Ebû Talib
Ebû Talib bin Abdülmuttalib أبو طالب بن عبد المطلب | |
|---|---|
 İslam kaligrafisinde Ebû Talib'in adı | |
| Doğum | Abdümenâf bin Abdülmuttalib y. 535 Mekke, Arabistan |
| Ölüm | 619 (83-84 yaşlarında) Mekke, Arabistan |
| Defin yeri | Cennetü’l-Muallâ Mezarlığı, Mekke, Suudi Arabistan |
| Diğer ad(lar)ı | Ebû Talib |
| Meslek | Tüccar |
| Tanınma nedeni | Peygamber Muhammed'in amcası |
| Din | Tartışmalı |
| Evlilik | Fatıma bint Esed |
| Çocuk(lar) | Talib Akil Cafer Ali |
| Ebeveyn(ler) | Abdülmuttalib bin Haşim (baba) Fatıma bint Amr (anne) |
| Aile | Kureyş |
Ebû Talib veya tam adıyla Abdümenâf bin Abdülmuttalib bin Haşim el-Kureşi (Arapça: أبو طالب بن عبد المطلب, d. y. 535 - ö. 619), İslam peygamberi Muhammed'in öz amcası ve dördüncü İslam halifesi Ali'nin babasıdır. Abdülmuttalib bin Haşim'in on oğlundan biridir. Muhammed'in, 8 yaşından evlendiği yaş olan 25'e kadar bakımını üstlenmiş ve onu büyütmüştür. Muhammed evlendikten sonra dahi onu koruyup kollamaya hep devam etmiştir. 619'da Mekke'de ölmüştür. Muhammed'i en iyi tanıyanlardan biridir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebû Talib'in, birçok kaynakta İslam peygamberi Muhammed'den 35 yıl önce doğduğu, yani ondan 35 yaş büyük olduğu rivayet edilir. Bu bakımdan 535 civarında doğmuş olması muhtemeldir. Döneminde Kureyş kabilesinde, içine düştüğü maddi bunalımlara rağmen hep sözü dinlenenlerden olmuştur. Muhammed'in babası Abdullah'ın ve diğer amcası Zübeyr'in öz kardeşidir.
Babası Abdülmuttalib'in ölümünden sonra, babasının vazifeleri Ebû Talib'in sorumluluğunda kaldı.[1] Abdülmuttalib, ölümünden önce sekiz yaşında olan ve hem babasını hem annesini kaybetmiş olan Muhammed'in bakımını ve himayesini Ebû Talib'e vasiyet etti. Böylece Muhammed, öz amcasının himayesi üzerinde ve onun evinde yetişti.
Ticaret yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebû Talib ticaretle uğraşıyordu. Fakat Muhammed'in bakımını üstlendiği dönemde maddi olarak zorluk çekiyordu ve ailesi de kalabalık olduğu için bu sıkıntı biraz uzun sürmüştü. Muhammed 12 yaşlarındayken Ebû Talib, büyük bir kafile ile birlikte ticaret amacıyla Suriye taraflarına gitmeye karar verdi.[2] Yeğenini de şiddetli talebi üzerine yanına aldı.
Kaynaklara göre ticaret kervanı, Suriye topraklarındaki Şam kentinin yakınlarında yer alan ve o dönem Bizans yönetiminde olan Busra adlı bölgeye ulaştı. Oradaki büyük bir manastırda, Bahira adında yaşlı, münzevi ve meşhur bir rahip yaşıyordu. Kervan oraya ulaşınca Bahira, Muhammed'i görmek istediğini söyledi ve Muhammed ile konuştuktan sonra, Ebû Talib'e yeğeninin, gönderileceği İncil'de haber verilen son peygamber olduğunu ve bu çocuğun peygamberlik alametlerine sahip olduğunu söyledi. Sonrasında Bahira, Şam'a gidip ticaret yapmalarının tehlikeli olacağını, çünkü oralarda son peygamberden haberleri olan bazı Yahudilerin veya Romalıların olduğunu, dolayısıyla çocuğun iyi korunması gerektiğini ekledi.[1] Ebû Talib de bunun üzerine Şam'a gitmekten vazgeçti, mallarını Busra'da satıp süratle Mekke'ye döndü.
İslam'ın ilk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed'in ilk vahyinden sonra Ebû Talib, rivayete göre yeğeni Muhammed ile kendi oğlu Ali'nin gizlice namaz kıldıklarını öğrenince, atalarının dinini bırakamayacağını söylemekle beraber yeğenini ömrünün sonuna kadar savunup koruyacağını da belirtti. Nitekim Peygamber Muhammed, Mekkelileri açıkça İslam dinine çağırmaya başladığı ve putları terk etmelerini istediği zaman ona muhalefet eden ve Muhammed'i kendilerine teslim etmesini isteyen Mekkeli müşriklere karşı durmuş ve Peygamber'i onlara kesinlikle teslim etmeyeceğini söylemiştir.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kureyşliler, İslam'ı benimseyişi ve bulduğu takipçiler ile giderek güç kazanan Muhammed'i etkisiz hâle getirmeye karar verdiler. Bu amaca ulaşıncaya kadar da Haşimoğulları ailesini düşman ilan ettiler ve onları boykot ettiler. Bu durumda Ebû Talib, Muhammed ve ona inananları Şi‘bü Ebû Talib olarak bilinen ve meşhur olan oturduğu mahallesine götürdü ve onlara destek verdi.[1] Bu boykot bittikten kısa bir süre sonra Ebû Talib, yaşlılığı ve yaşanılan olayların verdiği yorgunluk nedeniyle hastalandı ve 619 senesinde Mekke'de öldü.
Tartışmalı inancı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebû Talib'in Müslüman olup olmadığı bugün bile kesinsizliğini sürdürmektedir. Bazı İslam bilginleri onun Müslüman olduğunu ifade ederken, bazıları da bunu reddetmektedir. Sünniler, çoğunlukla Ebû Talib'in Müslüman olmadan öldüğünü, Şiiler ise Müslüman olup öldüğünü söylemektedirler.[3]
Söylenenlere göre, yeğeni Muhammed'i en zor şartlarda savunmasına rağmen Arap kabile reislerinin gururları ve atalarının yoluna bağlı olma zaafları yüzünden İslamiyet'i kabul ettiğini açıkça söyleme cesaretini gösterememiştir.
Ayrıca Ebû Talib'in, sırf yeğeni Muhammed ve ona inananları korumak için İslam'ı kabul ettiğini açıkça belirtmediği, inancını gizlediği ve sonuç olarak Müslüman olduğu da söylenmektedir.
Çağdaş kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1976 yılı yapımı, İslam'ın doğuşunu anlatan ''Çağrı'' filminde İngiliz aktör André Morell tarafından canlandırılmıştır.
- 2015 yılı yapımı, Peygamber Muhammed'in çocukluk hayatını anlatan ''Muhammed: Allah'ın Elçisi'' filminde İranlı aktör Mahdi Pakdel tarafından canlandırılmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "EBÛ TÂLİB - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ İbn Sa‘d, I, 153
- ^ "Peygamberimizin amcası Ebu Talib, hanif miydi yoksa müşrik miydi? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 4 Ekim 2014. 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
