Evelyn Waugh
| Evelyn Waugh | |
|---|---|
 Evelyn Waugh, 1940 (Fotoğraf: Carl Van Vechten) | |
| Doğum | Arthur Evelyn St. John Waugh 28 Ekim 1903 West Hampstead, Londra, İngiltere |
| Ölüm | 10 Nisan 1966 (62 yaşında) Combe Florey, Somerset, İngiltere |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | İngiliz |
| Eğitim | Hertford College, Oxford |
| Tür | Roman, biyografi, öykü, seyahat, otobiyografi, mizah |
| Önemli eser | Brideshead'e Son Gidiş, Bir Avuç Toz, Flaş Haber! |
Arthur Evelyn St. John Waugh (d. 28 Ekim 1903 – 10 Nisan 1966), İngiliz romancı ve yazar. Yazarlığının erken döneminde İngiliz toplumunu hicvettiği romanlarının yanı sıra Brideshead'e Son Gidiş ile bilinir. Waugh, modern İngiliz edebiyatında dilini en iyi kullanan yazarlardan biridir.[1] Amerikalı eleştirmen Edmund Wilson'ın deyişiyle Waugh, "George Bernard Shaw'dan beri İngilizce yazan tek birinci sınıf mizahçı"dır.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Evelyn Waugh, varlıklı bir ailenin oğlu olarak Londra'nın Hampstead semtinde dünyaya geldi. Babası edebiyat eleştirmeni Arthur Waugh, ağabeyi seyahat yazarı Alec Waugh'dur. Waugh, Batı Sussex'te koyu bir Anglikan okulu olan Lancing College'da öğrenim gördü.
Daha sonra Hertford College, Oxford'da modern tarih bölümüne devam ettiyse de Waugh, yazarlığa daha çok ilgi duyuyordu. Yirmili yıllarda hem okulda hem aristokrat çevrelerinde yükselen aşırılıklara olan merakı yüzünden parlak bir öğrenci olamadı ve 1924'te öğrenimini yarım bıraktı.
Bu olaydan sonra Waugh, Galler'de bir okulda öğretmenliğe başladı. 1925'te denize açılarak bir intihar girişiminde bulundu ancak bir denizanası sokması nedeniyle kıyıya dönmek zorunda kaldı. Bir süre marangozluk yaptı ve bu sırada aylık dergilere yazılar yazdı. İlk kitabı olan Rossetti biyografisini (1928) bu dönemde kaleme almıştır.
1927 yılında tanıştığı Evelyn Gardner ile Temmuz 1928'de evlendi. İkili sosyal çevrelerinde "Erkek-Evelyn ve Dişi-Evelyn" olarak biliniyordu. Kendi öğretmenlik deneyimlerinden yola çıkarak yazdığı ilk romanı Decline and Fall (Gerileme ve Çöküş) 1928'de yayımlandı. Yayımlandığı sonbahar boyunca her hafta 2.000 adet satan roman, Waugh'yu bir anda İngiliz edebiyatının yıldızlarından biri haline getirdi.
Öğrencilik yıllarında agnostik olan Waugh, 1930'da Katolik inancını benimsedi. Dinî inanışları ve görüşleri yazarlığını giderek etkilediyse de, sivri dilini kullanmaktan uzun bir süre vazgeçmemiştir. Bu yıllarda Waugh Etiyopya'ya, Kenya'ya, Belçika Kongosu'na (bugünkü Zaire) ve Güney Afrika'ya yolculuk etti. Haile Selassie'nin taç giyme törenine katılan Waugh, bu ülkeyi seyahat yazılarında ve Flaş Haber! romanında ele almıştır.
Waugh, II. Dünya Savaşı patlak verdiğinde kısa bir süreliğine İngiliz ordusuna katıldı; defalarca reddedildikten sonra Kraliyet Deniz Piyadeleri'ne subay olarak kabul edilen yazara askerler yaşı nedeniyle "amca" diye hitap ediyordu. Mısır'a gönderilen Waugh, 1941'de Girit Muharebesi'nde bulundu; bir paraşüt talimi sırasında sakatlanınca cepheden geriye çekildi. 1944 yılında bir başka görev için bulunduğu Yugoslavya'da Hırvat Katoliklerin uğradığı zulümü kaleme aldıysa da bu rapor, Tito Birleşik Krallık'ın müttefiği olduğu için dönemin dışişleri bakanı Anthony Eden tarafından gizlendi.
1945'te yayımlanan Brideshead'e Dönüş yazara muazzam bir başarı ve ün kazandırmıştır. Waugh savaş sonrasında da uluslararası muhabirliği sürdürmüş; Nürnberg Mahkemeleri'ne katılmış, Sicilya, Hindistan, Seylon'a gitmiş, Life dergisi için Orta Doğu'yu kapsamlı olarak gezmiştir. Bu dönemde yazmaya başladığı Sword of Honour üçlemesi yazarın başyapıtı sayılabilir.
Waugh bu yıllarda uykusuzluk ve alkolizm ile pençeleşiyor ve ilaçlarının dozunu ayarlamadığı için sürekli sağlık problemleri yaşıyordu. 10 Nisan 1966 günü ailesiyle kilisede Paskalya duasına katılan Waugh, 62 yaşında Combe Florey'deki evinde yaşama veda etti. Kasabanın Anglikan kilisesinde kendisine inancına uygun olarak takdis edilmiş bir yere defnedildi.
Yazarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Waugh, savaş sonrasında İngiltere'de "Bright Young Things" adıyla nam salan haşarı üst sınıf gençliğin bir üyesiydi. Bununla birlikte özellikle diyalog yazmakta oldukça becerikli, mizah duygusu kuvvetli bir yazardı. Eserlerinin çoğunda kara mizaha rastlanır. Muriel Spark ve Nobel ödüllü V.S. Naipaul, Waugh'dan etkilendiklerini dile getirmişlerdir.
Brideshead'e Son Gidiş, Waugh'ya uluslararası şöhret kazandırmıştır. Yazarın yaşamı sırasında filme uyarlanması için çalışmalar yapıldıysa da (senaryolardan birini Graham Greene kaleme almıştır) bu hiç gerçekleşmedi. 1981 tarihli, Jeremy Irons ve Alec Guiness'in başrollerini paylaştığı mini dizi uyarlaması tüm dünyada izlendi. Roman, 2022'de Luca Guadagnino tarafından tekrar bir mini diziye uyarlanmaktadır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- (1934) A Handful of Dust
- Bir Avuç Toz, çeviren: Roza Hakmen, Everest Yayınları, 2015.
- (1938) Scoop
- Flaş Haber!, çeviren Emrah Serdan, Yedi Yayınları, 2021.
- (1945) Brideshead Revisited
- Brideshead'e Son Gidiş, çeviren: Filiz Ofluoğlu, Can Yayınları, 1985.
- Brideshead'e Son Gidiş, çeviren: Filiz Ofluoğlu, Yedi Yayınları, 2020.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ DeCoste, Mr D. Marcel (28 Haziran 2015). The Vocation of Evelyn Waugh: Faith and Art in the Post-War Fiction (İngilizce). Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 978-1-4094-7084-7. 20 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2022.
- ^ Darman, Kathleen Emmet (1978). "The World of Evelyn Waugh". The Wilson Quarterly (1976-). 2 (2): 162-167. ISSN 0363-3276. 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi21 Nisan 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Evelyn Waugh Society 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Britanya Kütüphanesi'nde bulunan Evelyn Waugh belgeleri (İngilizce)
