Glasi (jeomorfoloji)
Glasiler dağların etek kısımlarında görülen ve buradan çevreye doğru yayılan hafif eğimli düzlüklerdir. Bu düzlük, aslında şemaya doğru iç bükeydir. Enlemesine kesiti ise, birikinti yelpazelerinde olduğunun aksine bombeli değil düzlüktür halindedir. Tipik glasilerde ortalama eğim 2°.5'dir. Dağlık kısma doğru bu, yavaş yavaş artar ve bazen 10°’yi aşar.Aşağı kısma doğru eğim, içerdiği deponun kalınlığı ile orantılı olarak gittikçe azalır ve hatta 1°’nin altına bile düşebilir. Büyük glasilerde bu eğim, az bir değişiklikle kilometrelerce takip edebilir. Genellikle "taşlık" yani "aşınım glasileri" nin eğimi, ince dentrik elemanlı glasilerin eğimlerinden daha fazladır. Yani, glasi örtüsünü oluşturan elemanlar ne kadar küçük ise glasi eğimide o kadar az olur.[1]
Yapı ve litolojik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Glasiler, az dirençli veya dirençsiz kayalar içerisinde oluşurlar. İber yarımadasında en çok marnlar Portekiz'de marnlar ve ezilmiş kalkerler, Türkiye'nin Akdeniz kıyı kuşağında ise, altere olmuş killi şistler, kumlu ve bitümlü şistler, kum taşları içerisinde gerçekleşmişlerdir.
Glasiler az dirençli kayaçlar içerisinde oluştuklarına göre önce bölgenin böyle bir özellik göstermesi gerekir. Glasiler daha çok kil, marn, bol diaklazlı veya ezilmiş kalker ile çimentolaşmamış konglomera, kum taşı, ayrıca killişist ve derin bir şekilde fiziksel kimyasal parçalanmaya uğramış diğer kayaçlar içerisinde gerçekleşmiş olmalıdır. Glasilerin gerçekleşmelerindeki diğer bir şart ise, gerideki dağlık kütle ile glasi arasında bir seviye farkı olmasıdır.
İklim özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Glasilerin oluşumlarında rol oynayan önemli etkenlerden biri de yağışların düzensiz olması, kurak bir devrede baş gösteren ve sellenmeye neden olan ani sağanak yağışların var olmasıdır.
Türkiye'de glasi terimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'nin bazı yörelerinde, özellikle Afyonkarahisar çevresinde, "az eğimli bayır, iniş dağ eteği" anlamına gelen senir sözcüğü ile glasi terimi yaklaşık olarak ifade edilmektedir. Eğin sözcüğü ise (şimdiki Kemaliye ilçesinin eski adı) yine aynı anlamda kullanılmaktadır.[1]