Graham Harman

Graham Harman
Graham Harman
Tam adı	Graham Harman
Doğumu	9 Mayıs 1968; Iowa City, Iowa
Alma mater	DePaul Üniversitesi
Çağı	Modern felsefe
Kurumu	Kahire Amerikan Üniversitesi
İlgi alanları	Metafizik
Önemli fikirleri	Nesne yönelimli ontoloji

Graham Harman (d. 9 Mayıs 1968), Amerikalı bir filozoftur. Los Angeles'taki Southern California Institute of Architecture'da (SCI-Arc) Felsefe Seçkin Profesörüdür.^[1] Nesnelerin metafiziği üzerine yaptığı çalışmalar, nesne yönelimli ontoloji yaklaşımının gelişmesine yol açmıştır. Harman, çağdaş felsefedeki spekülatif realizm akımının önde gelen isimlerinden biridir.

Hayatı

Harman, Iowa City'de doğmuş ve Mount Vernon, Iowa'da büyümüştür. Anne tarafından büyükbabası Lüksemburglu, büyükannesi ise Çek kökenlidir.^[2]^[3] 1990 yılında Maryland, Annapolis’teki St. John’s College’dan lisans derecesi almış, ardından Pensilvanya Üniversitesi’nde Alphonso Lingis’in danışmanlığında yüksek lisans yapmıştır. Doktorasını DePaul Üniversitesi’nde tamamlarken çevrim içi spor muhabirliği yapmış; bu deneyimin yazım tarzını ve üretkenliğini etkilediğini belirtmiştir. 1999’da doktorasını bitirdikten sonra Kahire Amerikan Üniversitesi Felsefe Bölümü'ne katılmış ve 2000-2016 yılları arasında burada öğretim üyeliği yapmıştır. Buradan "Seçkin Üniversite Profesörü" unvanıyla ayrılmıştır. Amsterdam, Innsbruck, Torino ve Yale üniversitelerinde de misafir öğretim üyeliği yapmıştır. 2013’ten beri Avrupa Lisansüstü Okulu’nda (European Graduate School) da görev yapmaktadır.^[4]

Felsefi çalışmaları

Harman, çalışmalarına Martin Heidegger’in Varlık ve Zaman adlı eserindeki “alet çözümlemesi” kavramıyla başlamıştır. Ona göre, bu çözümleme nesnelerin özerk varoluşunu ciddiye almak için bir temel oluşturur ve fenomenolojinin, nesneleri insanla olan ilişkisine indirgemesi açısından eksikliklerini gösterir.

Harman, spekülatif realizm akımına dâhildir. Bu akım, insan merkezli “erişim felsefelerine” karşı çıkar ve Kant sonrası felsefenin varsaydığı “korelasyonculuk”u reddederek metafiziksel realizmi savunur. Quentin Meillassoux korelasyonculuğu şöyle tanımlar: "Düşünce ve varlık arasında bir korelasyon dışında hiçbir şeye ulaşamayız." ^[5]

Harman’a göre her şey bir nesnedir: bir posta kutusu, bir gölge, uzay-zaman, kurgusal bir karakter ya da Milletler Topluluğu fark etmez. Ancak fenomenolojiden hareketle iki tür nesne tanımlar: gerçek nesneler ve duyusal (ya da niyet nesneleri). Bu ayrım, onun felsefesini Bruno Latour’un düz ontolojisinden ayırır.^[6]

Gerçek nesneler, ilişkilerden tamamen bağımsızdır ve asla doğrudan erişilemezler. Bu nedenle, nesnelerin birbirleriyle nasıl ilişki kurabildiği sorunu doğar. Harman bu problemi “dolaylı nedensellik” kavramıyla çözer. Buna göre nesneler, yalnızca bir "niyetin" -ki kendisi de bir nesnedir- içinde etkileşime girebilir.

Harman’ın felsefesinin merkezinde “nesnelerin tükenmezliği” fikri vardır. Örneğin, bir polis bir muz yediğinde, o muz sadece mevcut bir biçime indirgenir; tıpkı bir maymunun yemesi, bir parazitin bulaşması ya da rüzgarla düşmesi gibi. Bu etkileşimlerin hiçbiri muzun tam anlamıyla ne olduğunu ortaya koymaz; "muz-varlığı" her zaman tüm ilişkilerin ötesinde kalır.

Heidegger’in ve fenomenolojik geleneğin dilsel dönüşünü aşarak Harman, nesneleri insanın boyunduruğundan kurtarmayı hedefleyen metafiziksel bir realizm geliştirir. Ona göre nesneler, "ilişkilerin ulaşamadığı bir varlık mahzeninde" titreşir: Kuyruklu yıldızın kendisi, maymunun kendisi, Coca-Cola’nın kendisi...

Panpsişizme (her şeyin zihinsel bir yönü olduğu fikri) büyük sempati duyan Harman, “spekülatif psikoloji” adını verdiği yeni bir felsefi disiplin önerir. Bu disiplin, “psişenin kozmik katmanlarını” araştırmayı ve “solucanlar, toz, ordular, tebeşir ve taşın özgül psişik gerçekliğini” ^[7] ortaya çıkarmayı amaçlar. Ancak panpsişizmi sınırsızca benimsemez; bunun yerine, tüm varlıklara yayılmayan bir "polipsişizm" önerir. “Algılayan” ve “algılamayan” nesneler arasında kesin bir ayrım olmadığını, aynı nesnede zaman zaman her ikisinin de bulunabileceğini savunur.^[8]

Harman, bilimciliğin karşıtıdır çünkü bunun da insan merkezli olduğunu düşünür: “Onlara göre, yağmur damlaları hiçbir şey bilmez, kertenkeleler çok az şey bilir ve bazı insanlar diğerlerinden daha bilgilidir.” ^[9]

Bibliyografya

Kendi yazdıkları

2002. Tool-Being: Heidegger and the Metaphysics of Objects (Open Court Publishing)
2005. Guerrilla Metaphysics: Phenomenology and the Carpentry of Things (Open Court Publishing)
2007. Heidegger Explained: From Phenomenon to Thing (Open Court Publishing)
2009. Prince of Networks: Bruno Latour and Metaphysics (re.press)
2010. Towards Speculative Realism: Essays and Lectures (Zero Books)
2010. Circus Philosophicus (Zero Books)
2010. L'objet quadruple (Presses Universitaires de France; republished in English as The Quadruple Object, 2011, Zero Books).
2011. The Prince and the Wolf: Latour and Harman at the LSE (Zero Books, with Bruno Latour and Peter Erdélyi)
2011. Quentin Meillassoux: Philosophy in the Making (Edinburgh University Press)
2012. Weird Realism: Lovecraft and Philosophy (Zero Books)
2013. Bells and Whistles: More Speculative Realism (Zero Books)
2014. Bruno Latour: Reassembling the Political (Pluto Press)
2016. Immaterialism: Objects and Social Theory (Polity Press)
2016. Dante's Broken Hammer: The Ethics, Aesthetics, and Metaphysics of Love (Repeater Books)
2017. The Rise of Realism (Polity Press, with Manuel DeLanda)
2018. Object-Oriented Ontology: A New Theory of Everything (Pelican Books)
2018. Speculative Realism: An Introduction (Polity Press)
2020. Art and Objects (Polity Press)
2020. Is There an Object-Oriented Architecture? Engaging Graham Harman (Bloomsbury)
2020. Skirmishes: With Friends, Enemies, and Neutrals (Punctum Books)
2021. Artful Objects: Graham Harman on Art and the Business of Speculative Realism (Sternberg Press [en])
2022. Architecture and Objects (University of Minnesota Press)
2023. The Graham Harman Reader (Zero Books, edited by Jon Cogburn & Niki Young)
2023. Objects Untimely: Object-Oriented Philosophy and Archaeology (Polity Press, with Christopher Witmore)

Editörlükleri

The Speculative Turn: Continental Materialism and Realism (2011, yeniden basıldı, Levi Bryant ve Nick Srnicek ile birlikte)
"Speculative Realism" serisinin editörü, (Edinburgh University Press)
"New Metaphysics" serisinin Bruno Latour ile birlikte editörü, Open Humanities Press [en]
Open Philosophy'nin baş editörü, De Gruyter [en] tarafından yayımlandı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Philosopher Graham Harman to Join SCI-Arc - SCI-Arc". www.sciarc.edu (İngilizce). 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
^ "The Gazette from Cedar Rapids, Iowa". Newspapers.com (İngilizce). 29 Aralık 2006. 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
^ "United Stated Census". Feiereisen. 1920.
^ "Graham Harman – EGS – Division of Philosophy, Art, and Critical Thought" (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
^ Quentin Meillassoux, After Finitude, 5.
^ Harman, G. (2009) Prince of Networks: Bruno Latour and Metaphysics. Melbourne: yeniden basım.
^ Graham Harman, Prince of Networks, 213.
^ Graham Harman 2011, The Quadruple Object
^ "Doğasız Ekoloji: Antroposantrizm hakkında Harman'ın görüşleri". 17 Ekim 2011. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

[1] "Philosopher Graham Harman to Join SCI-Arc - SCI-Arc". www.sciarc.edu (İngilizce). 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.

[2] "The Gazette from Cedar Rapids, Iowa". Newspapers.com (İngilizce). 29 Aralık 2006. 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.

[3] "United Stated Census". Feiereisen. 1920.

[4] "Graham Harman – EGS – Division of Philosophy, Art, and Critical Thought" (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.

[5] Quentin Meillassoux, After Finitude, 5.

[6] Harman, G. (2009) Prince of Networks: Bruno Latour and Metaphysics. Melbourne: yeniden basım.

[7] Graham Harman, Prince of Networks, 213.

[8] Graham Harman 2011, The Quadruple Object

[9] "Doğasız Ekoloji: Antroposantrizm hakkında Harman'ın görüşleri". 17 Ekim 2011. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]