Griçko Çubay

Griçko Çubay, tam adıyla Grigoriy Petrovich Çubay (23 Ocak 1949, Berezini – 16 Mayıs 1982, Lviv), Ukraynalı şair, çevirmen, ressam ve sanat tarihçisidir. 1960'lı, 1970'li ve 1980'li yılların Ukrayna Edebi ve Sanatsal Yeraltı Hareketinin önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir. 1971 yılında "Skrynya" (Sandık) adlı bağımsız bir edebiyat ve sanat dergisi yayımlamıştır.

Aynı zamanda "Plaç Yeremiyi" müzik grubunun lideri Taras Çubay'ın ve "Griçko Çubay. “Beş Kitap" ve "Oleksa için Ninniler" projelerinin yaratıcısı Solomiya Çubay'ın babasıdır.

Eserleri

Çubay'ın eserleri ölümünden sonra yayımlanmıştır. En bilinen eserleri şunlardır:

"Konuşmak, Susmak ve Yeniden Konuşmak" (1990)

"Yeremya'nın Ağıdı" (1999)

"Kurt İçin Değil" (2008)

"Çocuk şiirleri koleksiyonu : "Beş Kitap" (2013)

Erken Yaşamı ve Eğitimi

23 Ocak 1949'da Ukrayna'nın Rivne bölgesindeki Berezini köyünde doğdu. Köylü bir aileden geliyordu ve ailesinde Ukrayna Millî Kurtuluş Ordusu'na (UPA) katılmış savaşçılar ve millî aktivistler bulunuyordu. Babası Petro Çubay, annesi ise Mariya Çubay’dı.

Çocukluğunda büyükannesinin yardımıyla 4 yaşında okumayı ve yazmayı öğrendi. 15 yaşına geldiğinde büyük bir kişisel kütüphane ve klasik müzik koleksiyonu oluşturmuştu. Küçük yaşlardan itibaren şiir yazıyor ve yerel gazetelerde eserleri yayımlanıyordu.

Sovyet Baskısı ve Takibatlar

15 yaşındayken, KGB tarafından takip edilmeye başladı. 1966 yılında Rivne Pedagoji Enstitüsü'ne girdi, ancak tarih sınavında Ukrayna’nın ulusal kurtuluş mücadelesi hakkında verdiği anti-komünist yanıtlar nedeniyle elendi. Daha sonra Lviv Üniversitesi'ne girmek istedi, ancak KGB geçmişini öğrendiği için sınavlara bile alınmadı. Eğitimine devam edemeyince köyüne döndü ve öğretmenlik yaptı, ardından bir kolektif çiftlikte ressam olarak çalıştı.

Sanatsal ve Politik Faaliyetler

1968 yılında "Sesin Silueti" adlı ilk şiir koleksiyonunu yayımladı (samizdat - gizli yayımlanan eser). Aynı yıl, Sovyet karşıtı ve emperyalizm karşıtı "Vortep" adlı destanını yazdı.

1969’da Lviv’e taşındı ve kısa sürede üniversite öğrencileri ve entelektüel çevreler içinde tanınmaya başladı.

Birçok dili akıcı şekilde konuşuyordu (Almanca, Lehçe, Belarusça, Çekçe, Sırpça, Rusça, İspanyolca'dan çeviriler yapabiliyordu). Şiirleri ve konuşmaları nedeniyle KGB tarafından sürekli sorgulandı ve evinde aramalar yapıldı. 1970'lerin başında Lviv’in bağımsız edebiyat ve sanat çevresinde büyük etkiye sahip oldu.

Tutuklanmalar ve İşsizlik

1972 yılında KGB tarafından kısa süreliğine gözaltına alındı. Bu süreçte, bazı edebiyatçılarla olan ilişkileri nedeniyle Ukrayna'daki entelektüel çevreler tarafından eleştirildi ve dışlandı. 1970’lerin sonlarına doğru çeşitli işlerde çalıştı (tiyatro sahne işçisi, yük taşıyıcı, ressam, marangozluk ve mobilya dekorasyonu gibi gizli işler yaparak ailesini geçindirdi) KGB baskıları nedeniyle sürekli iş değiştirmek zorunda kaldı.

Edebî Mirası ve Ölümü

1975 yılında beş yıl süren edebi suskunluğun ardından "Konuşmak, Susmak ve Yeniden Konuşmak" adlı destanını yazdı. 1978'de Moskova’daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne kabul edildi ve burada A. Jıgulin tarafından "en yetenekli öğrenci" olarak tanımlandı. Ancak böbrek hastalığı nedeniyle eğitimini tamamlayamadan 16 Mayıs 1982'de 33 yaşında hayatını kaybetti. Lviv’de Sihiv Mezarlığı'na defnedildi, ancak 1995'te Lychakiv Mezarlığı'na nakledildi.

Ölümünden Sonra

1982 yılında ölmesine rağmen, eserleri ancak 1990'larda yayımlanmaya başladı. 1990 yılında "Konuşmak, Susmak ve Yeniden Konuşmak" adlı kitabı Ukrayna'da ve Polonya ile İspanya'da yayımlandı. 1999’da "Yeremya’nın Ağıdı" adlı şiir kitabı basıldı. 2008'de kızı Solomiya Çubay, babasının çocuklar için yazdığı şiirleri "Kurt İçin Değil" adıyla yayımladı. Griçko Çubay’a Adanmış Kültürel Projeler 2013 yılında "Beş Kitap" adlı şiir koleksiyonu yayımlandı. 2014'te "Çubay" adlı bir belgesel film hazırlandı. 2021'de "Çubay: Yeniden Konuşmak" adlı yeni bir film çekildi (Yönetmen: Mikhail Krupiyevskiy). 2021'de kızı Solomiya Çubay, babasına ithaf edilen "POETY. Kuşakların Diyaloğu" adlı senfonik orkestralı bir proje gerçekleştirdi.

Kaynakça