Doriforos
Doryphoros (Yunanca Δορυφόρος Klasik Yunanca, "Mızrak Taşıyıcı"; Latince Polykleitos'un Doryphorus denilen) Yunan heykelleri arasında sol omzunda dengeli bir mızrak taşıyan, sağlam yapılı, kaslı, ayaktaki bir savaşçıyı betimleyen Yunan heykellerinden biridir. Gerçeğinden biraz daha büyük işlenmiş, eserin kayıp bronz orijinali yaklaşık MÖ 440'ta yapılmış olmalıdır,[1] ancak bugün sadece daha sonrasına ait (çoğunlukla Roma dönemi) mermer kopyaları olduğu bilinmektedir. Eser yine de hem Klasik Yunanca contrapposto hem de klasik gerçekçiliğin önemli bir erken örneğini oluşturur. Bu nedenle ikonik "Doryphoros", antik sanatın başka yerlerinde oldukça etkili olduğunu kanıtladı.
Kavramlaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Ünlü Yunan heykeltıraş Polykleitos, "ölçü" veya "kural" olarak tercüme edilen, yontulmuş şekilde mükemmel uyumlu ve dengeli insan vücudunun oranları olarak gördüğü şeyi örnekleyen Grekçe: Κανών adlı yazılı incelemesinin bir gösterimi olarak heykel çalışması tasarladı.
MS 2. yüzyılın bir zamanında, Yunan tıp yazarı Galen, mükemmel orantılı, yontulmuş çıplak erkekte işlenen Doryphoros hakkında "Yunanların uyum ve güzellik arayışının mükemmel görsel ifadesi" olarak yazdı:
Chrysippos, güzelliğin [vücudu] oluşturan unsurların ölçülebilirliğinde veya "simetrisinde" [yani orantılarında] değil, parmaktan parmağa ve tüm parmaklar avuç içine ve bileğe, parmaklar ön kola ve ön kol üst kola ve aslında her şeyden her şeye, tıpkı Polyclitus'un Kanonunda yazıldığı gibi. Bize vücudun tüm oranlarını öğrettiği için Polyclitus, tezini bir eserle destekledi: incelemesinin ilkelerine göre bir heykel yaptı ve eser gibi heykele de 'Kanun' adını verdi.[2]
Polykleitos, erkeklerin en iyi heykeltıraşı olarak bilinir ve eserlerinin ana konusu ideal vücut oranlarına sahip erkek atletlerdir. İnsan formunun matematiksel oranlarıyla ilgilendi ve bu onu insanların oranları üzerine "Kanon" adlı bir makale yazmaya yöneltti. Doryphoros, Kanon'da vücut parçaları arasındaki simetri üzerine yazdığı yazıların bir örneğidir. Polykleitos, güvendiği kiyastik prensip sayesinde kas gerginliği ve gevşeme arasında bir denge kurmuştur. "Bilim adamları, Polykleitos'un her bir vücut parçasının karşılık gelen ölçülerini belirlemek için hesaplamalarını tek bir modüle, belki de küçük parmağın terminal bölümüne dayandırdığı konusunda hemfikirdir" (MIA Doryphoros Plaketi).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Warren G. Moon, ed. Polykleitos, the Doryphoros, and Tradition, 1995: Minneapolis Doryphorosun satın alınmasıyla teşvik edilen, 1989'da Wisconsin Üniversitesi'ndeki bir sempozyumdan kaynaklanan çeşitli akademisyenlerin makaleleri.
- ^ Galen, Latince: De placitis Hippocratis et Platonis ("On the doctrines of Hippocrates and Plato") 5.3; noted in Richard Tobin, "The Canon of Polykleitos" American Journal of Archaeology 79.4 (October 1975:307–321) pp308f, with somewhat differing translation.