Elbasanlı Âkif Paşa
Elbasanlı Âkif Paşa | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1860 Elbasan, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Şubat 1926 |
| Diğer ad(lar)ı | Aqif Pashë Biçaku, Aqif Pashë Biçakçiu |
| Meslek | Siyasetçi |
| Tanınma nedeni | Loşna Kongresi |
| Çocuk(lar) | Ibrahim Biçakçiu |
| İmza | |
.svg){kind=small} | |
Âkif Paşa Biçakçiu, çoğunlukla Elbasanlı Âkif Paşa olarak bilinir (1860 – 10 Şubat 1926), Elbasan Sancağı'nda bir Osmanlı Arnavut siyasi figürüydü ve Jön Türk Devrimi'nden sonra Arnavut ulusal davası için bir aktivist oldu.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Âkif Paşa; o zamanlar Manastır Vilayeti'ne bağlı Elbasan'da, kasabanın etkili ve saygın üç ailesinden birinin lideri Mustafa Paşa Bıçakçıu ve onu Esad Paşa Toptani'nin anne tarafından birinci kuzeni yapan Alizoti ailesinden bir hanımın oğlu olarak doğdu.[1][2] İlkokul yıllarında özel ders aldı ve daha sonra İstanbul'da eğitim gördü.[3]
Elbasan bölgesindeki Arnavut millî uyanışının bir aktivistiydi.[4] 26 Kasım 1912'de Avlonyalı İsmail Kemal Bey'nın isteği üzerine Elbasan'da Arnavutluk bayrağını dikmesi ile hatırlanır. 1913 yılında Elbasan Valisi seçildi. İstikrarlı bir yönetim kurma girişiminde İsmail Kemal Bey'i destekledi ve 1914'te (28 Mart - 3 Eylül) Wied Prensi William'ın saltanatı sırasında kısa bir süre İçişleri Bakanlığı yapmıştır.[5]
1914'te İslam Ayaklanması'nın zaferinden sonra Wied ile birlikte Arnavutluk'tan ayrıldı. İtalya'nın Bari kentine yerleşti ve birkaç ay sonra Arnavutluk'a döndü ve Elbasan'a geri dönmek imkansız olduğu için İşkodra'ya yerleşti.[6] 1915'te, Sotir Peçi, Eşref Fraşeri, Ali Şevket Şkupi, vb. gibi diğer yurtseverlerle birlikte İşkodra'da Kadri Prishtina tarafından kurulan gizli bir milliyetçi komiteye katıldı.[7] Komite, daha sonraki Kosova Ulusal Savunma Komitesi'nin habercisiydi.
Karadağ'ın 1915'te İşkodra'yı işgalinin ardından tutuklandı ve Luigj Gurakuqi ve Sotir Peçi ile birlikte birkaç aylığına hapse gönderildi. Avusturya-Macaristan taarruzunun ardından Karadağ teslim oldu ve Bıçakçıu ve diğerleri serbest bırakıldı. Avusturya yanlısı biri olarak Arnavutlar arasında Avusturya ordularına karşı çıkmamaları için propaganda yaptı.[8] Biçakçiu, Avusturya makamlarıyla, özellikle August Ritter von Kral ile işbirliği içinde, 1916'da memleketi Elbasan'da Arnavut bağımsızlığını geri getirmek için başarısız bir kongreye katıldı. Biçakçiu, Prens Wied'i geri getirip ve Arnavutluk Prensliği'ni yeniden kurmayı amaçladı. Aynı Avusturya makamları böyle bir olayı yasaklayacaktır.
Bu durumda siyasi görevlerinden istifa etti.[9][10] Aralık 1918'de Dıraç Kongresi'ne kadar siyasete dahil olmadı. Etkinliğe katılma arzusuna rağmen Bıçakçıu, Arnavutluk devletinin "tarafsızlığının" bir işareti olarak 1913 tarihli Londra Antlaşması'nın sınırlarının yeniden kurulmasını amaçlayan tavsiyelerde bulunduğu bir telgraf gönderebildi. Aynı zamanda, telgraf onu, katılımcıların çoğunu karakterize eden Dıraç Kongresi'nin İtalyan yanlısı ruhuna karşı konumlandırdı.[11][12][13]
1920'de Loşna Kongresi'ne başkanlık etti ve Eşref Frashëri ve Ahmet Zogu ile birlikte o zamanın Arnavut siyasetini yöneten merkezi figürlerden biriydi. Bektaşi topluluğunun bir temsilcisi olarak, Prens Wied'in sürgününden sonra Arnavutluk Prensliği'ni yöneten dört üyeli Yüksek Naiplik Konseyi'ne (Këshilli i Lartë i Regjencës) seçildi. Biçaku, Şevket Vërlaci'nin düşmanıydı ve Ahmet Zogu ile narin ilişkileri vardı. Dom Luigj Bumçi ile birlikte Aralık 1921'de bir darbeye katıldı ve daha sonra Zogu tarafından Yüksek Kurul'daki görevinden alındı.[5]
1923-1924'te Biçaku, Arnavutluk Meclisi'nde Noli yanlısı demokratik bir muhalefetin üyesi olarak Korça'yı temsil etti. Aralık 1924'te Haziran Devrimi'nin bastırılması ve Noli hükûmetinin düşmesinden sonra sürgüne gitti.[5] Viyana'daki bir başka siyasi mülteci olan Sejfi Vllamasi, onu "büyük bir vatansever, ancak sonuna kadar inatçı ve ısrarcı" olarak tanımlayacaktı.[14]
Oğlu Ibrahim Biçakçiu, Balli Kombëtar lideriydi ve 29 Ağustos - 28 Kasım 1944 döneminde Arnavutluk başbakanı olarak görev yaptı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Komünist yetkililer tarafından tutuklandı.
1962'de Arnavutluk hükümeti tarafından kendisine "İkinci Sınıf Yurtsever Faaliyet Nişanı" verildi.[15]
Arnavutluk'ta komünizmin çöküşünden sonra, Elbasan meydanına bir heykeli yerleştirildi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Vlora, Eqrem bej (2003). Kujtime 1885-1925. Afrim Koçi tarafından çevrildi. Tiranë: IDK. s. 569. ISBN 99927-780-6-7.
- ^ Kruja, Mustafa; Margjokaj, P. Paulin (2006). Letërkëmbim (1947-1958). Shkodër: Camaj-Pipa. s. 373. ISBN 99943-34-47-6.
- ^ Dervishi, Kastriot (2012). Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet (Arnavutça). Tiran: 55. s. 90. ISBN 9789994356225.
- ^ Akademia e Shkencave e RPSSH (1985), Fjalor enciklopedik shqiptar, Tiran, s. 94, OCLC 15296028
- ^ a b c Robert Elsie (2010), Historical Dictionary of Albania, Historical Dictionaries of Europe, 75, Scarecrow Press, s. 51, ISBN 978-0810861886
- ^ Kristo Luarasi, (Ed.) (21 Ocak 1915), "Në Shkodër" [In Scuttari], Liri i Shqipërisë, Sofya, s. 1
- ^ Historia e Shqipërisë, III: 1912-1944, Akad. e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Inst. i Historisë, 1984, s. 161, OCLC 158371855
- ^ Nosi, Lef (2007), Marenglen Verli (Ed.), Dokumente historike për t'i shërbye historisë sonë kombëtare, 2, Tiran: Instituti i Historise, ss. 18-20, ISBN 9789995610043
- ^ Nosi 2007, ss. 188–189.
- ^ Muin Çami (1987), Shqipëria në marrëdhëniet ndërkombëtare, 1914-1918 (Arnavutça), Tiran: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Historise, ss. 261-262, OCLC 29020978
- ^ Muin Çami (1975), Lufta e popullit shqiptar për çlirimin kombëtar 1918-1920, Tiran: Akademia e Shkencave e RPSH, Instituti i Historisë, ss. 66-67, OCLC 16130971
- ^ Turhan Pashë Përmeti, Shqipëria përballë Konferencës së Paqes Paris 1919: dokumenta zyrtane të paraqitura nga ana e Dërgates Shqiptare, qysh prej 12 Shkurtit e deri më 5 Qershor 1919, e të botuara nga ana e Qeverisë së Përkohshme, 1, Rome, ss. 7-8
- ^ Muin Çami (1969), Lufta çlirimtare antiimperialiste e popullit shqiptar në vitet 1918-1920, Tiran: Universiteti Shtetëror i Tiranës, Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë, ss. 37-50, OCLC 19553077
- ^ Sejfi Vllamasi (1995), Marenglen Verli (Ed.), Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942) : kujtime dhe vlerësime historike, Tiran: Shtëpia Botuese "Marin Barleti", ss. 136-137, OCLC 37228559
- ^ "none". Zeri i popullit. Tiran: Partia e Punës së Shqipërisë. Komiteti Qëndror. 27 Kasım 1962. OCLC 30942094.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pavarësia e Elbasanit 1912 : (35 firmëtarët) [Independence of Elbasan 1912: (35 signatories)], Hyqmet Kotherja, Tirana, Shtëpi Botimi "2 Lindje, 2 Perëndime", 2012, 9789995606503
