Emsal
Emsâl (Arapça: أَمْثَال) veya tekil haliyle Mesel (Arapça: مَثَل) sözcüğü, aslında Arap dilindeki atasözlerini tanımlamak için kullanılan edebi bir terimdir. Arap edebiyatında, bu atasözlerinin derlendiği Kitâbu'l-Emsâl adlı verilen eserler telif edilmiştir.[1] Bu nedenle aslen çoğul bir kelime olan emsâl tabirinin terimleşmiş şekilde kullanıldığı gözlemlenmektedir.
Mahiyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadim Arap edebiyatında atasözü ve deyim kavramlarının ayırt edilmesi doğrultusunda spesifik kriterler belirlenmemiştir. Dolayısıyla eski devirlerde hem atasözleri hem de deyimler için mesel tabiri kullanılmıştır.[2]
Türkçeden Arapçaya Geçen Atasözleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kültürler arası etkileşim sonucunda, Türk diline has bazı atasözlerinin Arap halk lehçelerine geçtiği düşünülmektedir. Örneğin; "Ayağını yorganına göre uzat" şeklindeki Türkçe atasözü, Arap halk lehçelerine "على قد لحافك مد رجليك" şeklinde geçmiş olabilir. Nitekim söz konusu atasözü, Eski Türkçede şu şekilde kullanılmaktadır: Yogurkanda artuk aḍak kösülse üşiyür. [Yorgandan (artık) ziyâde uzatılan ayak üşür.] Keza aynı atasözüne Kazakça gibi Türk dillerinde ve Moğalca gibi Asya dillerinde de rastlanmaktadır.[3]
Avrupa Dillerinden Arapçaya Geçen Atasözleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı atasözlerinin Avrupa dilleri üzerinden Arapçaya geçtiği düşünülmektedir. Örneğin; Arapçada "ليس كل ما يلمع ذهبا" [Her parlayan altın değildir] şeklindeki atasözü, Latincede Non omne quod nitet aurum est [Parlayan her şey altın değildir] şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu atasözü ilk kez 1175 senesinde, Fransız teolog Alanus de Insulis tarafından kullanılmış olmalıdır.[4]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Esat Ayyıldız. “Arapça, Türkçe ve Kazak Dillerindeki Ortak Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. International Congress of Kazakhs History, Culture and Language: Full Texts Book. ed. Osman Kabadayı. Ankara: IKSAD Global Publishing House, 2021), 54-70.
Ebrar Ayyıldız, Arap Dilinde Doğum ve Ölümle İlgili Deyimler. Ankara: Sonçağ Akademi, 2021.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Esat Ayyıldız. “Arapça, Türkçe ve Kazak Dillerindeki Ortak Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. International Congress of Kazakhs History, Culture and Language: Full Texts Book. ed. Osman Kabadayı. Ankara: IKSAD Global Publishing House, 2021), 56-58.
- ^ Ebrar Ayyıldız, Arap Dilinde Doğum ve Ölümle İlgili Deyimler.Ankara: Sonçağ Akademi, 2021). 1.
- ^ Esat Ayyıldız. “Arapça, Türkçe ve Kazak Dillerindeki Ortak Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. International Congress of Kazakhs History, Culture and Language: Full Texts Book. ed. Osman Kabadayı. Ankara: IKSAD Global Publishing House, 2021), 64.
- ^ Esat Ayyıldız. “Arapça, Türkçe ve Kazak Dillerindeki Ortak Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. International Congress of Kazakhs History, Culture and Language: Full Texts Book. ed. Osman Kabadayı. Ankara: IKSAD Global Publishing House, 2021), 57.