Geraylı
Geraylı âşık şiirinde kullanılan türlerden biridir. Sekizli hece vezni ile söylenir. Yapısı Anadolu'daki semaileri hatırlatan bir şekildir. Türkçenin konuşulduğu bazı yerlerde "sekizli" diye de adlandırılır. Hece sayısı sekize uymayan bazı geraylıların ise bir derleme hatası olduğu açıktır. Tarihte Türk boylarından birinin adı olan Geray kabilesinden geldiği anlaşılan geraylı, Azerbaycan âşık edebiyatında bir şiir şeklinin de adı olmuştur. Türkiye sahasında görülmeyen geraylı, sadece âşık edebiyatında ya da halk edebiyatında değil, yazılı ve çağdaş Azerbaycan edebiyatında da kullanılmıştır. Azerbaycan âşıkları arasında ‘geraylı çağırmak’, ‘geraylamak’, ‘geraylı okumak’ vb. şekillerde deyim olarak da kullanılır. Ayrıca, Azerbaycan âşıkları tarafından adından âşık havası / âşık makamı da icat edilmiştir.[1]
Kafiyesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Birinci dörtlüğünde birinci, ikinci ve dördüncü mısraları kafiyeli olup üçüncü mısraı serbesttir (aaxa).
- Bazen çift sayılı mısraların kafiyeli, diğerlerinin serbest olduğu da görülür (xaxa).
- Diğer dörtlüklerde ise ilk üç mısra kafiyeli olup sonuncu mısralar yukarıya bağlıdır (bbba, ccca).
Durak sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Durak sistemi 4+4 veya 5+3 dür. Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir.
Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]"Sallama geraylı", "negaratlı geraylı" ve "geraylı rubai" gibi çeşitleri vardır.