General Dynamics F-111 Aardvark
| F-111 Aardvark | |
|---|---|
 Kuzey Denizi üzerinde ABD Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-111 | |
| Türü | Saldırı, taktik bombardıman ve keşif uçağı |
| Ulusal köken |  ABD |
| Üretici | General Dynamics |
| İlk uçuş | 21 Aralık 1964 |
| Hizmete giriş | 18 Temmuz 1967 |
| Hizmetten çıkış | F-111F: 1996 EF-111A: 1998 F-111C: 2010 |
| Durumu | Hizmet dışı |
| Ana kullanıcı | ABD Hava Kuvvetleri |
| Diğer kullanıcılar | Avustralya Hava Kuvvetleri |
| Üretim aralığı | 1964-1976 |
| Üretim sayısı | 563 |
| Program maliyeti | ~14-17 milyar $[1][2] |
| Birim maliyeti | ~18-26 milyon $[3][4] |
General Dynamics F-111 Aardvark, süpersonik ve orta menzilli bir saldırı ve avcı bombardıman uçağıdır. Üretim modelleri, yakın hava desteği, stratejik bombardıman (nükleer silah kabiliyeti dâhil), keşif ve elektronik harp görevlerinde kullanıldı. “Aardvark” ismi, uzun burunlu ve böceklerle beslenen Güney Afrika kökenli bir hayvandan alındı. Uçağın Rusya Hava Kuvvetleri'ndeki muadili MiG-23'tür.
1960'larda Robert McNamara'nın TFX Programı kapsamında General Dynamics tarafından geliştirilen F-111, değişken kanatlı tasarımı, artyakıcı turbofan motorları ve alçak irtifa yüksek hız uçuşları için geliştirilen otomatik arazi takip radarlarıyla öncü oldu. Tasarımı daha sonraki benzer modelleri etkiledi ve bazı gelişmiş özelliklerin yaygınlaşmasını sağladı. Uçak başlangıçta ciddi motor sorunları yaşadı. ABD Donanması için planlanan çok rollü, uçak gemisi tabanlı varyant F-111B üretime geçmeden iptal edildi. FB-111A stratejik bombardıman, EF-111A ise elektronik harp görevleri için tasarlanan özel modellerdi. İlk uçuşunu 21 Aralık 1964'te gerçekleştiren uçak, 1967 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından hizmete girdi ve aynı dönemde Avustralya hükümeti, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin (RAAF) kullandığı English Electric Canberra uçaklarının yerine F-111C modelini sipariş etti; F-111C, 1973 yılında RAAF envanterine katıldı.
Mart 1968'te ABD Hava Kuvvetleri, F-111'leri aktif savaş görevleri için konuşlandırdı; uçaklar, Vietnam Savaşı'nın ikinci yarısında düşük irtifa yer saldırı görevlerinde yoğun şekilde kullanıldı ve 4.000'den fazla savaş sortisi gerçekleştirirken yalnızca altı kayıp verdi. F-111'ler 1991'deki Körfez Savaşı'nda da kullanıldı ve başarısız olan her görev için 3,2 başarılı saldırı gerçekleştirdi; bu, operasyonda görev alan diğer tüm ABD saldırı uçaklarından daha iyi bir performanstı. Avustralya ise F-111'leri hiçbir zaman saldırı görevinde kullanılmadı, ancak Doğu Timor Uluslararası Gücü gibi operasyonlarda caydırıcı güç olarak periyodik konuşlandırıldı.
Soğuk Savaş sonrası bütçe kesintileri nedeniyle bakımı yüksek maliyetli olan F-111 filosunu emekliye ayırmaya karar veren ABD Hava Kuvvetleri, son F-111F'leri 1996'da, kalan EF-111'leri ise 1998'de hizmetten çekti. F-111'in orta menzilli hassas saldırı görevleri F-15E Strike Eagle ile, süpersonik bombardıman rolü ise B-1B Lancer tarafından üstlenildi. RAAF, son F-111C'yi Aralık 2010'a kadar kullanmaya devam etti ve Lockheed Martin F-35 Lightning II hizmete girene kadar bu rol geçici olarak Boeing F/A-18E/F Super Hornet'e devredildi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- James Rosenquist: F-111, Museum of Modern Art, New York
- right picture7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- F-111 (1-4)7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Investigation into the F-111 Program" (PDF). GAO. 1975. 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "U.S. Air Force Tactical Aircraft Modernization" (PDF). Congressional Budget Office. 1983.
- ^ "F-111 Systems Engineering Case Study" (PDF). Defense Acquisition University.
- ^ "General Dynamics F-111 Data Summary". Sir Viper Aviation. 14 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta General Dynamics F-111 Aardvark ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
