Gez ve arpacık

Bir tabanca gezi ve arpacığı

Gez ve arpacık, tabanca ve tüfek gibi balistik muharebe silahlarında isabet oranını artırmak için kullanılan elemanlar. Gez, atıcının gözüne yakın olan, genellikle "v ya da u" veya "çember" şeklindeki kısımdır. Arpacık ise silahın namlusunun ucuna yakın olan ve dikey bir tahıl tanesini andıran parçacıktır. Bazı silahlarda gez ve arpacık veya her ikisi de bir çemberin içinde bulunur.

Gelişmiş silahlarda gez üzerindeki ayar düğmeleri kullanılarak mesafe ve rüzgâr ayarlamaları yapılabilir. Gece atışlarında kolaylık sağlaması için gez ve arpacık fosforlu boya ile işaretlenmiş olabilir.

Etimoloji

Gez sözcüğü ok için kiriş üzerine açılan çentiğe verilen isimdir ve Eski Türkçedeki kert- (çentik açmak) fiilinden gelir. Arpacık ise muhtemelen tahıl tanesine benzerliği nedeniyle bu ismi almıştır.

Çalışma prensibi

M16 tüfeğinin gez ve arpacığı.

Çeşitli gez ve arpacık kombinasyonları. Resimdeki gri noktalar hedefi temsil eder.

Merminin hedefi bulması için atıcının -sırasıyla- açık olan gözünü, gezi, arpacığı ve hedefi aynı hizaya getirmesi gerekir. Bu prensibi özetlemek için genellikle "gez, göz, arpacık" kavramı kullanılır. Eğer gezin mesafe ayarı yapılmadıysa (veya mesafe ayarı yoksa), yerçekimi nedeniyle mermi hedefin altına gidecektir. Mesafe ayarı olmayan silahlarda -mesafeye bağlı olarak- hedefin gerektiği kadar "üzerine" nişan alınması gerekir. Benzer şekilde rüzgâr ayarı olmayan silahlarda -özellikle uzun mesafelerde- atışın gerektiği kadar rüzgâr içine (rüzgârın geldiği tarafa) yapılması gerekir.