Espiye
| Espiye | |
|---|---|
 Espiye sahili | |
 Giresun'un Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Giresun |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Taner Tengir[1] |
| • Belediye başkanı | Erol Karadere (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 161 km² |
| Rakım | 10 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 34.592 |
| • Kır | 10,587 |
| • Şehir | 25.925 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 28600 |
| İl alan kodu | 0454 |
| İl plaka kodu | 28 |
Espiye, Giresun ilinin bir ilçesidir. İlçe merkezi deniz kıyısına kurulmuştur, ilçeye bağlı 12 mahalle ve 31 köy vardır. Boyuna geniş olan ilçe sınırları denizden dağlara, yaylalardan derelere pek çok coğrafî olguyu barındırır. İlçe sakinleri Çepnilerdir.[4]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Espiye" ve eski yazılışı "Esbüyeli" ilçenin Türkçe isimleridir. Espiye'nin Farsça bir kelime olan "at" anlamına gelen "Esb" ve "oradan" veya "oralı" anlamına gelen Türkçe "-yeli" ve "-yelü" eki veya muhtemelen "sahil" veya "su kenarı" anlamına gelen "yalı" kelimesinden geldiği üzerine 2 varsayım düşünülmektedir. Yani Esbüyeli, "atlar diyarı" veya alternatif olarak "su kenarındaki ahırlar" anlamına gelir.[5]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]13. yüzyılın ilk yarısında Trabzon İmparatorluğu döneminde kurulduğu sanılmaktadır. Ancak hem Tirebolu (Tripolis) hem de Zefre (Rumca Zephyrion) isimleri dönemin yazılı metinlerinde yer alırken Espiye ile ilgili bilgilere rastlanmaz. İlçede bulunan Zefre Limanı ünlü İpek Yolu'nun önemli bir limanıdır. Buradan yüklenen mallar gemilerle Romanya ve Rusya üzerinden Avrupa'ya taşınmıştır. Cenevizliler ya da Trabzon İmparatorluğu tarafından yaptırılan Andoz Kalesi Yağlıdere'nin Karadeniz'e döküldüğü yerdeki yüksek bir tepenin üzerindedir. Çepniler ilçeye Selçuklu döneminde Horasan/Kürtün yoluyla gelerek yerleşmeye başlamışlardır. Espiyeli Çepniler Güvendi Yaylası'nda türbesi bulunan Güvenç Abdal'a bağlıydılar. II. Mehmed döneminde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldıktan sonra idari taksimatta Dikmen Melikliği olarak yer almıştır. Önceleri Tirebolu ilçesine bağlı bir nahiye olan Espiye 1957 yılında ilçe olmuştur.[6]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Ünlü İpek Yolu'nun Zefre Limanı ilçenin kuzey batısında bulunmakta olup, eski zamanların sert rüzgarlara kapalı, Doğu Karadeniz'in en ünlü doğal limanıdır. Karadeniz Bölgesi'nin coğrafi yapısının özelliklerini taşımaktadır. Bu nedenle arazi yapısı engebelidir. Bu engebeler ilçe merkezinin hemen arkasından başlar ve gittikçe yükselir. İlçenin doğusunda [[Gelivera - Galavera'dan> Doğu Karadeniz Rumcasında Kalavera evlenmemiş genç kız anlamında]], batısında Yağlıdere ve kollarının açmış olduğu vadiler ile dağlar arasındaki akarsu yatakları araziyi oldukça parçalamıştır. Ortalama 230 km² yüz ölçümüne sahip olan ilçenin doğusunda Tirebolu ve Güce, batısında Keşap ve Yağlıdere, güneyinde Alucra, Şebinkarahisar ve Gümüşhane iline bağlı Kürtün ilçeleri ile kuzeyinde Karadeniz bulunmaktadır.
İlçenin yüzölçümü 248 km²’dir.[7]
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Giresun (Vilayeti Çepni) ilinin Orta Asya Oğuz/Türkmen/Şaman, Alevi/Bektaşi kültür yapısı yer yer devam etmektedir. Başta saz ve kemençe geleneksel müzik aletlerindendir ve düğünlerde çalınır. Göçebe Türkmen kültüründen kalan Hıdırellez ve yayla göçleri, Ocak ve sacayağı adetleri devam etmektedir.
Gurbetçilik
[değiştir | kaynağı değiştir]1960 yıllarının sonlarında ABD'ye başlayan göç hareketinde Espiye'den ilk göçmenler ağırlıkla New York, New Jersey ve Paterson gibi şehirlere gitmiştir. Buna bağlı olarak ilçeden Amerika'ya göç sürekli artarak devam etmiştir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[8] | 37.431 | 4.148 | 33.283 |
| 1965[9] | 44.096 | 5.318 | 38.778 |
| 1970[10] | 48.345 | 6.164 | 42.181 |
| 1975[11] | 49.818 | 8.168 | 41.650 |
| 1980[12] | 52.564 | 9.183 | 43.381 |
| 1985[13] | 55.902 | 12.561 | 43.341 |
| 1990[14][a] | 27.426 | 10.219 | 17.207 |
| 2000[15] | 30.567 | 12.990 | 17.577 |
| 2007[16] | 31.075 | 16.823 | 14.252 |
| 2008[17] | 31.262 | 16.332 | 14.930 |
| 2009[18] | 31.384 | 16.572 | 14.812 |
| 2010[19] | 31.616 | 17.073 | 14.543 |
| 2011[20] | 31.700 | 17.379 | 14.321 |
| 2012[21] | 31.810 | 17.413 | 14.397 |
| 2013[22] | 31.794 | 17.089 | 14.705 |
| 2014[23] | 32.710 | 20.938 | 11.772 |
| 2015[24] | 33.870 | 22.300 | 11.570 |
| 2016[24] | 34.866 | 23.961 | 10.905 |
| 2017[24] | 33.043 | 23.104 | 9.939 |
| 2018[24] | 34.592 | 21.431 | 13.161 |
| 2019[24] | 35.649 | 24.843 | 10.806 |
| 2020[24] | 36.512 | 25.925 | 10.587 |
Turizm
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçedeki en önemli tarihi yapı Cenevizliler tarafından yapılan ve Zefre Limanı'nı koruyan Andoz Kalesi'dir. Kale Giresun-Trabzon sahil yolu üzerinde Espiye girişinde bulunmakta olup 180 basamakla çıkılmaktadır. Kalenin muhteşem bir Zefre Liman ve deniz manzarası bulunmaktadır. Ayrıca Espiye pidesi turistik olarak ilgi görmektedir. Kent Ormanı da ilçe sınırlar içinde yapılarak ilçe turizmine canlılık kazandırmıştır. Ayrıca Espiye Belediyesi ve esnafın katkılarıyla ilki 2006 yılında yapılan Espiye Kültür, Turizm ve Pide festivali de temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Espiye Kaymakamlığı web sitesi". 14 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Harita Genel Müdürlüğü web sitesi" (PDF). 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "köken". 14 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2025.
- ^ "Espiye'nin Tarihi (History of Espiye in the official site of Espiye Municipality.)". 26 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. 7 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-12-11.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Espiye Nüfusu - Giresun". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Giresun Espiye Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Espiye Kaymakamlık Sitesi 14 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Espiye Belediye Sitesi 29 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
