Folsom sivri uçlu aletleri
Folsom sivri uçu aletleri, Kuzey Amerika kıtasında Folsom kültürünün kullandığı sivri uçlu aletleri tanımlar. Bu isimlendirme 1908 yılında Folsom, New Mexico'da bulunan ilk örnekleri takiben yapılmıştır. George McJunkin tarafından bulunan bu aletler soyu tükenmiş bir hayvan olan Bison antiquus kemiğinden yapılmıştır. Bu hayvanın Folsom halkı tarafından avlandığı bilinmektedir. Folsom sivri uçlu aletlerinin özgün yapısı 1928 yılında kanıtlanmıştır. Bu keşif sayesinde Amerika kıtasında yerli halkların yerleşiminin sanıldığından binlerce yıl daha geriye gittiği kanıtlanmıştır.[1]
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Folsom sivri uçlu aletleri taş balta şeklinde iki yüzü de içbükey şekilde işlenmiş, yaprağa benzer şekildedir. Aletin neredeyse tüm uzunluğu boyunca inen çok derin olmayan yarıklara sahiptir. Aletin uçları ince işçilikle sonlandırılmıştır. Kenardaki yarıklar sapa geçirme için kullanıldıklarını göstermektedir. Yarıkların oluk açma şeklinde yapıldığının anlaşılması üzerine bu imalat tarzının uzun süren bir teknik kabiliyet gerektirdiği sonucuna varılmıştır. Clovis kültürü tarafından üretilmiş aletlerle karşılaştırıldığında Folsom aletleri daha kısa ve incedir.
-
Folsom sivri uçlu aleti
-
Clovis sivri uçlu aleti
-
Folsom kültürünün hakim olduğu bölge
-
Kuzey Amerika kıtasına ilk göç rotası
Kültürel etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Folsom sivri uçlu aletleri Kuzey Amerika bölgesinde yaygın şekilde görülür. Radyo karbon ölçümleri Folsom buluntularının MÖ 11 ila 10 bin arasına tarihlenmektedir. Folsom buluntularının tarihlenmesiyle beraber insanlığın Kuzey Amerika kıtasına gelmesinin sanıldığından 3 bin yıl önce gerçekleştiği anlaşılmaktadır.
Ayrıca Büyük Ovalar bölgesinde sonraki dönemde ortaya çıkan Plano kültürü ve Plano sivri uçlu aletleri Folsom kültürünün yerini almıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Britannica Ansiklopedisinde ilgili madde 12 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 11 Temmuz 2025 tarihinde erişilmiştir