Gough Whitlam

Gough Whitlam
Resmî portre, 1972
21. Avustralya Başbakanı
Görev süresi 5 Aralık 1972 - 11 Kasım 1975
Hükümdar	II. Elizabeth
Yardımcı	Lance Barnard (1972–1974) Jim Cairns (1974–1975) Frank Crean (1975)
Yerine geldiği	William McMahon
Yerine gelen	Malcolm Fraser
Kişisel bilgiler
Doğum	11 Temmuz 1916(1916-07-11) Kew, Melbourne, Avustralya
Ölüm	21 Ekim 2014 (98 yaşında)
Partisi	Avustralya İşçi Partisi
Evlilik(ler)	Margaret Whitlam
Çocuk(lar)	Tony, Nicholas, Stephen ve Catherine
Yaşadığı yer	Elizabeth Bay, Yeni Güney Galler
Bitirdiği okul	Sidney Üniversitesi
Mesleği	Avukat
İmzası
Askerî hizmeti
Hizmet yılları	1941–1945
Rütbesi	Hava Yüzbaşısı
Birimi	Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri
Çatışma/savaşları	II. Dünya Savaşı

Edward Gough Whitlam, AC, QC (11 Temmuz 1916 - 21 Ekim 2014), 21. Avustralya Başbakanı olarak görev yapan Avustralyalı politikacı ve avukattır. Whitlam, 1972 seçimlerinde Avustralya İşçi Partisi ile iktidara geçti ve 1974 seçimlerinde de iktidarı korumayı başardı. 1975 Avustralya anayasa krizinin doruğunda Genel Vali Sir John Kerr tarafından görevden alındı. Whitlam, görevi bu şekilde sona eren tek başbakandır.

1952 yılında Temsilciler Meclisi'nde Avustralya İşçi Partisi üyesi olarak Parlamento'ya girdi. 1960 yılında İşçi Partisi'nin genel başkan yardımcısı seçildi. Partinin genel başkanı Arthur Calwell emekliye ayrıldıktan sonra 1967 yılında liderliği kabul etti ve muhalefet lideri oldu. 1969 seçimlerini az bir farkla kaybettikten sonra, 1972 seçimlerinde Liberal-Ulusal koalisyon hükûmetinin 23 yıllık iktidarını sona erdirerek İşçi Partisi'ni zafere ulaştırdı.

Başbakan olduğu dönemde zorunlu askerliğin ve idam cezasının ortadan kaldırılması, evrensel sağlık hizmetleri, üniversitelerde ücretsiz eğitim ve adli yardım programları dahil olmak üzere çok sayıda yeni program ve politika değişiklikleri uyguladı. Düşük çoğunlukla 1974 seçimlerini kazandı. Senato'da kontrolü tutan muhalefet, hükûmet skandallarından ve kötüye giden ekonomiden cesaret alarak Whitlam'a meydan okudu. 1975 yılında, ödeneklere ilişkin yasa tasarılarının meclisten geçme sürecinde haftalarca süren kilitlenme, Whitlam'ın Kerr tarafından görevden alınması ve muhalefet lideri Malcolm Fraser'in geçici süreliğine Başbakan olarak atanması ile çözüldü. İşçi Partisi, 1975 seçimlerini ezici bir farkla kaybetti.

1977 seçimlerinde İşçi Partisi tekrar yenilgiye uğrayınca Whitlam liderlikten istifa etti ve 1978 yılında Parlamento'yu bıraktı. 1983 yılında Hawke hükûmetinin iktidara gelişiyle UNESCO büyükelçisi olarak görev yaptı ve kamusal yaşamda da doksanlı yaşlara kadar aktif rol aldı. Görevden alınmasının koşulları ve hükûmetinin mirası, Avustralya siyasi söyleminin parçası olmaya devam etmektedir.