Dulat boyu
| Dulat | |
|---|---|
| Ülke | Hamag Moğol Moğol İmparatorluğu Çağatay Hanlığı Doğu Çağatay Hanlığı Timur İmparatorluğu Yarkent Hanlığı Buhara Hanlığı Babürlüler Kazak Hanlığı |
| Aktif bölge(ler) | Aksu Kaşgar Yarkent Hotan |
| Kuruluş | 1347 |
| Kurucu | Emir Bulaci |
| Yıkılış | 1551 |
| Son hükümdar | Mirza Muhammet Haydar Duğlat |
| Unvan(lar) | Emir, Mirza, Bey |
Dulat (Duğlat veya Duvlat) boyu, (Kazakça: Дулат, Dulat, 'acımasız veya vahşi savaşçı'; Moğolca: Dolood “yediler”, Doloo “yedi”; Çince: 杜格拉特) Türkleşmiş bir Moğol boyudur.[1] Dulatlar, 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar günümüz Sincan bölgesindeki Batı Tarım Havzası’nda yer alan çeşitli şehirleri Çağatay hanlarına bağlı valiler olarak yönetmişlerdir. Boyun en tanınmış üyesi olan Mirza Muhammed Haydar, hem askerî bir serüvenci hem tarihçi hem de 1541–1551 yılları arasında Keşmir hükümdarıydı. Onun kaleme aldığı Tarih-i Reşidî, Dulat boyu hakkında bilinen bilgilerin büyük kısmını sağlayan temel kaynaktır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Dulat, modern Kazak halkını oluşturan en büyük boylardan biridir. Büyük Cüz’e bağlıdırlar ve Kazakistan’ın özellikle doğu ve güney kesimlerinde, başta Almatı Eyaleti ve Yedisu bölgesi olmak üzere yoğun olarak yaşarlar. Kazaklar içindeki nüfuslarının yaklaşık 3 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Dulat boyunun alt kolları Botpay, Şımır, Sıkımı, Janıs ve Eskeldi’dir.[2]
Kazakistan’daki KZ DNA Projesi kapsamında yapılan son Y-DNA incelemeleri, Kazak Dulat boyunun erkek soy hattında C3 haplogrubunu taşıdığını göstermektedir.[3]
Çin’in İlî Kazak Özerk İli’ne bağlı Çapçal Şibe Özerk İlçesi'ndeki Dulat sınır kapıları (Çince: Dulata Kouan - 都拉塔口岸), bölgenin geçmişte Dulat boylarının yerleşim alanı olmasından dolayı bu adla anılmaktadır. “Dulat Kapıları” olarak bilinen bu uluslararası sınır geçiş noktası, Çin ve Kazakistan hükümetlerinin anlaşmasıyla 2003 yılında açılmıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rashid al-Din Hamadani (İngilizce), 15 Kasım 202522 Kasım 2025
- ^ "Wayback Machine". www.kazakh.ru. 27 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2025.
- ^ "FamilyTreeDNA - KZ DNA-project". www.familytreedna.com. 29 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2025.
- ^ "Dulata & Kolzhat Border Crossing - Border Crossing Hub" (İngilizce). 11 Ağustos 2025. Erişim tarihi: 22 Kasım 2025.