Gre Virike Höyüğü

Kazılar

Gre Virike Höyük ilk kez Karkamış Barajı su toplama sahası altında kalacak olan arkeolojik yerleşimler konusunda bölgede yüzey araştırmaları yapan Guillermo Algaze'nin ekibi tarafından 1989 yılında saptanmıştır. Daha sonra ODTÜ TAÇDAM'ın (Tarihsel Çevre Değerlerini Araştırma Merkezi) "Ilısu ve Kargamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi" kapsamında Prof. Dr. A. Tuba Ökse başkanlığındaki bir ekip tarafından kapsamlı bir yüzey araştırması yapılmıştır. Kazı çalışmaları ise yine Prof. Dr. Tuba Ökse başkanlığındaki bir ekip tarafından 1999 – 2001 yılları arasında yapılmıştır.

Tabakalanma

Kazılarda ortaya çıkarılan mimari yapılar Erken Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı'na tarihlenmektedir. Birkaç boyalı çanak çömlek parçası da yerleşimin Erken Kalkolitik Çağ (Halaf) ve Orta Kalkolitik Çağ'a (Obeyd) kadar geri gittiği şeklinde yorumlanmaktadır. Güney yamaçta ortaya çıkarılan Bizans Dönemi'ne tarihlenen kerpiç duvarlı yapılar, bu dönem yerleşimin ortaya koymaktadır.

Buluntular

Yerleşim içi mezarlar

Tunç Çağı'na tarihlenen iki mezar, Güneydoğu Anadolu'da farklı bir gömü geleneğini ortaya koymaktadır. Çapı 120 x 95 cm derinliği ise 70 cm olan oval mezar çukurunun çevresi dört sıra iri taşla örülmüştür. Üst kireçtaşı levhalarla kapatılmıştır. Sanduka mezar olarak yapılmaya başlandığı ama levha taş eksikliğinden dolayı bu şekilde bırakıldığı düşünülmektedir. Bununla birlikte içinde iki çocuk iskeleti olan mezarda gömüt armağanları oldukça zengindir. Çok sayıda küçük kap, çocuklar için oyuncak olarak edinilmiş olduğu anlaşılan ve çocuklarla birlikte gömülmek istenen pişmiş topraktan kuş biçimli çıngırak, iki oyuncak kağnı tekerleği, üç tunç iğne ve akik boncuklar, muhtemelen oyuncak olarak iş gören küçük bir banyo teknesi, gömüt armağanları olarak bırakılmıştır. Yerleşimde bulunan buna benzer bir mezar ile bir çömlek mezar, bebek ve çocukların yerleşim içinde gömülme geleneğini göstermektedir. Bu uygulama, bu toplumda ana ile bebeği arasındaki duygusal bağların güçlülüğünü gösteren bir belge olarak görülebilir.

Anıtsal mezar kompleksi

Çömlek Mezar

Ayrıca diğer bir taraftan çömlek mezar içinde bulunan ayrı bir mezar yapısında antropoljik bulgular, bireyin kemik yapısının ince ve kırılgan olması, toprağın asitli ve kireçli durumundan kaynaklanan tahribata uğamış olduğu görülmektedir. Uzun kemikler büyük oranda eksik olduğu gözükmektedir. Dişlerin birçoğu süt dişleri olmasına rağmen iyi korunmuşlardır. Bu antropolojik incelemeden yapılan yaş tayininde iskelet 9 aylık bebeğe ait olduğu belirlenmiştir.

Mimari

Döşemenin kuzeydoğu bölümünde, taban ve yanları, nemin kerpiç yapı malzemesini tahrip etmesini önlemek için 3 cm kalıntılar alçı ile sıvanmış iki havuz yer almaktadır. Havuzlar 1,35 x 2,50 metre ölçülerinde ve 1,80 metre derinliktedir. Kuzeydeki havuzun tabanında ele geçen buluntular MÖ 3. binyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Güneydeki diğer havuz içine Erken Tunç Çağı III'te oda mezar yapılmıştır. Kerpiç döşemenin güneybatısında merdivenli bir tünel bulunmaktadır. Bazalt bloklarla yapılmış olan tünel, 1 x 1 metre boyutlarında olup 45 derecelik bir eğimle ve basamaklı olarak yer altına inmektedir. Tünelin, bir yer altı su kaynağına indiği anlaşılmaktadır.

Dış bağlantılar

• OpenStreetMap'te Gre Virike Höyüğü ile ilgili coğrafi veriler
• Yakın plan kroki
• Fotoğraflar 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.