Eldred–Ashcroft
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Eldred–Ashcroft, 537 U.S. 186 (2003), Telif Hakları Sürelerinin Uzatılması Hakkında Kanun'un (İngilizce: Copyright Term Extension Act- CTEA olarak kısaltılır-), ABD anayasasına uygunluğunu onaylayan ABD Yüksek Mahkemesi kararıdır.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]1998 yılında çıkan kanun (CTEA), mevcut telif hakkı sürelerini 1976 Telif Hakkı Kanunu'nda öngörülen süreden (eser sahibinin ölümü + 50 yıl) 20 yıl daha uzatmışı.[1] Kanun hem ileriye hem de geriye dönük süreleri uzattığından birçok eserin kamu malı haline gelme sürecini etkilemekteydi. CTEA’ya halk arasında "Mickey Mouse Koruma Yasası" adı verildi, çünkü Mickey Mouse filminin ilk yayınlanan bölümünün kamu malına dönüşmesini hemen önce çıkarılmış ve birçok başka eserle birlikte Mickey Mouse'un kamu malına dönüşmesini 20 yıl ertelemişti.[2][3] Erteleme, eserlerin o andaki telif sahipleri tarafından memnuniyetle karşılandı, çünkü bu eserler üzerinden gelir elde etmeye devam edebileceklerdi[3] Tasarı yasalaşmadan önce birkaç meclis üyesi ve akademisyen “şirketlerin çıkarı kamunun çıkarının önüne konuluyor" diyerek itiraz etmiş, ABD’nin büyük film ve müzik tekelleri ve bunların birliği olan MPAA ise yasanın meclisten geçmesi için ciddi bir lobi çalışması yürütmüştü.[3]
Dava
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yasanın yürürlüğe girmesinden hemen sonra, kamuya açık alandaki bir dijital yayıncı olan Eric Eldred, bir dava açtı. Eldred'i temsil eden Stanford Üniversitesi Hukuk Profesörü Lawrence Lessig, söz konusu yeni yasa ile anayasada yer alan “telif hakkı korumasının yalnızca sınırlı bir süre için sağlanabileceği"ne dair ibarenin ihlal edildiğini iddia etti.
ABD Columbia Bölge Mahkemesi davayı 28 Ekim 1999’da inceledi ve davacıların argümanlarının reddetti. Bunun üzerine dava, davacılar tarafından Temyiz Mahkemesi’ne taşındı. 16 Şubat 2001’de Temyiz Mahkemesi, İlk Derece Mahkemesinin kararını önce 2-1 sonra ise 7-2 oy çokluğu ile onadı. Davacılar 11 Ekim 2001 tarihinde Yüksek Mahkeme’ye başvurdu. 15 Ocak 2003 tarihinde Yüksek Mahkeme, 1998 Kanunu ile daimi bir koruma süresi tahsis edilmediğini ve bu nedenle düzenlemenin bu anayasal ibareyi ihlal etmediğini ifade etti[4] ve 7-2 çoğunlukla CTEA’in Anayasa’ya uygun olduğuna karar verdi.[1]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu davadan sonra Lessig ve arkadaşları, Eldred’in daha çok sayıda yaratıcı eserin İnternet’te paylaşılması amacından esinlenerek "Creative Commons" olarak adlandırdıkları bir kâr amacı gütmeyen örgüt kurmuş ve 2002’de Creative Commons lisanslarını; yani yaratıcılara bir yanda telif haklarını elinde tutarken, öte yanda eserlerini varsayılan “tüm hakları saklıdır” kuralına kıyasla daha esnek koşullarda paylaşma olanağı veren bir dizi özgür lisans yayınlamıştır.[2]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mahkeme kararı 19 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Eldred v. Ashcroft". IPR Gezgini. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2021.
- ^ a b "Creative Commons'ın öyküsü". Creative Commons Eğitim Materyali. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Bayram, İsmail Gökhan (2 Kasım 2013). "Telif-1: Mickey Fare Yasası - İsmail Gökhan Bayram". Evrensel.net. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2021.
- ^ Yazıcı, Emine Sena (2019). "Bilgisayar Programlarının Fikri Mülkiyet Hukuku Çerçevesinde Korunması" (PDF). İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans tezi. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2021.