Fransız Büyükelçisi Vergennes Kontu Charles Gravier'nin Türk Giysileri İçinde Portresi
| |
| Sanatçı | Antoine de Favray |
|---|---|
| Yıl | 1766 |
| Tür | Tuval üstüne yağlı boya |
| Boyutlar | 141.5 cm × 113 cm (557 in × 44 in) |
| Konum | Pera Müzesi, İstanbul |
| Koleksiyon | Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim koleksiyonu |
Fransız Büyükelçisi Vergennes Kontu Charles Gravier'nin Türk Giysileri İçinde Portresi, Fransız ressam Antoine de Favray'in o dönemde Fransa'nın İstanbul büyükelçisi olan ünlü Fransız devlet adamı ve diplomat Vergennes Kontu Charles Gravier'i resmettiği tablosudur.
Ressamın 1766 yılında tamamladığı eserde, dönemin Fransa büyükelçisi olan Kont Charles Gravier, bir Osmanlı odasında Türk giysileri içinde, yerel adetlere uygun bir pozda resmedilmiştir.
Eser İstanbul'da, Pera Müzesi'nde sergilenmektedir.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Vergennes Kontu Charles Gravier (1719 - 1787), Portekiz ve İspanya’da görev yaptıktan sonra, 23 Aralık 1754 tarihinde ölen İstanbul elçisi M. Desalleurs'un yerine olağanüstü elçi olarak 23 Mayıs 1755 tarihinde İstanbul'a varmıştır.[1] Kısa bir süre sonra büyükelçi olarak atanan Gravier, bu görevi 1768’de ülkesine geri çağrılana kadar sürdürdü.[2]
Gravier, görevde kaldığı on üç yıl boyunca Osmanlı Devleti ile ülkesi Fransa arasında ticaretin artması ve bu iki ülke arasındaki ilişkinin daha da iyileştirilmesi için çalıştı. İstanbul’dan ayrıldıktan sonra, İsveç’te gösterdiği diplomatik başarıların da etkisiyle XVI. Louis döneminde Fransa Dışişleri Bakanı oldu, Amerikan bağımsızlık mücadelesini destekleyen politikasıyla bu süreçte önemli rol oynadı.
Gravier'nin İstanbul'dan Paris'e geri çağırılmasının nedenleri arasında Pera'lı bir tacirin dul karısı Anette de Viviers (1730 – 1798) ile bir süre birlikte yaşadıktan ve evlilik dışı iki çocuk sahibi olduktan sonra kralın onayı olmadan yaptığı evlilik gösterilir.[2] Bu evlilikten önce ressam Antoine de Favray'e 1766'da kendisinin Türk giysileri içinde portresini yaptıran Gravier, evlendikten sonra ise eşinin Türk giysileri içinde bir portresini yaptırmıştır.
Antoine de Favray İstanbul'a 1762 yılında gelmişti ve şehre ilk geldiğinde Vergennes Kontu onu himayesi altına almıştı.[2] O günlerde pek çok Avrupalı sanatçı çalışmak için bu şehre taşınıyordu. Favray dokuz yıl boyunca kaldığı İstanbul'da önce Fransız Sarayı sonra Rus Sarayı'nda yaşamış, elçilik çevrelerinden insanların portrelerini yapmış; Levanten kadınları konu alan gündelik yaşam sahneleri ve Pera sırtlarından İstanbul panoramaları betimlemiştir.[3] Sanat konusunda "uzman" olmadığını söylemekten çekinmeyen Gravier'nin büyükelçilik ofisinde yer alan ufak Favray koleksiyonu ile gurur duyduğu bilinmektedir.[4] Kont şehirden ayrılırken, Favray'i, kendisi yerine atanan yeni elçi Saint Priest'e emanet etmiştir.
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul'daki elçiler biraz da Avrupa'daki Turquerie modasının etkisiyle Türk kıyafetleri giymeyi ve kendilerini bu giysilerle resimletmekten hoşlanırlardı.[not 1][5] Portrede, Vergennes Kontu İstanbul'da bir Osmanlı odasında üstünde kenarı kürklü kırmızı kaftanı, ayaklarında sarı pabuçları, başında katibi kavuğu, belinde murassa hançeri, bir elinde çubuğu, diğer elinde akik tespihiyle bir sedirde otururken betimlemiştir.[6] Kont izleyiciye değil, sol tarafa bakmaktadır.
Yeşil perdelerin asılı iki pencerenin arasındaki divan üzerinde elçi, Türk usulü oturmaktadır. Büyük kırmızı sarığının çevresine altın bordürlü bir kumaş sarılmıştır. Az görülen iç elbisesi beyaz üzerine pembe çiçekli, yeşil yapraklı demetlerle bezenmiştir. Üzerine giydiği esas elbisesi sarı ipektendir ve aynı çiçek ve demet işlemeleri serpiştirilmiştir. Bu iki elbisenin üzerine hermin bordürleri olan, içi kürklü kırmızı bir kaftan giymiştir. Arkasında Sultanın kabul töreni sırasında armağan ettiği, güzel siyah bir kürk görülmektedir. Dizine dayalı sol elinde kırmızı akik bir tespih taşımaktadır. Sağ elinde ise çubuğu vardır. Böyle önemli kişiye ait olan çubuğun ucu elmaslarla bezenmiş kehribardır. Ressam elçinin yanındaki bir yastık üzerine iki büyük saat yerleştirmiştir.[7]
Böyle bir poz Avrupa'nın yerleşik portre ressamlığı kurallarına uygun değildi. Poz yerel adete uygun olarak verilmiştir. Böyle bir pozun verilmesi sefirin Osmanlı yaşamıyla ne kadar bütünleştiğinin göstergesi olarak yorumlanmıştır.[8]
Sergilenişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Eser, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu'nın bir parçasıdır. Pera Müzesi'nde 3 Haziran 2005'te açılan İmparatorluktan Portreler sergisinde[3] ve Ekim 2011'de açılan Kesişen Dünyalar: Elçiler ve Ressamlar[9] sergisinde sergilenmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uğur Demir, 1768 Savaşı Öncesi Osmanlı Diplomasisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi,Türk Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul,2012
- ^ a b c http://blog.peramuzesi.org.tr/haftanin-eseri/vergennes-kontu-ve-kontesi/ 4 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 5 Ağustos 2016
- ^ a b İmparatorluktan Portreler Sergi Kataloğu, Sultanlar, Elçiler, Ressamlar, Pera Müzesi Yayınları, 2005
- ^ Murphy 1982, s. 79
- ^ 1911 Turquerie Sergisi Üzerine, Günsel Renda, Sanat Tarihinde Doğudan Batıya, 1989, Güzel Sanatlar Matbaası
- ^ Zeynep İnankur, Elçilerin Sanat Hamiliği, Kesişen Dünyalar Elçiler ve Ressamlar Sergi Kataloğu, s.51.
- ^ Auguste Boppe, XVIII .Yüzyıl Boğaziçi Ressamları, Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.,İstanbul, 1998, s.58.
- ^ Detaylı bilgi için bkz; Haydn Williams, 18.Yüzyılda Avrupa’da Türk Modası Turquerie, Çev. Eyhüseyni,Nurettin, YKY,İstanbul, 2015, s.53.
- ^ Kesişen Dünyalar Elçiler ve Ressamlar, 2014, İstanbul, s. 2
Not
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Türköri, Avrupa sanatında, özellikle 18. yüzyılda müzik, edebiyat ve plastik sanatlar alanında Türk temalarının veya motiflerinin yer aldığı sanat eseri ve eşyalar için kullanılan Fransızca bir terimdir.