Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker metriği

Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker metriği (FLRW; /ˈfriːdmən ləˈmɛtrə ... /)homojen, izotropik, genişleyen (veya aksi takdirde, daralan) evreni tanımlayan bir yol bağlantılı, ancak mutlaka basit bağlantılı olmayan bir metriktir.^[1]^[2] Metriklerin genel formu, homojenlik ve izotropinin geometrik özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Coğrafi veya tarihsel tercihlere bağlı olarak, dört bilim insanından oluşan grup – Alexander Friedmann, Georges Lemaître, Howard P. Robertson ve Arthur Geoffrey Walker – çeşitli şekillerde Friedmann, Friedmann–Robertson–Walker (FRW), Robertson–Walker (RW) veya Friedmann–Lemaître (FL) olarak çeşitli şekillerde gruplandırılır. Einstein'ın alan denklemleriyle birleştirildiğinde, metrik Friedmann denklemlerini verir ve bu denklem modern kozmolojinin Standart Modeline dönüştürülmüştür^[3] ve daha sonra Lambda-CDM modeline dönüştürüldü.

Kaynakça

^ Erken bir referans için bkz. Robertson (1935); Robertson, pozitif eğrilik durumunda çoklu bağlantılılığı varsayar ve "basit bağlantılılığı geri yüklemekte hala özgürüz" der. |last2=Luminet |first2=J.-P. |date=1995 |title=Cosmic Topology |journal=Physics Reports |volume=254 |issue=3 |pages=135-214 |arxiv=gr-qc/9605010 |bibcode=1995PhR...254.. 135L |doi=10.1016/0370-1573(94)00085-H |s2cid=119500217}}
^ Ellis, G. F. R.; van Elst, H. (1999). "Kozmolojik modeller (Cargèse dersleri 1998)". Marc Lachièze-Rey (Ed.). Teorik ve Gözlemsel Kozmoloji. NATO Bilim Serisi C. 541. ss. 1-116. arXiv:gr-qc/9812046 . ISBN 978-0-7923-5946-3.
^ Bergström, Lars; Goobar, Ariel (2008). Kozmoloji ve parçacık astrofiziği. Springer Praxis astronomi ve gezegen bilimi kitapları. Chichester, Birleşik Krallık: Praxis Publ. s. 61. ISBN 978-3-540-32924-4.

[1] Erken bir referans için bkz. Robertson (1935); Robertson, pozitif eğrilik durumunda çoklu bağlantılılığı varsayar ve "basit bağlantılılığı geri yüklemekte hala özgürüz" der. |last2=Luminet |first2=J.-P. |date=1995 |title=Cosmic Topology |journal=Physics Reports |volume=254 |issue=3 |pages=135-214 |arxiv=gr-qc/9605010 |bibcode=1995PhR...254.. 135L |doi=10.1016/0370-1573(94)00085-H |s2cid=119500217}}

[Ellis98-2] Ellis, G. F. R.; van Elst, H. (1999). "Kozmolojik modeller (Cargèse dersleri 1998)". Marc Lachièze-Rey (Ed.). Teorik ve Gözlemsel Kozmoloji. NATO Bilim Serisi C. 541. ss. 1-116. arXiv:gr-qc/9812046 . ISBN 978-0-7923-5946-3.

[Goobar-3] Bergström, Lars; Goobar, Ariel (2008). Kozmoloji ve parçacık astrofiziği. Springer Praxis astronomi ve gezegen bilimi kitapları. Chichester, Birleşik Krallık: Praxis Publ. s. 61. ISBN 978-3-540-32924-4.

[1]

[2]

[3]

g t d Kozmoloji
Arka plan	Evrenin yaşı Büyük Patlama Evrenin kronolojisi Evren Gözlemlenebilir evren
Kozmolojik teorilerin tarihi	Kozmik mikrodalga arka plan ışımasının keşfi Büyük patlama teorisinin tarihi Büyük patlama teorisinin dini yorumları Kozmolojik teorilerin zaman çizelgesi
Geçmişteki evren	Kozmik mikrodalga arka planı Kozmik nötrino arka planı Kütleçekimsel dalga arka planı Enflasyon Nükleosentez Yaşanabilir dönem
Şimdiki evren	FLRW metriği Friedmann denklemleri Hubble kanunu Uzayın metrik genişlemesi İvmelenerek genişleme Kırmızıya kayma
Gelecekteki evren	Genişleyen evrenin geleceği Evrenin nihai kaderi
Bileşenler	Karanlık enerji Karanlık sıvı Karanlık madde Lambda-CDM modeli
Yapı oluşumu	Gökada iplikçiği Gökada oluşumu Büyük kuasar grubu Büyük ölçekli yapı Reiyonizasyon Evrenin şekli Yapı oluşumu
Deneyler	2dF 6dF BOOMERanG COBE Illustris projesi Gözlemsel kozmoloji Planck SDSS WMAP
'