Guido Martina

Guido Martina
Doğum	Guido Martina 6 Şubat 1906 Carmagnola, İtalya Krallığı
Ölüm	09 Mayıs 1991 (85 yaşında) Roma, İtalya
Milliyet	İtalya
Vatandaşlık	İtalya
Tür	Çizgi roman
Edebî akım	Çizgi roman
Önemli eser	Paperinik, Pecos Bill
Önemli ödülleri	tam liste

Guido Martina (9 Şubat 1906, Carmagnola - 6 Mayıs 1991, Roma) İtalyan çizgi romancı, oyun yazarı, yönetmen, senarist, mizahçı, radyo programcısı ve çevirmendir.

İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemin ilk ve en önemli Disney çizgi roman yazarlarından biri olup, İtalyan Disney okulunun öncüsü kabul edilir.

Guido Martina 1.200 Disney öyküsünün senaryosunu kaleme alarak, en verimli Disney senaristlerinden biri oldu. Klasik edebiyat eserlerinin Disney parodilerini tasarladı; Dante'nin Inferno'sundan esinlenen Miki'nin Cehennemi gibi ünlü hikâyeler ve İtalyan çizgi roman tarihine geçen daha birçok eseri kaleme aldı. Disney dışında da ünlü karakterler yarattı; bunlardan biri, dünya çapında western çizgi romanlarının en bilinen kahramanlarından biri haline gelen Pecos Bill'dir.

Hayatı

Gençliği

Guido Martina doğduğunda babası Ermenegildo, bir lise öğretmeni olarak görev yapıyordu. Ailesi, o 16 yaşındayken Carmagnola'dan Torino'ya taşındı. Burada eğitimini tamamladı ve babasının ısrarı üzerine Edebiyat ve Felsefe alanında öğrenim görerek mezun oldu; oysa kendisi mühendislik okumayı arzulamıştı. Pinerolo'da Süvari Okulu'na devam etti ve bir süre öğretmenlik yaptı.

1928 yılında Associazione Torinese Universitaria (Torino Üniversiteliler Derneği, faşist öğrenci yapılanması GUF'un öncülü) tarafından düzenlenen bir yarışmada, mizahi içerikli tiyatro dergisi La Corte dei Miracoli ile ikincilik ödülü kazandı. Bu dergiyi Micheletti adlı bir arkadaşıyla birlikte hazırladı ve eser, 20 Şubat 1928'de Torino'daki Teatro Odeon'da, Ovidio Borgondo'nun yönettiği Camasio e Oxilia öğrenci tiyatro topluluğu tarafından sahnelendi. Aynı dönemde, yazar ve ressam Tina Cordero (1899-1951) ile birlikte Aquilotti alle Termopili adlı goliardik bir dram kaleme aldı. Eser, Roma'da Compagnia Betrone topluluğu tarafından sahnelendi.

1930’ların ilk yıllarında, kısa bir süreliğine Gazzetta del Popolo için gazetecilik yaptı ancak bu işe pek ilgi duymadı. Tina Cordero ile ortaklaşa Futurista Film adında bir sinema şirketi kurdu; burada senaryo ve yönetmenlikle ilgilenerek bazı belgeseller çekti. Bu dönemde, hem Torino hem de Paris'teki fütürist ve avangard çevrelerle yakın ilişki kurdu; 1930'da evlenen Martina ve Tina Cordero, Paris'e birçok kez seyahat ettiler. 1932'de eşiyle birlikte Domodossola'ya taşındı ve burada Rosmini Koleji'nde öğretmenlik yaptı. İki yıl sonra öğretmenliği bırakıp Paris'e yerleşti; burada beş yıl boyunca senarist ve yönetmen olarak çeşitli belgeseller ve kısa filmler çekti. MGM/Gaumont, ona Cezayir'deki Yabancı Lejyonu üzerine bir belgesel hazırlama görevini verdi ve bu amaçla oraya gitti. Sinema tutkusu ise hep sürdü; öyle ki 1980'li yıllarda bile dar formatlı filmler yapmaktan zevk alıyordu.

1938’de İtalya'ya döndü ve burada İtalyan Radyo Televizyon kurumu RAI'in öncülü olan EIAR'ın Rivistina programı için skeçler yazmaya başladı; ayrıca Excelsior gibi resimli dergiler için de metinler kaleme aldı. Morbelli, Angelo Nizza ve çizer Angelo Bioletto ile birlikte, ünlü radyo varyetesi I Quattro Moschettieri (Dört Silahşorlar) için taslak senaryolar yazdı. I Quattro Moschettieri, Alexandre Dumas'nın ünlü romanından esinlenmişti, ancak güncele dair parodileri de içeriyordu.

İkinci Dünya Savaşı sonrası

İkinci Dünya Savaşı başladığında, Guido Martina Libya'da süvari subayı olarak göreve çağrıldı, fakat İngilizler tarafından esir alındı; Cassibile Ateşkesi'nden sonra Polonya'ya gönderildi ve oradan Avusturya'daki bir Nazi toplama kampına sürgün edildi. Martina savaş bittiğinde Avusturya'daki toplama kampından evine perişan bir şekilde ve yalın ayak yürümek zorunda kaldı.

Guido Martina savaş sonrasında büyük bir yoksulluk dönemi yaşadı. Savaşta edindiği deneyimlere odaklanan Tramonto a Est (Doğuda Günbatımı) adlı romanını yayımlamayı başardı; eser 1945'te Edizioni Alpe tarafından basıldı. Aynı yıl, kendisine Fra' Diavolo adlı mizah gazetesinin yönetimi teklif edildi, ancak gazetenin yönetimini üstlenmesi ve fiilî katkısı ancak Mart 1946'da, Posto di Blocco (Kontrol Noktası) adlı hiciv köşesiyle başladı.

Disney dönemi

Guido Martina aynı dönemde Mondadori grubu ile çalışmaya başladı; burada, o sıralarda gazete formatında yayımlanmakta olan haftalık Topolino dergisi için ABD'de üretilmiş Disney çizgi hikâyelerini çevirdi. 1949'da yayınevinin sahibi Arnoldo Mondadori radikal bir karar vererek, Topolino dergisini cep formatına küçülttü. Gençlerin cebine giren, saklaması kolay bu ekonomik format, derginin satışlarının patlamasına yol açtı.

1949'dan itibaren Guido Martina, Topolino dergisinin yeni yayın formatında çalışmaya devam etti. Artık cep formatında yayımlanan dergi için Martina, yabancı yapım çizgi hikâyeleri çeviriyordu; ayrıca kendi başlarına bağlantısız olan Amerikan hikâyelerine bütünlük kazandırmak amacıyla, "bağlayıcı" açıklamalar veya diyaloglar yazıyordu. Guido Martina bu dönemde Topolino'da yoğun bir senaristlik faaliyetine başladı, özellikle de Disney çizgi romanlarında. Bu işi ona bizzat yayınevinin sahibi Arnoldo Mondadori önermişti, çünkü yeni baskı formatı için Amerikan yapımı Disney hikâyeleri yetersizdi.

Martina, Archimede Pitagorico (Gyro Gearloose), Paperon de' Paperoni (Scrooge McDuck) ve Banda Bassotti'ye (Beagle Boys) İtalyanca isimlerini veren kişidir. Ayrıca, Disney karakterlerinin edebiyatın başyapıtlarını yeniden yorumladığı Disney Parodileri türünü de yaratmıştır. Yazdığı ilk parodi, L'Inferno di Topolino (Miki'nin Cehennemi) macerasıdır. Macera, Angelo Bioletto tarafından çizilmiş ve 1949'da Topolino dergisinin 7. sayısından itibaren yayımlanmıştır. Bu hikâyede, Miki ve Goofy Dante'nin Cehennemi'nde bir yolculuğa çıkar; burada, azap çeken ya da kutsal kişilerin rollerindeki çeşitli Disney karakterleriyle karşılaşırlar.

Özgün Dante eserinde olduğu gibi, mısralar zincirleme uyaklı 11 hecelik dizeler (endecasillabo) şeklindedir ve günahkârların cezaları kısas kuralına göre düzenlenmiştir. Hikâyenin anlatımı, dönemin İtalyan toplumuna dair mizahi göndermeler de içerir: Totocalcio (futbol toto), hiçbir zaman yanmayan Devlet Tekeli kibritleri, komedyen Totò ile Erminio Macario'nun filmleri arasındaki rekabet gibi.

Hikâye, Disney tarafından onay alan ve yazarın adıyla yayımlanan tek eser olmuştur: Verseggiatura di G. Martina (G. Martina'nın dizeleri). Bu, Disney grubunda 30 yılı aşkın süre boyunca değişmeden kalacak katı bir kuralın, Walt Disney'in kişisel izniyle onaylanmış tek istisnasıdır. Bunun ardından, Paperino Don Kişot (1956), Paperopoli'nin Kurtuluşu (1967), Paperino di Bergerac (1981) gibi 30'dan fazla klasik eser parodisi gelmiştir.

Disney dışı işler

Guido Martina, savaş sonrasında, Mondadori yayın grubu için fotoromanlar (önce Avventuroso Film, ardından Bolero Film) ve başka yayınevleri için çizgiromanları da senaryolaştırdı. Bunlardan biri olan Corriere dei Piccoli dergisi için, Nadir Quinto'nun çizdiği Le Quattro Stelle (1948) ve La Città d'Oro (1949) eserlerini kaleme aldı. Başka fotoromanlar da Luna Park dergisinde yayımlandı ancak bunların kronolojik sıralaması hâlâ belirsizdir.

1949'da, Mondadori yayın grubunun Albi d'Oro (Altın Seri) dizisi için kovboy Pecos Bill'in çizgi roman versiyonunu yarattı. Bu karakter, İtalyan western çizgi romanlarının en popüler kahramanlarından biri haline geldi; 1955'e dek 165 fasikül yayımlandı ve daha sonra birçok kez yeniden basıldı. İlk çizimleri Raffaele Paparella yaptı, ardından Roy D'Amy, Gino D'Antonio, Leone Cimpellin, Francesco Gamba ve Dino Battaglia gibi büyük çizgi roman ustaları da katkıda bulundu.

Karakterin başarısı öyle büyüktü ki, İtalya'da ilk kez geniş çaplı bir merchandising (yan ürün/ürünleştirme) olayı yarattı: kovboyla ilgili eşyalar ve oyuncaklar satıldı. Hatta Pecos Bill, birkaç yıl boyunca Tex ile rekabet eder hale geldi.

Başka bir western serisi de Oklahoma oldu ancak kısa ömürlüydü; 1952'den 1953'e kadar yine Albi d'Oro serisinde yayımlandı. Ayrıca Cucciolo ve Tiramolla serileri için hikâyeler yazdı ve gençler için bir bilimsel kitap olan Il Nostro Amico Satellite'yi (Mondadori, 1959) kaleme aldı.

1957'de Fabbri yayınevinden, iki farklı edisyon halinde (I Classici ve Libri Magnifici serileri), karakterin hikâyesini konu alan resimli kitap Le Avventure di Pecos Bill (Pecos Bill'in Maceraları) yayınlandı; bu eser de onun tarafından yazılmıştı.

1950'lerin sonuna doğru ise TV dei Ragazzi (Çocuk Televizyonu) programının ilk bölümlerinin ortak senaristlerinden biri oldu.

60'lı ve 70'li yıllar

1960 yılında, Arnoldo Mondadori ile Guido Martina'nın ilişkileri bozulur; bunun nedeni, kendisine hiç danışılmadan, çok satan haftalık dergiler serisi Albi di Pecos Bill'de Pecos Bill hikâyelerinin yeniden basılmasıdır. 1961 ile 1962 yılları arasında, bu boşluğu telafi etmek için Il Vittorioso dergisi için tarihi çizgi romanlar üretmeye yönelir. Onun yokluğunu gidermek amacıyla Topolino dergisinin direktörü Mario Gentilini yeni yetenekleri işe alır.

Martina, 1966'da Topolino ile yeniden çalışmaya başlar, ancak bu kez takma ad olarak eşi Renata Rizzo'nun (nam-ı diğer, Gina) adını kullanmayı tercih eder. Bu şekilde, 1966 ve 1968 arasında 36 farklı Disney macerasına eşi imza atar!

1969 yılında Topolino dergisinin direktörü Mario Gentilini, o dönemde İtalya'da büyük ilgi gören fumetto nero akımından —özellikle Diabolik'ten— esinlenerek yeni bir karakter yaratmayı düşündü. Gentilini'nin aklında aslında Topolinik vardı; ancak senarist Guido Martina, bu rol için Donald Duck'ın (İtalyanca adıyla, Paperino) çok daha uygun olacağını önerdi.

Bu fikir, Giovan Battista Carpi'nin çizimleriyle hayat bulan Paperinik il Diabolico Vendicatore (Şeytani İntikamcı Paperinik) karakterine dönüştü. Paperino'nun bu noir (kara) versiyonu büyük bir başarı elde ederek 1990'ların başına kadar uzanan pek çok hikâyede başrol üstlendi; bu dönemde özellikle Massimo De Vita'nın çizimleriyle öne çıktı. Aynı yıllarda Martina, Paperina'nın süper kahraman kimliği Paperinika'yı ve Le Leggendarie Imprese di Topolino Kid (Topolino Kid'in Efsanevi Maceraları) dizisini de yaratarak Disney evrenine yeni katkılarda bulundu.

Ödülleri

• 1957: Premio Bancarellino, Il Nostro Amico Satellite için