Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi
| [[Dosya:Georgian JewsXIX.jpg 1800'lerde Tiblis'de Gürcü Yahudileri|frameless]] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Gürcistan | 13.000 |
 İsrail | 120.000 |
 ABD | 5.000 |
 Rusya | 1.000 |
 Azerbaycan | 700 |
 Kanada | 500 |
| Diller | |
| Din | |
Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.[1]
Köken
[değiştir | kaynağı değiştir]Gruzinik dilini konuşan bu Yahudiler dünyanın en eski cemaatlerinden biridir. Gürcü Yahudileri'nin bölgede 2.600 yıllık bir tarihi vardır. Gurcim veya Kartveli Ebraelebi denen bu cemaatin kökenleri konusunda tartışmalar olsa da en kabul edilen görüş cemaatin M.Ö. 6. yüzyılda Babil Sürgünü sırasında geldikleridir. 11. yüzyılda yaşamış Gürcü tarihçi Leonti Mroveli'nin anlattıklarına göre:
- "Kral Nebukadnezar Kudüs'ü eline geçirdi. Oradan kaçan Yahudiler kartli'ye geldi. Mtsheta bölgesinin hükümdarından vergi karşılığı toprak istedi. Hükümdar onları Aragvi'deki Zanavi pınarına yerleştirdi"[1]
Tarih boyunca Gürcü Yahudileri Tiblis'te yerli Gürcü halktan ve hatta Aşkenazlar'dan ayrı yaşamışlardır.
Yakın Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]1970'lere kadar nüfusu 100.000 civarında olan cemaatin çoğunluğu İsrail, ABD, Rusya ve Belçika'ya göç etti. 2004'te ise sadece 13.000 Yahudi Gürcistan'da kaldı. 2002'de yapılan nüfus sayımına göre Gürcistan'da Yahudilik'e inanan sayısının 3.541 olduğu belirlendi.[2] Gürcistan Yahudiler'inin en büyük kollarından biri olan Legişvili'nin İsrail, Moskova, Bakü, Düsseldorf ve Cleveland'da akrabaları vardır. New York ve çevresinde ise 700 adet Gürcü Yahudisi yaşamaktadır.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Gürcistan'dan İsrail'e yapılan göç sayısı 2008 Güney Osetya Savaşı ile ivme kazanmıştır.[3] Tshinvali'deki Yahudi çeyreği savaş sonucu harabeye dönmüştür.[4][5]
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel olarak içine İbraniceden kelimeler barındıran Gruzinik dilini konuşan Gürcü Yahudileri ayrıca bulundukları ülkenin dilini de konuşurlar. Örnegin, Gürcistan'da Gürcüce ve Rusça, Belçika'da Felemenkçe, ABD ve Kanada'da İngilizce ve İsrail'de İbranice konuşurlar.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b The Wellspring of Georgian Historiography: The Early Medieval Historical Chronicle The Conversion of Katli and The Life of St. Nino, Constantine B. Lerner, England: Bennett and Bloom, London, 2004, s. 60
- ^ "Gürcistan Istatistikleri". 31 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
- ^ "Jerusalem Post". 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ "Times Online". 3 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
- ^ "Russia Today". 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
 | ||
