El-Mu'ayyed Muhammed
| El-Mu'ayyed Muhammed | |
|---|---|
| Yemen imamı | |
| Görev süresi 1620-1644 | |
| Yerine geldiği | El-Mansur el-Kasım |
| Yerine gelen | El-Mütevekkil İsmail |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | El-Mu'ayyed Muhammed bin el-Kasım 1582 |
| Ölüm | 1644 |
El-Mu'ayyed Muhammed bin el-Kasım (Arapça: المؤيد محمد بن القاسم; 1582 - Eylül 1644), 1620-1644 yılları arasında Yemen imamıydı. El-Mansur el-Kasım'in oğlu olup Osmanlı İmparatorluğu'nu tamamen Yemen topraklarından çıkararak bağımsız bir Zeydi devleti kurdu.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed, Zeydi imamlığını geri getiren ve Yemen'i Osmanlı hakimiyetini sona erdirmeye çalışan İmam el-Mansur el-Kasım'ın oğluydu. 1620'de imamlığı babasından aldığında, yaylaların çoğu Zeydilerin elindeydi ve Osmanlı ile tedirgin bir ateşkes bulunmaktaydı. 1622'de kuzeydeki Sa'de ve çevresindeki nüfus imamlara vergi ödemeyi reddetti. Muhammed daha sonra isyanı bırakan kardeşi Seyf'ül-İslam el-Hasan'ı gönderdi. Ancak Hasan, reformlarla yerli halkın güvenini kazanmanın yollarını buldu ve imam adına vali olarak atandı. Bir akrabaya bu yetki devri eylemiyle, Kasımi ailesinin gücü kuzeye yayıldı.[1] 1626'da Muhammed, Ebu Eriş'in doğusundaki Cebel Feyfa'yı fethetti. Aynı yıl, Osmanlı kontrolündeki San'a'ya giden ulemalarınden birini infaz ettikten sonra Osmanlılarla ateşkes ilan etmeye karar verdi. Kuzey Yemen aşiretlerinin çağrısına coşkuyla cevap verdi. Kuzey Tihâme'nin Süleyman bölgesinin şerifleri ve Kevkaban ve arkadaşları Muhammed'i destekledi.[2] Osmanlı birliklerine karşı elde edilen zaferlerle Tihâme ovalarının çoğu imamın kuvvetlerine düştü ve San'a kuşatıldı. Osmanlı birliklerinin durumu Safevî Şahı I. Abbas'ın Irak'taki Osmanlı mevzilerine saldırmasıyla daha da kötüleşti.
1629'da İmam el-Mu'ayyed Muhammed, kendi güçlerini dinlendirme gereğini gördüğü için Osmanlılara ateşkes önerdi. Vali Haydar Paşa bu ateşkesi kabul etti ve 9 Mart 1629'da San'a 'nın anahtarları imamın oğlu Ali'ye teslim etti. Osmanlı birlikleri imamın koruması altında sahile çekildiler ve başka bir oğlu Yahya San'a vali oldu. Yine de büyük bir şehir Taiz aynı yıl düştü. 1635'te Osmanlı birlikleri artırılmış bir güçle saldırıya geçtiyse de yenildiler. Sonunda ova şehirleri Zabid, Maha ve Kamaran Adası'nı teslim etmeyi kabul ederek sonunda teslim oldular. Böylece Yemen'deki Osmanlı yönetiminin ilk dönemi sona erdi.[3]
El-Mu'ayyad Muhammed, saltanatının çoğunu Osmanlılara karşı savaşarak geçirdi ve Yemen'in çeşitli aşiret grupları arasında bir miktar birlik getirdi. Bu çalışmada yetenekli kardeşleri Hasan (d. 1639), Hüseyin (d. 1640) ve Ahmed (d. 1650) tarafından desteklenmiştir. Ahmed, bazen imamların otoritesine karşı çıkan Sa'de'nin kalıtsal ağalarının bir soyunun atasıydı. İmamın kendi oğlu Kasım, Şahara'yı yöneten hanedan bir şubeye yöneldi.[4] Mu'ayyad Muhammed de bir not yazarıydı. Elinden on üç metin korunmuştur, bunların çoğu Zeydi dogmaya dayanan yasal görüş ve yorumlardır. Aşiret destekçilerini yok edebileceğinden şeriatın bazı yönlerini topluma zorlamayı reddetti.[5] Ölümünde sonra yerine kardeşi el-Mutevekkil İsmail Yemen imamı oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ R.W. Stookey, Yemen; The Politics of the Yemen Arab Republic. Boulder 1978, p. 145.
- ^ Michel Tuchscherer, Imams, notables et bedouins duYémen au XVIII siècle. Caire 1992, p. 13.
- ^ R.B. Serjeant & R. Lewcock, San'a'; An Arabian Islamic City. London 1983, p. 74; R.W. Stookey, p. 146.
- ^ Michel Tuchscherer, Imams, notables et bedouins dy Yémen au XVIII siècle. Caire 1992, p. 15.
- ^ R.B. Serjeant & R. Lewcock, p. 79.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- R.L. Playfair, A History of Arabia Felix or Yemen. Bombay 1859.
- Michel Tuchscherer, 'Chronologie du Yémen (1506-1635)', Chroniques yémenites 8 2000, http://cy.revues.org/11 11 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.