Fişleme
Fişleme, bir kişi veya bir insan topluluğu hakkında bir kurumun elindeki yetkileri ve gücü kullanarak kişilerin özel bilgilerini edinmesi, kayıt altına alması ve belirli durumlarda başka kurum ve kuruluşlarla paylaşmasıdır.
Kişi ve insan topluluğu bu işlem neticesinde farklı muamele görebilir. İşlem insanlar hakkında mevkii ve vazifesi sebebiyle bilgi edinmesi mümkün olan kişiler veya kurumlar tarafından yapılabilir.
Fişleme popüler kültürde genelde sosyal medya araçlarında bulunan kişisel bilgilerin pazarlanması olarak görülür.[1]
Türkiye'de fişleme tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Eylül Darbesi ile 1 milyon 683 bin kişi fişlendi.[2] 2010 yılında Dünya Basketbol Şampiyonası'na katılan dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ı protesto edenlerin de kamera kayıtlarından tespit edilip fişlendikleri iddia edildi.[3] 2012 tarihinde Tunceli'nin Hozat İlçesi'nde jandarma ve polis tarafından ilçede çok sayıda kamu görevlisi ve vatandaşın fişlendiği iddia edildi.[4] 2014 yılında KPSS'ye giren Alevi, Kürt ve ulusalcıların fişlendiği ve bu fişleme listelerinin yazılı sınav sonrası sözlü mülakat ekiplerine dağıtıldığı iddia edildi.[5]
Dünyada fişleme tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci Dünya Savaşı sırasında, İngiliz hükûmeti, 23 Aralık 1915 tarihli konseyde, İngiliz tebaasının tarafsız ülkelerdeki belirli firmalar ve bireylerle ticaret yapmasını yasaklayan bir karara dayalı bir "kara liste" kabul etti; listeler Londra Gazetesi'nde yayınlandı.
Hollywood kara listesi, 1947'de Amerikan Karşıtı Faaliyetler Komitesi tarafından, komünist sempatileri olduğu iddia edilen senaristlerin ve diğer Hollywood profesyonellerinin iş bulmasını engellemek için kuruldu. Bu liste 1960 yılına kadar sürdürüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Construction industry workers blacklisted for 20 years". 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
- ^ "12 Eylül'de 1 milyon 683 bin kişi fişlendi". CHP Kahramanmaraş Milletvekili Durdu Özbolat Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin’in yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde 12 Eylül 1980 darbesinde 1 milyon 683 bin kişinin fişlendiğini belirterek “Fişlenen 1 milyon 683 bin kişinin kayıtları hala duruyor mu?” diye sordu. 12 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021.
- ^ "Protestocular CSI yöntemiyle aranıyor". 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tunceli'de fişleme skandalı". 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Memur adaylarına kafatasçı fişleme". 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
