 (1): 43-50. doi:10.2307/3048510. ISBN 978-0-8153-1823-1. JSTOR 3048510.
Hartt, Frederick; David G. Wilkins (2003). History of Italian Renaissance Art: Fifth Edition. New Jersey: Prentice-Hall. ss. 506-508.
Hayum, Andrée. "Michelangelo's Doni Tondo: Holy Family and Family Myth". Studies in Iconography. 7/8.1981/82(1982), No. 1: 209-251.
Olson, Roberta J. M. (1993). "Lost and Partially Found: The Tondo, a Significant Florentine Art Form, in Documents of the Renaissance". Artibus et Historiae. 14 (27): 31-65. doi:10.2307/1483444. JSTOR 1483444.
Olsen, Roberta J.M. (2000). "Painted Devotional Tondi: Michelangleo Buonarotti's Doni Tondo". The Florentine Tondo. New York: Oxford University Press. ss. 219-226.
Smith, Graham (1975). "A Medici Source for Michelangelo's Doni Tondo". Zeitschrift für Kunstgeschichte. Taylor & Francis. 38 Bd., H. 1: 84-85. doi:10.2307/1481909. ISBN 978-0-8153-1823-1. JSTOR 1481909.
Zimmer, William (1991). "The Tondo". Art Journal. 50 (1): 60-63. doi:10.2307/777088. JSTOR 777088.
Natali, Antonio (2014), Michelangelo. Inside and outside the Uffizi, Florence: Maschietto Editore, 2014. 978-88-6394-085-5
Michelangelo Buonarroti, Doni Tondo 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ColourLex

[1] Hayum,211

[h210-2] Hayum,210

[d43-3] ’Ancona, 43

[d44-4] ’Ancona, 44

[d45-5] ’Ancona, 45

[hartt506-6] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hartt and Wilkins, 506

[h214-7] Hayum, 214

[p220-8] Painted Devotional Tondi, 220

[s85-9] Smith,85

[d48-10] ’Ancona, 48

[11] Hartt and Wilkins, 507

[b408-12] Buzzegoli, 408

[g442-13] Grove, 442

[14] Bellucci, Roberto; Buzzegoli, Ezio, Michelangelo’s ‘Doni Tondo’ investigated with non-invasive analytical techniques, in Studying Old Master Paintings – Technology and Practice. The National Gallery Technical Bulletin 30th Anniversary Conference, 2009, ss. 52-58

[15] Michelangelo Buonarroti, Doni Tondo, illustrated pigment analysis 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at ColourLex.

[s84-16] Smith, 84

[p219-17] Painted Devotional Tondi, 219

[d46-18] ’Ancona, 46

[19] ’Ancona, 46–47

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]