Elisabeth Hevelius
Elisabeth Hevelius | |
|---|---|
| Elżbieta Heweliusz | |
 Elisabetha Hevelius, gökyüzünü pirinç oktanla gözlemlerken (1673) | |
| Doğum | Elisabeth Koopman 17 Ocak 1647 Gdańsk, Polonya |
| Ölüm | 22 Aralık 1693 (46 yaşında) Gdańsk, Polonya |
| Vatandaşlık | Polonya-Litvanya Birliği, Kraliyet Prusyası |
| Evlilik | Johannes Hevelius |
| Kariyeri | |
| Dalı | Astronomi |
Elisabeth Catherina Koopmann-Hevelius (17 Ocak 1647 - 22 Aralık 1693 Polonyaca: Elżbieta Heweliusz) ilk kadın astronomlardandır. Astronom Johannes Hevelius'un ikinci eşiydi.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Elisabeth Koopmann, Polonya-Litvanya Topluluğu'nun Pomeranya Voyvodalığı'nda bulunan Danzig (Gdańsk) şehrinde zengin bir tüccar ailesinin ve Hansa adlı ticaret örgütünün bir üyesiydi. Elisabetha Koopman'ın ebeveynleri, müreffeh bir tüccar olan Nicholas Koopman (1601-1672) ve Joanna Mennings (veya Menninx) (1602-1679) idi. Nicholas ve Joanna 1633'te Amsterdam'da evlendi.[1] Amsterdam'dan Hamburg'a, sonra 1636'da Danzig'e taşındılar. Kızları Elisabetha, bu şehirde doğdu.[2]
Evlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha çocukken Elisabetha'nın, Danzig'de dünyanın en iyi rasathanesini içeren üç evden oluşan bir kompleksi olan uluslararası üne sahip bir gök bilimci olan Johannes Hevelius'a yaklaşmasına neden olan şey, astronomiye duyduğu hayranlıktı. 1663 yılında on altı yaşındayken elli iki yaşındaki Hevelius ile evlenmesi,[3] gözlemevini yönetmesine yardım ederek astronomiye olan ilgisinin peşinden gitmesine de izin verdi. Kısa süre içinde ölen bir oğulları ve hayatta kalan üç kızları vardı.[4] Üç kızdan en büyüğüne annesinin isminden dolayı Catherina Elisabetha adı verildi ve 14 Şubat 1666'da Danzig'deki St Catherine Kilisesi'nde vaftiz edildi. Johann III Bernoulli'nin yazılarından Elisabetha'nın çiçek hastalığına yakalandığı ve bundan kalıcı olarak yaralandığı biliniyor. 1687'deki ölümünün ardından, Prodromus astronomiae'yi (1690), birlikte derlenmiş 1.564 yıldız kataloğu ve konumları tamamlanıp yayınladı.
Latince
[değiştir | kaynağı değiştir]Alimler, diğer bilim adamlarına Latince mektuplar yazdığı için onun Latince yazdığını biliyorlar. Neden Latince öğrenmek zorunda kaldığını ve o zamanlar neden onun için bir öncelik olduğunu merak ediyorlar.[5]
Ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Elisabetha Hevelius, Aralık 1693'te 46 yaşında öldü ve kocasıyla aynı mezara gömüldü. Matematikçi François Arago, ölümünden sonra karakterini yazdı:[5]
Bildiğim kadarıyla, astronomik gözlemler ve hesaplamalar yapmanın yorgunluğuyla yüzleşmekten korkmayan ilk kadın olan Madam Hevelius hakkında her zaman övgü dolu açıklamalar yapılırdı.
Kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]Elisabeth'in hayatı, Alman dili tarihi romanı Die Sternjägerin'de (Yıldız Avcısı) (2006) dramatize edildi.[6]
Küçük gezegen 12625 Koopman ve Venüs'teki Corpman kraterinin adı onun isminden gelmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nicolaes Koopman x Johanna Mennincx, 13 october 1633, Stadsarchief Amsterdam 7 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., both from Hamburg ('van Hamborgh')
- ^ The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer Publishing. 2009. ISBN 978-0-387-31022-0. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2012.
- ^ "Stories of Women Stargazers, Dora Musielak, March 30, 2009" (PDF). 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
- ^ Gotthilf Löschin: Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit: mit beständiger Rücksicht auf Cultur der Sitten, Wissenschaften, Künste, Gewerbe und Handelszweige, Volume 1, 1828
- ^ a b "J. J. O'Connor and E. F. Robertson: Catherina Elisabetha Koopman Hevelius". University of St. Andrews. Aralık 2008. 30 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
- ^ "Eric Walz, Die Sternjägerin". Blanvalet Taschenbuch Verlag. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Johann ve Elizabeth Hevelius, Danzig gökbilimcileri12 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
