Dubo
Dubo (Tuvaca: Дубо / Dubo ) — Orta Asya'da eski zamanlarda yaşamış olan bir Türk boyu.
Adı-sanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kendilerine yüksek ihtimalle Tuha demekteydiler. Eski Çin tarihçileri bu Türk boyunun adını Çinceye uyarlayıp Dubo yazmışlardır.[1] Dubo demekle eski Türkçe bir sözün Çinceye transkriptisidir. Eski Çin dili Eski Türkçe sözleri birebir vermeyip hem alfabesi hem de dil özellikleri yönünden yetersizdir. XIII. yüzyılda Moğollar bu Türk toplumuna Tuhas diye hitap etmişlerdir.
Dili
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski devirde Kögmen (günümüzdeki Sayan) dağlarında Fin-Ugor kavimleri ile komşu olarak yaşayan bu Türk toplumunun dili de Türk dili içine girer. Kaşgarlı Mahmud'un Divanı Lügati Türk adlı eserinde geçen Tuhs (Tuksa) topluluğunun dil ve toplum olarak ilgili olduğu düşünülmektedir. Bu Türk boyunun özTürkçe olarak yalnız bir dilinin olduğu yazılıdır. Türk dilleri arasında en doğrusunun bu Türk topluluğuna ait olduğunu Kaşgarlı Mahmud yazar.[2] Günümüzde Köpsü göl dolayında yaşayan ve geçimlerini geyik beslemekle sağlayan Türk topluluğunun kökü Dubo toplumu ile doğrudan ilişkilidir.
Yurtları
[değiştir | kaynağı değiştir]Köpsü Gölünün kuzey ve batı tarafı, Şimkit akarsuyu dolayı.
Yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]VII. yüzyıldan günümüze kadar.
Dubo adlı Türk topluluğu VII. yüzyılda Çin tarihçileri tarafından adları anılmıştır.
Mirasçıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tuha kiji.
Köpsü Göl yanında yaşayan avcılık ve geyik besleyiciliği ile uğraşan Türk ulusunun bir toplumu.
Rus etnograflara göre
[değiştir | kaynağı değiştir]- L. P. Pоtаpоv, L. R. Kızlаsоv, İ. Gеоrgi, А. Kаstrеn, G. Prоkоfеv. Çince kaynakları değerlendirmeden kaynak belirtmeden ve dayanak sahibi olmadan Fin-Ugor kavimlerine yakınlıktan dolayı Fin-Ugor kavimlerinden Samoyedler olarak belirtirler. Dil, kültür ve etnik olarak Fin-Ugor kavimleri ile ortaklığı yoktur.
- Bаrtоld – “başlangıçta Samoyed iken sonradan Türk olduklarını belirtir ” .
- G. Ksеnоfоntоv, N. Kоzmin, S. İ. Vаynştеyn. Türk dili konuşan bir toplum olarak belirtir.
Rus etnograf araştırmacıların eserlerinden araştıran N. А. Sеrdоbоv kendi düşüncesine göre “Tıvа halkının ortaya çıkışı üzerine tarih”[3] adlı eserinde yazmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çаst 3. Drеvniе еlеmеntı v еtniçеskоm sоstаvе Аltаytsеv. Dubо. Sayfa 179. // L. P. Pоtаpоv. еtniçеskiy sоstаv i prоishоjdеniе аltаytsеv. İstоrikо-еtnоgrаfiçеskiy оçеrk. İzdаtеlstvо "Nаukа", Lеningrаdskое Оtdеlеniе, Lеningrаd, 1969 g. Çаst 3. Drеvniе еlеmеntı v еtniçеskоm sоstаvе Аltаytsеv.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30
- ^ N. А. Sеrdоbоv. İstоriya fоrmirоvаniya tuvinskоy nаtsii. // TNİİYaLİ. Tuvinskое knijnое izdаtеlstvо, Kızıl — 1971 gоd.
- Бичурин Н. Я. (Иакинф) Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Часть первая. Отделение VII. повествование о Доме Хойху (Уйгуры). Дополнительные прибавления о Гаогюйских поколениях. 30 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Л. П. Потапов. Этнический состав и происхождение алтайцев. Историко-этнографический очерк. Издательство "Наука", Ленинградское Отделение, Ленинград, 1969 г. Часть 3. Древние элементы в этническом составе Алтайцев.
- Cокровенное сказание монголов (Монгольский обыденный сборник). Перевод С.А.Козина. X. Гвардия Чингисхана. Похвала гвардии. Покорение уйгуров и лесных народов. Распределение уделов. Расправа с волхвом Теб-Тенгрием.
- Очерки СѢверо-Западной Монголии. Результаты Путешествія исполненнаго вѢ 1879 году по порученію Императорскаго Русскаго Географическаго Общества членомѢ сотрудникомѢ онаго Г. Н. ПотанинымѢ. ВыпускѢ IV. Матеріалы этнографическіе сѢ 26-Ѣю таблицами рисунковѢ. С. ПетербургѢ. Типографія Киршбаума, вѢ д. М-ва ФинансовѢ, на Дворцовой площади. 1883.
- Н. А. Сердобов. История формирования тувинской нации. // ТНИИЯЛИ. Тувинское книжное издательство, Кызыл — 1971 год.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dubo adı ile ilgili bilgiler (Rusça)