Güney Süperkümesi
| Güney Süperkümesi | |
|---|---|
 NGC 1300, Kılıçbalığı ve Ocak kümesi ile birlikte Güney Süperkümesi'ndeki 3 ana kümeden biri olan Irmak kümesi'nde yer alan bir sarmal gökadadır. | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Balina, Ocak, Irmak, Saat ve Kılıçbalığı[1] |
| Ana yapı | Güney Süperkümesi İplikçiği |
| Büyük eksen (a) | 41 Mpc (134 Mly)[1] |
| Hız dağılımı (σ) | 345 km/s[1] |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 1800 km/s[2] |
| Uzaklık | 19,5 Mpc (63,6 Mly)[1] |
| Bağlanma kütlesi (U) | 2,4×1014 [1] M☉ |
| Aydınlatma gücü | 2,4×1012 L☉[1] (toplam) |
| Katalog belirtmeleri | |
| Dorado-Fornax-Eridanus complex[3][4] • Dorado-Fornax-Eridanus stream[5] • Eridanus-Fornax-Dorado filament[6] • SSCa[7] | |
Güney Süperkümesi (İngilizce: Southern Supercluster), Balina, Ocak, Irmak, Saat ve Kılıçbalığı takımyıldızlarında yaklaşık olarak 19,5 Mpc (63,6 Mly) uzaklıkta bulunan yakın bir süperkümedir. İlk olarak 1953 yılında Gérard de Vaucouleurs tarafından tanımlanmıştır.
Kılıçbalığı, Ocak ve Irmak kümeleri olmak üzere üç ana kümenin yanı sıra birçok başka gökada grubunu da içerir.[1]
2014 yılında Güney Süperkümesi İplikçiği'nin, Büyük Çekici merkezli daha büyük bir süperküme olan Laniakea'nın bir lobu olduğu açıklandı.[8] Bu durumda, Güney Süperkümesi İplikçiği'nin bileşenleri olan Güney Süperkümesi ve Dürbün-Turna Bulutu'nun[7] bu yeni süperkümenin bir parçası olduğu anlamına gelir. Başak Süperkümesi de bu büyük süperkümenin bir parçası olur ve böylece yerel süperküme haline gelir.[8]
Fiziksel özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Güney Süperkümesi; Kılıçbalığı, Ocak ve Irmak kümelerini içeren[9] en az 15[1] ila 33 gökada grubu ve kümesinden oluşan,[10] 41 Mpc (134 Mly) uzunluğunda bir zincirdir. Süperküme, A Bölgesi ve B Bölgesi olmak üzere iki bölümden oluşur:
- A Bölgesi: Süperkümenin en zengin kısmı olan bu bölge, 3 Mpc (9,8 Mly) genişliğe, 20 Mpc (65,2 Mly) kalınlığa sahiptir ve 1161 km/s kırmızıya kayma ile 19 Mpc (62,0 Mly) uzaklıktadır. A Bölgesi, süpergalaktik düzleme neredeyse paraleldir.
- B Bölgesi: 13 Mpc (42,4 Mly) genişliğe, 26 Mpc (84,8 Mly) kalınlığa sahiptir ve 1403 km/s kırmızıya kayma ile 22 Mpc (71,8 Mly) uzaklıktadır. B Bölgesi, süpergalaktik düzleme dik konumda uzanır.[1]
Güney Süperkümesi, 1987 yılında gök bilimci Brent Tully ve meslektaşı Richard Fisher tarafından The Nearby Galaxies Atlas (Yakın Gökadalar Atlası) kitabında tanımlanan ve Balina-Koç Bulutu olarak adlandırılan küçük bir iplikçik aracılığıyla Dürbün-Turna Bulutuna bağlanır.[11]
Güney Süperkümesi, Erboğa Kümesi'nden uzanan ve Dürbün-Turna Bulutunu da içeren Güney Süperkümesi İplikçiği olarak bilinen daha büyük bir iplikçiğin bir koludur. Güney Süperkümesi İplikçiği, Kahraman-Balıklar Süperkümesi'ne kadar uzanır.[7][12] Güney Süperkümesi İplikçiği'nin bir parçası olan Güney Süperkümesi, Pompa Duvarı'nı içeren ve her ikisi de Kahraman-Balıklar Süperkümesi'ne uzanan Erboğa-Pupa-PP İplikçiği ile birlikte, Heykeltıraş Boşluğu'nu çevreleyen bir duvar oluşturur.[12]
Gözlem tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]John Herschel 1847 yılında, Balina, Ocak, Irmak, Saat ve Kılıçbalığı takımyıldızlarında gökada ya da o zamanki adıyla bulutsu akıntısının varlığına işaret etmişti. Daha sonra 1953'te Gérard de Vaucouleurs bu yapıyı bir süperküme olarak tanımladı[1] ve "southern supergalaxy" adını verdi.[13] Grupların ve kümelerin çoğu ise 1975 yılı civarında tanımlandı.[14]
1987'de Brent Tully ve meslektaşı Richard Fisher, The Nearby Galaxies Atlas (Yakın Gökadalar Atlası) adlı kitaplarında Güney Süperkümesi ile Dürbün-Turna Bulutu arasındaki bağlantı olarak belirttikleri yakındaki küçük bir iplikçik olan Balina-Koç Bulutunu tanımladılar. Aynı yıl, diğer iplikçik olan Dürbün-Turna Bulutunu da tanımlamışlardı.[15] 1989'da Mitra ve arkadaşları, Güney Süperkümesi'nin ilk fiziksel yapısını ortaya koydular. Bu çalışma, gökadaların kırmızıya kaymalarından elde edilen dağılımlarına dayanıyordu ve Güney Süperkümesi İplikçiği'ni Kahraman-Balıklar Süperkümesi'ni birbirine bağlayan bir iplikçik olabileceğinden şüphelendiler.[16] Bu şüphe, 2017 yılında Pomarède ve arkadaşları tarafından doğrulandı.[12] 1992 yılında Fouque ve arkadaşları, Yakın Gökadalar Atlası kitabında 52 numaralı bulut olarak da bilinen Balina-Koç Bulutunu, Güney Süperkümesi'nin üç ana kümesi olan Kılıçbalığı, Ocak ve Irmak kümeleri ile birlikte gruplandırdı.[10]
2013 yılında Courtois ve arkadaşları, Erboğa Kümesi'nden uzanan ve Güney Süperkümesi'ni de kapsayan daha büyük bir iplikçik olan Güney Süperkümesi İplikçiği'ni tanımladılar. Güney Süperkümesi artık Dürbün-Turna Bulutu ile birlikte bu daha büyük iplikçiğin bir kolu (bölümü) olarak kabul ediliyor. Güney Süperkümesi bu iplikçiğin SSCa kolu, Dürbün-Turna Bulutu ise SSCb kolu olarak adlandırılır.[7] 2017 yılında Pomarède ve arkadaşları, şimdi Güney Süperkümesi İplikçiği olarak bilinen bu iplikçiğin, Pompa iplikçiği olarak bilinen başka bir iplikçik ile birlikte Kahraman-Balıklar Süperkümesi'ne kadar uzandığını ortaya koydular.[12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j Mitra, Shyamal (1 Ekim 1989). "The Southern Supercluster". The Astronomical Journal. Cilt 98. s. 1175. Bibcode:1989AJ.....98.1175M. doi:10.1086/115205. ISSN 0004-6256. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ Kraan-Korteweg, R. C.; Fairall, A. P.; Balkowski, C. (1 Mayıs 1995). "Extragalactic Large-scale structures behind the southern Milky Way.I. Redshifts obtained at the SAAO in the Hydra/Antlia extension." Astronomy and Astrophysics. Cilt 297. s. 617. arXiv:astro-ph/9411089
. Bibcode:1995A&A...297..617K. ISSN 0004-6361. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi13 Nisan 2024.
- ^ Santiago, B. X.; Strauss, M. A.; Lahav, O.; Davis, M.; Dressler, A.; Huchra, J. (14 Haziran 1994). "The Optical Redshift Survey: Sample Selection and the Galaxy Distribution". The Astrophysical Journal. Cilt 446. s. 457. arXiv:astro-ph/9406049 . doi:10.1086/175805. ISSN 0004-637X.
- ^ Giuricin, Giuliano; Marinoni, Christian; Ceriani, Lorenzo; Pisani, Armando (1 Kasım 2000). "Nearby Optical Galaxies: Selection of the Sample and Identification of Groups". The Astrophysical Journal. 543 (1). ss. 178-194. arXiv:astro-ph/0001140 . Bibcode:2000ApJ...543..178G. doi:10.1086/317070. ISSN 0004-637X. 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ de Vaucouleurs, G. (1 Nisan 1971). "The Large-Scale Distribution of Galaxies and Clusters of Galaxies". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 83 (492). s. 113. Bibcode:1971PASP...83..113D. doi:10.1086/129088. ISSN 0004-6280. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ Willmer, C. N. A.; Focardi, P.; da Costa, L. Nicolaci; Pellegrini, P. S. (1 Kasım 1989). "Studies of Nearby Poor Clusters: The Eridanus Group". The Astronomical Journal. Cilt 98. s. 1531. Bibcode:1989AJ.....98.1531W. doi:10.1086/115236. ISSN 0004-6256. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ a b c d Courtois, Hélène M.; Pomarède, Daniel; Tully, R. Brent; Hoffman, Yehuda; Courtois, Denis (14 Ağustos 2013). "Cosmography of the Local Universe". The Astronomical Journal. 146 (3). s. 69. arXiv:1306.0091 . Bibcode:2013AJ....146...69C. doi:10.1088/0004-6256/146/3/69. ISSN 0004-6256. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ a b Tully, R. Brent; Courtois, Hélène; Hoffman, Yehuda; Pomarède, Daniel (1 Eylül 2014). "The Laniakea supercluster of galaxies". Nature. 513 (7516). ss. 71-73. arXiv:1409.0880 . Bibcode:2014Natur.513...71T. doi:10.1038/nature13674. ISSN 0028-0836. PMID 25186900. 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ Pellegrini, P. S.; da Costa, L. Nicolaci; Huchra, J. P.; Latham, David W.; Willmer, C. N. A. (1 Mart 1990). "Distribution of Galaxies in the Southern Galactic CAP". The Astronomical Journal. Cilt 99. s. 751. Bibcode:1990AJ.....99..751P. doi:10.1086/115371. ISSN 0004-6256. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ a b Fouque, P.; Gourgoulhon, E.; Chamaraux, P.; Paturel, G. (1 Mayıs 1992). "Groups of galaxies within 80 Mpc. II. The catalogue of groups and group members". Astronomy and Astrophysics Supplement Series. Cilt 93. ss. 211-233. Bibcode:1992A&AS...93..211F. ISSN 0365-0138. 20 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ Tully, R. Brent; Fisher, J. Richard (1 Ocak 1987). Atlas of Nearby Galaxies. Bibcode:1987ang..book.....T. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ a b c d Pomarède, Daniel; Hoffman, Yehuda; Courtois, Hélène M.; Tully, R. Brent (10 Ağustos 2017). "The Cosmic V-Web". The Astrophysical Journal. 845 (1). s. 55. arXiv:1706.03413 . Bibcode:2017ApJ...845...55P. doi:10.3847/1538-4357/aa7f78. ISSN 1538-4357.
- ^ de Vaucouleurs, Gerard (1 Şubat 1953). "Evidence for a local super,galaxy". The Astronomical Journal. Cilt 58. s. 30. Bibcode:1953AJ.....58...30D. doi:10.1086/106805. ISSN 0004-6256. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Mart 2024.
- ^ "Nearby Groups of Galaxies - G. de Vaucouleurs". ned.ipac.caltech.edu. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ Tully, R. Brent; Fisher, J. Richard (1 Ocak 1987). Atlas of Nearby Galaxies. Bibcode:1987ang..book.....T. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ Mitra, Shyamal (Ekim 1989). "The Southern Supercluster". The Astronomical Journal. Cilt 98. s. 1175. Bibcode:1989AJ.....98.1175M. doi:10.1086/115205.
