Fatıma'nın Eli

Fâtıma'nın Eli ya da Hamse (Arapça: خمسة‎, khams kökünden, gerçek anlamda "beş"), palmiye şeklinde, Orta Doğu'dan Kuzey Afrika'ya kadar popüler, yaygınca takı, muska ya da duvar süsü olarak kullanılan bir tılsımdır. Tarih boyunca birçok kez koruma işareti olarak tanınan ve kullanılan açık eli tasvir eden tılsımın geleneksel olarak nazardan, kötülükten ve kötü enerjiden koruma sağladığına inanılmıştır. İslam'da Fâtıma'nın Eli olarak bilinen bu tılsım, Yahudilikte Miriam'ın Eli, Hristiyanlıkta Meryem Ana'nın Eli, Fenike kültüründe ise Tanit'in Eli olarak bilinir.

Fâtıma'nın Eli ayrıca kadınlığı temsil eder ve kadının kutsal eli olarak anılır. İnsanları kötülükten ve diğer tehlikelerden koruyabilecek olağanüstü özelliklere sahip olduğuna inanılır. Muhammed'in kızına atfedilir.

Tarihi

Fâtıma'nın Eli olarak bilinen sembolün kökenleri İslam öncesi dönemlere kadar uzanır. MÖ 1800'lerde Antik Mezopotamya'da ilk kez tanrıça İnanna veya İştar'ın muskaları şeklinde görülmüştür. Daha sonra Kartaca'da^[1] (günümüz Tunus'u) ve antik Kuzey Afrika'da ve İber Yarımadası'ndaki (İspanya ve Portekiz) Fenike kolonilerinde de görülmüştür. Hamse benzeri bir el sembolü içeren MÖ 8. yüzyıla ait bir İsrailli mezarı, Hırbetü'l-Kum'da keşfedilmiştir.

Bir teori, hamse ile eski Mısırlıların İki Parmak olarak bildiği bir muska olan Mano Pantea (veya Tüm Tanrıçanın Eli) arasında bir bağlantı olduğunu varsayar. Bu muskada, İki Parmak İsis ve Osiris'i, başparmak ise çocukları Horus'u temsil eder. Bu tılsım, ebeveynlerin çocukları üzerindeki koruyucu ruhlarını çağırmak için kullanılırdı.^[2] Başka bir teori, hamsenin kökenini, yüce tanrı Tanit'in elinin (veya bazı durumlarda vulvasının) nazarı uzaklaştırmak için kullanıldığı Kartaca veya Fenike'ye kadar götürür.

Kaynakça

^ Kashgar. "The Hamsa (Khamsa)". Kashgar (İngilizce). 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
^ Sonbol, Amira El-Azhary (14 Haziran 2005). Beyond the Exotic: Women's Histories in Islamic Societies (İngilizce). Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-3055-5.

Din ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Kashgar. "The Hamsa (Khamsa)". Kashgar (İngilizce). 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.

[2] Sonbol, Amira El-Azhary (14 Haziran 2005). Beyond the Exotic: Women's Histories in Islamic Societies (İngilizce). Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-3055-5.

[1]

[2]