Dušan Jovanović'in öldürülmesi
Dušan Jovanović | |
|---|---|
| Душан Јовановић | |
| Doğum | 1 Ağustos 1983 Belgrad, Yugoslavya |
| Ölüm | 18 Ekim 1997 (14 yaşında) Belgrad, Sırbistan-Karadağ |
| Ölüm sebebi | Cinayet |
| Milliyet | Roman |
| Ebeveyn(ler) | Milica Jovanović Aleksandar Jovanović |
Dušan Jovanović (Sırpça: Душан Јовановић), Yugoslavya'nın Belgrad şehrinden 13 yaşında etnik Roman bir çocuktu. 18 Ekim 1997 tarihinde Belgrad şehir merkezindeki Beogradska Caddesinde bir markete yürürken 17 yaşındaki iki dazlak tarafından dövülerek öldürüldü. Cinayetin tek nedeni etnik Roman kökeniydi.
Çocukluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Dušan Jovanović, 1 Ağustos 1983'te Belgrad'da Roman bir ailede doğdu. Anne ve babası Milica ve Aleksandar ile kız kardeşi Duška ile birlikte burada yaşadı. Vladislav Ribnikar İlkokulu'na gitti ve müziğe ve çizime meraklı, sessiz, nazik bir çocuk olarak hatırlandı; eserlerini "Dux" olarak imzalardı.[1] Dušan, 1997 yılında kız kardeşinin hamile kalmasıyla dayı olmaktan heyecan duyuyordu ve bebeğin kız olması durumunda Kristina isminin konulmasını umuyordu.
Ailenin verdiği bilgiye göre, Dušan öldürüldüğü gün Mirijevo'da büyükbabasıyla vakit geçiriyor, balık tutuyor ve basketbol oynuyordu. Akşam saat dokuz sularında eve döndükten sonra, televizyonda güreş izlemeyi planladığı akşam yemeğinde içmek için yakındaki bir dükkana Coca-Cola almak için izin istedi. Fakat evinin yakınlarında toplandıkları bilinen yerel dazlaklarla karşılaşmaktan da korkuyordu.[2]
Cinayet
[değiştir | kaynağı değiştir]18 Ekim 1997'de Jovanović, mağazanın yakınlarında bir grup dazlak ile karşılaştı.[3] Önce kendisinden para istediler, sonra da saldırmak suretiyle yere düşürdüler, tekmelediler ve boynu kırılıncaya kadar bir odun parçasıyla vurdular. Yoldan geçenler müdahale etmedi. İddiaya göre dört dazlak daha sonra Slavija Meydanı'na doğru kaçtı. Jovanović'in cesedini bulan iki kız polise haber verdi. Dušan eve dönmeyince endişelenen babası, kısa bir süre sonra onun cansız bedenini buldu.[2]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Dušan'ın öldürülmesinin ardından ailesi, bir buçuk yıl geçirdikleri Marinkova Bara'ya, ardından da Mirijevo'daki Orlovsko Naselje'ye taşındı. Dušan Jovanović'in annesi 2015 yılında intihar ederek ölmeden önce birçok kez intihara teşebbüs etti, babası ise uzun süreli sağlık sorunları ve her iki bacağının kesilmesi sonucu 2016 yılında hayatını kaybetti. Ebeveynlerinin ölümünün ardından Duška, oğlu Dušan ve Dušan'ın öldürülmesinden üç yıl sonra doğan küçük kız kardeşi Kristina ile birlikte İsveç'e taşındı.[2]
Dava ve hatırası
[değiştir | kaynağı değiştir]17 yaşlarındaki saldırganlar Milan Čujić ve Ištvan Fendrik tutuklandı ve Jovanović cinayetinden hüküm giydi. Sanıklar sarhoş olduklarını ve onu öldürmeyi amaçlamadıklarını, sadece daha önce başkalarına yaptıkları gibi onu dövdüklerini iddia ettiler. Mahkeme sanıkları on yıl süreyle çocuk ıslahevinde tutulma cezasına çarptırdı. Af nedeniyle cezaları 18 ay indirildi ve daha sonra Belgrad Bölge Mahkemesi'nin özel kararıyla cezaları daha da alt limite çekildi. Valyeva'daki Çocuk Islahevi'nde tutuklu kaldıktan sonra Fendrik 1 Nisan 2004'te, Čujić ise 30 Nisan'da serbest bırakıldı.[4]
Jovanović'in öldürüldüğü yerde iki hatıra plaketi yapıldı. Biri Jovanović'in ailesi tarafından, diğeri ise 2007'de dönemin Cumhurbaşkanı Boris Tadić tarafından açılışı yapılan Sırbistan Roman Birliği tarafından yaptırılmıştır. 2022 yılında yerel aktivistlerin, eski sınıf arkadaşlarının ve Eşitlik Koruma Komiseri'nin desteğiyle Slavija Meydanı'ndaki bir parka onun adının verilmesi için bir girişim başlatıldı. Çözülmemiş mülkiyet sorunları resmi tanınmayı geciktirse de, 2022'de geçici olarak sembolik bir plaket yerleştirildi. 2022 yılında A 11 - Toplumsal ve Ekonomik Haklar Girişimi'nin desteğiyle Duška Jovanović, gayriresmi olarak Mitićeva Rupa olarak bilinen Slavija'daki parkın adının Dušan Jovanović'in onuruna değiştirilmesini önerdi. Dušan'ın eski sınıf arkadaşları ve Eşitlik Koruma Komiseri'nin de desteklediği girişim kapsamında 18 Ekim'de parka sembolik bir plaket yerleştirildi. 2023 yılına gelindiğinde, Belgrad Meydan ve Sokakların Anıtları ve İsimleri Komisyonu, parkın bir kısmının özel mülkiyet olması nedeniyle çözülemeyen mülkiyet sorunlarını gerekçe göstererek teklifi resmîleştirmemişti. Girişim, 26. yıl dönümü anma töreni sırasında Dušan'ın eski evine çiçek bırakan İnsan ve Azınlık Hakları ve Sosyal Diyalog Bakanı Tomislav Žigmanov tarafından da desteklendi.[5]
Mirijevo'da her yıl Zvezdara Belediyesi'nin de desteği ile Jovanović'i anmak için bir futbol turnuvası düzenlenmektedir. Katledilişinin 26. yıldönümü olan 2023'te Mirijevo'da Dušan'ın resminin ve "Dušan'ı anıyoruz! (1.8.1983 - 18.10.1997.)" yazısının yer aldığı bir duvar resmi yapıldı.[2]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Movie "Dušan", Bojan Bosiljčić, RTS, 1997.
- Dušan / Film o ubijenom Romu Dušanu Jovanoviću (1998) (İngilizce), 17 Mayıs 201930 Nisan 2025
- Movie "Oči u oči" [Eye to Eye], Jelena Zrnić, Free Zone Junior, 2021.
- Book "Oni su ubili njegove oči" [They Killed His Eyes], Dragoljub Acković, 1997.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Martinović, Iva (28 Ekim 2022). "'Bio je naš Dule': Školske drugarice u kampanji za park ubijenom romskom dečaku". Radio Slobodna Evropa (Sırp-Hırvatça). Erişim tarihi: 29 Nisan 2025.
- ^ a b c d "Ubistvo dečaka Dušana Jovanovića: Zločin koji je Rome u Srbiji izveo na ulice". BBC News (Sırpça). 18 Ekim 2022. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2025.
- ^ Briza, Jan (2000). Minority Rights in Yugoslavia (İngilizce). Minority Rights Group International. ISBN 978-1-897693-08-7. 8 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2025.
- ^ Colic, Nina (19 Şubat 2023). "Ko je Dušan Jovanović po kom su aktivisti nazvali park kod Mitićeve rupe? - Društvo - Dnevni list Danas" (Sırpça). 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2025.
- ^ "U Beogradu obeležena godišnjica ubistva romskog dečaka". Özgür Avrupa Radyosu (Sırp-Hırvatça). 18 Ekim 2023. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2025.