Kanada
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Kanada | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Başkent | Ottawa | ||||||||
| En büyük | Toronto | ||||||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce, Fransızca | ||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | |||||||||
| Etnik gruplar |
| ||||||||
| Demonim | Kanadalı | ||||||||
| Hükûmet | Meşrutî monarşi altında Federal parlamenter temsilî demokrasi[3] | ||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||
| Senato | |||||||||
| Avam Kamarası | |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 9.984.670 km2 (2.) | ||||||||
• Su (%) | 8,92 (891.163 km2 / 344.080 mi2) | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2020 tahminî | 38.008.005[4] (38..) | ||||||||
• 2016 sayımı | 35.151.728[5] | ||||||||
• Yoğunluk | 3,92/km2 (228.) | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 1,979 trilyon $[6] (15.) | ||||||||
• Kişi başına | 51.713 $[6] (20..) | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 1,884 trilyon $[6] (10.) | ||||||||
• Kişi başına | 49.222 $[6] (18.) | ||||||||
| Gini (2017) | ▲ 31.0[7] orta | ||||||||
| İGE (2019) |  0.929[8]çok yüksek · 16. | ||||||||
| Para birimi | Kanada doları ($, CAD) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC−3.5 to −8 | ||||||||
• Yaz (YSU) | UTC−2.5 to −7 | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | +1 | ||||||||
Resmî site canada.ca | |||||||||
.svg)
Kanada (İngilizce: ; Fransızca: ), Kuzey Amerika'da bir ülkedir. On eyalet ve üç bölgeden oluşan ülke, Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na ve kuzeyde Arktik Okyanusu'na kadar 9,98 milyon km²'lik bir alanı kaplar. Bu özelliğiyle yüzölçümü bakımından dünyanın Rusya'dan sonra en büyük 2. ülkesidir. Kanada, sınırları içinde en çok göl bulunduran ülkedir, bir milyondan fazla göl bulunmaktadır.[9] Kanada'nın güney ve batıda Birleşik Devletler ile olan sınırı 8.891 km ile dünyanın en uzun kara sınırıdır. Ayrıca Kanada, 200.000 km den fazla bir mesafe ile dünyanın en uzun sahil şeridine sahiptir.[10][11] Kanada'nın topraklarında çoğunlukla ormanlar ve bunun yanı sıra Rocky Dağları'ndaki tundra hakimdir. Nüfusun beşte dördü güney sınırına yakın yaşamaktadır. Kanada'nın başkenti Ottawa; en büyük üç şehri Toronto, Montreal ve Vancouver'dır.
Kanada, Aborjinlerin binlerce yıldır yaşadığı bir alan oldu.[12] 16. yüzyıldan itibaren Britanyalı ve Fransız keşif seferleriyle Atlantik kıyısında ilk koloniler kurulmaya başladı. Birçok savaşın ardından Fransa 1763'te Kuzey Amerika'daki sömürgelerinin neredeyse tümünü terk etti. 1867'de Britanya Kuzey Amerikası'nın üç kolonisi birleşerek bir konfederasyon oluşturdular. Böylece Kanada dört eyaletten oluşan bir federal dominyon olarak kurulmuş oldu. Bu olay dominyon topraklarının genişlemesi ve yeni eyalet ve bölgelerin eklenmesi ile Kanada'nın Birleşik Krallık'tan özerkleşmesi sürecini başlattı. 1931 Westminster Yasası ile genişletilen özerklik, Britanya Parlamentosu'na yasal bağlılığı sonlandıran 1982 Kanada Yasası ile pekiştirildi.
Kanada meşrutiyetle yönetilen ve Westminster modeline dayalı bir parlamenter demokrasidir. Ülkede hükûmet başkanı, genel vali tarafından atanan ve Avam Kamarası'nın güvenini koruduğu sürece görevini sürdüren başbakandır. Devlet başkanı ise monarşiyi temsil eden genel validir. Kanada bir İngiliz Milletler Topluluğu bölgesidir ve federal düzeyde İngilizce ve Fransızca olmak üzere iki resmi dili bulunmaktadır. Ülke şeffaflık, bireysel ve ekonomik özgürlükler, yaşam kalitesi ve eğitimde dünyanın önde gelen ülkelerindendir. Ülkeye yapılan büyük ölçekli göçler nedeniyle dünyanın etnik ve kültürel bakımdan en çeşitli ülkelerinden biridir. Kanada'nın Birleşik Devletler'le köklü ilişkileri ülke ekonomisi ve kültürünü derinden etkilemektedir.
Gelişmiş bir ülke olan Kanada, kişi başına düşen gelirde 18. ve İnsani Gelişme Endeksi'nde 16. sıradadır. Kanada ekonomisi dünyanın onuncu büyük ekonomisidir ve büyük oranda doğal kaynaklara ve gelişmiş ticaret ağlarına dayalıdır. Kanada, Birleşmiş Milletler, NATO, G7, G10, G20, Birleşik Devletler-Meksika-Kanada Antlaşması, İngiliz Milletler Topluluğu, Uluslararası Frankofoni Örgütü, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği forumu ve Amerikan Devletleri Örgütü üyesidir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanada'da en az 10.000 yıl boyunca İlk Halklar olarak tanınan yerliler yaşamıştır. Avrupalılar tarafından ilk ziyaret 1000 yılı civarında, kısa bir süreliğine Newfoundland'e yerleşen Vikingler tarafından yapılmıştır. Kolonici Avrupalılar, 16. yüzyılın sonu 17. yüzyılın başı gibi Kanada'ya geldi.
1763'te Yedi Yıl Savaşı'ndan sonra Fransa, Karayip Adaları'nı tutup Kuzey Amerikan kolonisi Yeni Fransa'yı Büyük Britanya'ya bırakmaya karar verdi.
Amerikan Devrimi'nden sonra Büyük Britanya'ya sadık olanlar Kanada'ya yerleştiler.
1 Temmuz 1867'de İngiliz Kuzey Amerika Yasası'nın geçmesiyle Büyük Britanya, Kuzey Amerikan kolonisi dört eyaletinden oluşan federasyona kendini yerel yönetim hakkı verdi. Bu eyaletlerden “Kanada” ikiye ayrılıp Québec ve Ontario eyaletlerini meydana getirdi, diğer iki eyalet de New Brunswick ve Yeni İskoçya'ydı. Kanada Konfederasyonu terimi bu birleşimi ifade eder ve genellikle sonuçlanan federasyon için de kullanılır. Diğer İngiliz koloni ve bölgeleri de kısa zamanda Konfederasyon'a bağlandılar.
1880'de Kanada, Newfoundland ve Labrador dışında, şu anki alanına sahipti. Dominyon'un tüm ilişkilerinin kontrolü Westminster Tüzüğü ile 1931'de ve 1982'de Kanada Anayasası'nın kabulü ile sağlandı.
20. yüzyılın ikinci yarısında, çoğunluğu Fransızca konuşan Québec eyaletinin bazı vatandaşları 1980 ve 1995'teki iki referandum ile bağımsızlık kazanmaya çalıştılar. Her iki referandum da Quebecois Partisi liderliğindeydi ve ilki %60, ikincisi %50,6 hayır oyu ile reddedildi.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanada, suları dahil toplam alana göre Rusya'dan sonra dünyanın en büyük ikinci ülkesi’dir.[13]
Politika
[değiştir | kaynağı değiştir]Federal Hükûmet
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada, parlamenter demokrasi ve anayasal monarşi ile yönetilen bir federasyondur. Devlet Başkanı ve hükümdarı “Kanada Kralı” sıfatı ile III. Charles'tır. Kral'ın Kanada'daki temsilcisi Genel Vali'dir ve genellikle emekli olmuş eski politikacılar veya diğer seçkin Kanadalılar arasından Başbakan önerisiyle Kral tarafından atanır. Genel Vali, siyaset dışı bir figür olup, Avam Kamarası ve Senatonun çıkardığı kararnamelere kraliyet onayını sağlamak, devlet belgelerini imzalamak, parlamento toplantılarını resmen açıp kapatmak ve seçimler öncesi parlamentoyu feshetmek gibi görevleri vardır. Hem Kral hem de Genel Vali çok az yetkiye sahip sadece göstermelik yöneticilerdir ve hemen her zaman Hükûmet Başkanı Başbakan'ın tavsiyesi doğrultusunda hareket ederler. Bu devlet başkanının siyasi sorumsuzluğunun bir sonucudur. Siyasi sorumluluğu olmayan devlet başkanının bunun gibi yetkileri birer şekli/sembolik yetkidir.
Kanada anayasası bu sayfada 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bulunabilir. Ancak anayasanın bir kısmı yazılmamıştır, metin çeşitli gelenekler ve uzlaşmalar çerçevesinde yorumlanır.
Devletin yasama kolu seçilmiş Avam Kamarası ve Başbakan önerisiyle Genel Vali tarafından atanmış Senatörlerin dahil olduğu Senatodan oluşur. Senatoda 105 Senatör vardır. Bunların 24'ü Ontario'dan, 24'ü Quebec'den, 24'ü deniz eyaletlerinden (10 Yeni İskoçya, 10 New Brunswick, 4 Prince Edward Adası), 24'ü batı eyaletlerinden (altışar Manitoba, Britanya Kolumbiyası, Saskatchewan, Alberta), 6'sı Newfoundland'den ve birer kişi de bölgedelerdendir (Northwest Territories, Yukon, Nunavut). Kanada'daki katı parti disiplini Başbakan'a Parlamento'dan geçen hemen her yasa üzerinde yüksek kontrol gücü verir.
Başbakan Avam Kamarası için seçimlerin yenilenmesine kendi takdiri ile karar verir ancak bu bir önceki seçimlerden 5 yıldan daha geç olamaz.
Genel Vali Başbakan'ı biçimsel olarak atar, atanan kişi genellikle Avam Kamarası'nda en fazla sandalyeye sahip partinin başkanıdır. Daha sonra başbakan Avam Kamarası ve senatodaki partilileri arasından uzlaşmayla belirlenmiş olanlarının Bakanlar Kuruluna atamasını yapar.
Kanada'da üç büyük ulusal parti vardır: merkezci Liberal Parti, sağcı Muhafazâkar Parti ve demokratik sosyalist Yeni Demokrasi Partisi. Bölgesel parti Bloc Québécois Quebec'de birçok sandalyeyi elinde tutar, ayrılıkçı amaçlı ve temelde sosyal demokrat bir partidir. Başka küçük partiler de mevcuttur. Fakat Avam Kamarası'nda nadiren sandalye kazanırlar. Benzer şekilde bağımsız adaylar da nadiren seçilirler.
Son yıllarda Kanada ABD'ye göre sol görüşe daha yakın bir toplum olarak düşünülmekteyse de Ocak 2006'daki seçimlerde ABD yanlısı Muhafazakâr Parti başarılı olmuş, ancak aldıkları oylar sadece azınlık hükûmeti kurmaya yeterli olmuştur. 4 Kasım 2015'te Liberal Partili Justin Trudeau başbakan olarak göreve başlamıştır.
Devletin yargı erki federal ve eyalet düzeyinde çeşitli mahkemelerden oluşur. Hem federal hem de eyalet mahkemelerinin kararları Yüksek Mahkeme'de temyiz edilebilir.
Kanada Birleşmiş Milletler, İngiliz Milletler Topluluğu, Frankofon, NATO, G8, OECD ve APEC üyesidir.
Eyalet ve Bölgeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanada 10 eyalet ve 3 bölgeye ayrılmıştır. Eyaletlerin federal yönetimden geniş oranda özerkliği varsa da bölgelerin bağımsızlığı daha azdır.
Eyaletler, Kanada'nın sosyal programlarının çoğundan (örneğin sağlık sistemi, eğitim ve refah) sorumludur; ve toplamda federal hükûmetten daha fazla gelir toplarlar. Federal hükûmetin politikalarından muaf tutulabilirler, ancak bu federal gelirlerden alınan payın kaybı riskini de taşır. Ceza kanunları kesinlikle federal hükûmetin sorumluluğu altında olan az sayıdaki alanlardan biridir ve suç ve ceza Kanada'nın çoğunda tek biçimlidir.
Eyalet Hükûmetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]On eyaletin eyalet başbakanı tarafından yönetilen seçilmiş yasama kolu vardır, eyalet başbakanları federal başbakanla aynı şekilde seçilirler. Ayrıca her eyaletin federal başbakan tarafından atanan ve Kral'ı temsil eden göstermelik birer vali yardımcısı vardır.
Çoğu eyalette federal düzeydeki partilerin karşılığı olan eyalet düzeyinde partiler vardır. Ancak NDP dışında eyalet düzeyi partiler ile federal düzeydekilerin arasında resmî bir bağ yoktur. Bazı eyaletlerde Saskatchewan Partisi ve Labrador Partisi gibi yerel politik partiler de bulunur.
Quebec'deki politik durum diğerlerinden çok farklıdır, partiler arasındaki en belirgin fark, Québécois Partisi tarafından temsil edilen ayrılıkçılık ile Québec Liberal Partisi tarafından temsil edilen federalciliktir. Bu iki parti haricinde sağ görüşlü Quebec Demokratik Eylem Partisi (ADQ) ve sol görüşlü İlerici Güçler Birliği (UFP) adlı küçük partiler de Quebec'de faaliyet göstermektedir. Ancak bunlardan sadece ADQ şimdiye kadar Quebec meclisine üye sokabilmiştir.
Bölgesel Hükûmetler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasa yerine Parlamento kuruldukları için bölgeler eyaletlerden daha az siyasi güce sahiptirler.[kaynak belirtilmeli] Bunun sonucu olarak bölgeler Parlamento'da eyaletlere eşit temsil edilmezler.
Bölgelerin devlet başkanlarına komisyoner denir. Her ne kadar eyaletlerdeki yardımcı valilere eşit düzeydelerse de Kral'ın temsilcisi değillerdir. Federal hükûmet tarafından atanırlar.
Yukon'un eyalet meclisleriyle aynı şekilde çalışan kendi bir meclisi vardır, fakat diğer iki bölge siyasal partisiz uzlaşma yönetimi sistemi kullanırlar. Bu yöntemde her aday seçimlerde bağımsız olarak yarışır ve bölge başbakanı adaylar arasından ve adaylar tarafından seçilir.
Federal hükûmet ve bölgesel hükûmetler arası ilişkiler her zaman gergin olmuştur. Hükûmetler arası uzlaşmazlıkların çoğu kaynakların kullanımı ve finansman hakkında olmuştur. Kişi başına gelire göre bölgeler Kanada'da en yüksek oranda olsa da, bölgelerdeki yoksulluk oranı sosyal yalıtım, mal sağlamadaki aşırı zorluk ve maliyet, işlerin yıpratıcılığı ve sosyal problemlerden dolayı devamlı yüksek olmuştur.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Varlıklı ve yüksek teknolojiye sahip endüstriyel bir toplum olarak Kanada bugün, serbest pazar merkezli ekonomik sistemi, üretim modelleriyle ve yüksek yaşam standartları ile ABD'ye çok benzer.
II. Dünya Savaşı'ndan bu yana imalat, madencilik ve hizmet sektörlerindeki artış Kanada'yı kırsal ekonomiden endüstriyel ve şehirsel bir toplum haline getirdi. Enerji üretimi bakımından kendine yeterli olan Kanada'nın doğu kıyısında ve batıdaki üç eyaletinde zengin doğal gaz yatakları ve fazlaca diğer doğal kaynakları bulunmaktadır. 1989'daki Kanada-ABD Serbest Ticaret Anlaşması (FTA) ve 1994'teki Meksika'yı da içeren Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA) ABD ile olan ticari ve ekonomik bütünleşmede hızlı bir artışa neden oldu. Bu yakın ilişkiden dolayı, 2001'de ABD'de ekonominin kötüye gitmeye başlaması Kanada ekonomisinde de olumsuz etkiye yol açtı ancak Kanada ekonomisi beklenenden daha az etkilendi. 1993-2000 arası reel büyüme ortalama %3 iken bu oran 2001'de azaldı. 2003'te imalat ve doğal kaynaklar sektörlerindeki küçülmeden dolayı işsizlik arttı. Bunlara rağmen Kanada 2001'den sonra ekonomik gerilemeyi durdurmayı başardı ve G7 grubu içerisindeki en iyi ekonomik büyüme oranını tutturdu.
Ekonomik durumun üzerine düşmekte olan iki gölgeden birincisi İngilizce ve Fransızca konuşan bölgeler arasında devam eden anayasal çıkmazın federasyonun bölünmesi olasılığını ortaya çıkarmasıdır. Süregelen belirsizlik Kanada'nın borçlarından kimin sorumlu olacağı, ticari ilişkilerin nasıl bir hal alacağı gibi birçok soruyu da beraberinde getirmektedir.
Diğer bir uzun vadeli endişe de “beyin göçü” olarak da bilinen profesyonellerin daha yüksek ücret, daha düşük vergi gibi nedenlerle ABD'ye akmaya başlamasıdır. Aynı anda da önemi pek fark edilmese de göçmenlik yoluyla bir “beyin kazanımı” da devam etmektedir.[14] Çoğu batı ülkesinde olduğu gibi Kanada'da da bu durumun faydaları yabancıların niteliklerinin tanınması kurallarıyla sınırlanmıştır, çok sayıda eğitimli ve yetenekli göçmen Kanada'da niteliksiz işlerde çalışmaktadırlar çünkü sicilleri devlet, işverenler ve Kanada Medikal Birliği gibi çeşitli profesyonel kurumlarca tanınmamaktadır.
Transparency International 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adındaki kurum Kanada'yı ahlaki yozlaşmanın en az olduğu 12. ülke olarak sıralamaktadır.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]2011 Kanada nüfus sayımı sonuçlarına göre toplam nüfus 33.476.688 kişi oldu. 2006 sayımlarına göre yüzde 5,9'luk bir artış yaşandı.[15] Aralık 2012'de Statistics Canada 35 milyonun üzerinde bir nüfus olduğunu bildirdi. Bu G8 ülkeleri arasındaki en hızlı büyüme oranı anlamına gelir.[16] 1990 ve 2008 yılları arasında nüfus yüzde 20,4 genel artışa eşdeğer olarak 5,6 milyon arttı.[17] Nüfusun artmasının ana sebepleri göç ve daha az oranda doğal büyümedir.[18] Kanada dünyada kişi başına düşen en yüksek göç oranına sahip ülkelerden biridir.[19] Bunun başlıca nedenleri ekonomik politika ve daha az bir ölçüde aile birleşimidir.[20][21] Kanada halkı büyük siyasi partilerin yanı sıra göçün mevcut seviyesini destekler.[20][22][23] 2010 yılında rekor olarak 280.636 kişi Kanada'ya göç etti.[24] Kanada hükûmeti 2016 yılı için 280.000 ile 305.000 arasında yeni kalıcı oturma izni vermeyi düşünüyor.[25] Bu sayı son yıllardaki göçmen sayısına benzer büyüklüktedir.[26] Yeni göçmenler genellikle Toronto, Montreal ve Vancouver gibi büyük kentsel alanlara yerleşirler.[27] Kanada ayrıca çok sayıda mülteciyi de kabul eder.[28] Yıllık küresel mülteci yerleştirmenin yüzde 10'dan fazlası Kanada'ya aittir.[29]
| Kanada büyük şehir ve merkezleri 2015 sayımı[30] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir adı | Eyalet | Nüfus | Sıra | Şehir ismi | Eyalet | Nüfus | ||
.jpg) Toronto |
1 | Toronto | Ontario | 5.312.163 | 11 | Quebec | Quebec | 516.622 |  Calgary |
| 2 | Montreal | Quebec | 1.849.519 | 12 | Surrey | Britanya Kolumbiyası | 468.251 | ||
| 3 | Calgary | Alberta | 1.396.833 | 13 | Laval | Quebec | 401.553 | ||
| 4 | Ottawa | Ontario | 1.058.034 | 14 | Halifax | Nova Scotia | 390.096 | ||
| 5 | Edmonton | Alberta | 992.201 | 15 | London | Ontario | 366.151 | ||
| 6 | Mississauga | Ontario | 753.443 | 16 | Markham | Ontario | 301.709 | ||
| 7 | Winnipeg | Manitoba | 723.617 | 17 | Vaughan | Ontario | 288.301 | ||
| 8 | Vancouver | Britanya Kolumbiyası | 673.502 | 18 | Gatineau | Quebec | 265.349 | ||
| 9 | Brampton | Ontario | 523.911 | 19 | Longueuil | Quebec | 231.409 | ||
| 10 | Hamilton | Ontario | 519.949 | 20 | Burnaby | Britanya Kolumbiyası | 223.218 | ||
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) 2012 raporlarına göre Kanada dünyanın en eğitimli ülkesidir.[31] Kanadalı yetişkinlerin yüzde 51'i en az bir lisans düzeyinde kolej ya da üniversite derecesinde eğitime sahiptir. Bundan dolayı ülke yetişkinlerin yükseköğretim düzeyinde eğitim alması bakımından dünya genelinde birinci sıradadır.[31] Kanada gayri safi yurt içi hasılasının (GDP) %5.3'ünü eğitime harcar.[32] Ülke yatırımını ağırlıklı olarak yükseköğretime yapar (öğrenci başına 20.000 ABD dolarından daha fazla).[33] (2014 itibarıyla), yaşları 25'ten 64'e kadar olan yetişkinlerin yüzde 89'u lise derecesine eşdeğer bir eğitime sahiptir, OECD ortalaması ise yüzde 75.[34]
Din
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada'da, diğer çoğu Amerika ülkelerinde olduğu gibi, en yaygın din Hristiyanlıktır. En yaygın mezhep, Katoliktir. Katolikler nüfusun %29,9'unu oluştururlar. İkinci sırada, %21,7'lik oran ile Protestanlar gelir. Buna karşılık, Kanada nüfusunun %34,6'sı ise, herhangi bir dine inanmamaktadır.[35]
Diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada'nın iki resmî dili vardır: İngilizce ve Fransızca.
7 Temmuz 1969'da Kanada federal devletinin tümünde Fransızca ve İngilizce eşit kabul edildi. Bu durum Kanada'nın kendisini federal düzeyde çift dilli ve çok kültürlü bir ulus olarak tanımlamasına yol açtı.
Kanada Haklar ve Özgürlükler Beyannamesi belirtir ki:
- Fransızca ve İngilizce resmî diller olarak birbirine eşittir;
- Parlamentoda her iki resmî dilde de tartışma yapılabilir;
- Kanunlar her iki resmî dilde de eşit otoriteyle yazılacaktır;
- Parlamento tarafından kurulan herhangi bir mahkemede iki resmî dilde de işlem yapılabilir;
- Herkes federal devletten iki resmî dilden istediği ile hizmet alma hakkına sahiptir;
- Yeterli sayıya ulaşıldığı takdirde, içinde bulunulan eyalete göre azınlık resmî dili konuşanlar (Fransızca çoğunluğa sahip eyalette İngilizce konuşanlar ya da tam tersi) çocuklarının eğitimini iki resmî dilden istedikleriyle almasını sağlayabilirler.
Eyaletler düzeyinde sadece New Brunswick çift resmî dillidir; diğer tüm eyaletlerde çift dillilik federal yasalarla sağlanmıştır. Her ne kadar diğer eyaletler çift resmî dilli değilse de eyalet yönetimlerinin çoğu, İngilizce ya da Fransızca konuşan azınlıklarına hizmet vermektedir.
Québec'in resmî dili Fransızcadır. Fransızca Dili Beyannamesi, Fransızcanın kullanımını koruyan kurallar ortaya koyar ancak bir yandan da İngilizce ve yerli dillerini konuşanlara da çeşitli haklar verir.
Fransızcanın sıklıkla konuşulduğu yerler, Québec, Ontario, New Brunswick ve güney Manitoba'dır. 2001 nüfus sayımında 6,864,615 kişi Fransızcayı ana dilleri olarak beyan ettiler, bunların %85'i Québec'de yaşayanlardı. İngilizceyi ana dil olarak belirtenler de 17,694,835 kişiydi.
Resmî diller dışında konuşulan dillerin de Kanada'da önemi vardır, 5.470.820 kişi ana dil olarak resmî diller dışında bir dil beyan etmişti (Bu istatistikler birden fazla ana dil beyan edenleri de içermektedir). En önemli resmî olmayan diller: Çince (853.745) {özellikle Kanton lehçesi (322.315)}; ve İtalyanca (469.485).
Kanada'da yerli dillerini konuşan çok sayıda insan yaşamaktadır ancak bunların birkaçı dışında çoğu azalmaktadır. Bunlardan en önemli olanları Krice (72.885); İnuktitut (29.010) ve Ojibwe dili'dir (Cree ile birlikte toplam 150.000).
Ulusal marş ve Kraliyet marşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada'nın ulusal marşı “O Canada”dır. Her ne kadar ilk kez 24 Haziran 1880'de Quebec City'de Aziz Jean Baptiste Günü kutlamalarında söylenmişse de, 1 Temmuz 1980'e kadar Kanada'nın resmî ulusal marşı olmamıştır. Önceki 70 yıl boyunca “O Canada”, “God Save the King” ve “The Maple Leaf Forever” resmî olmayan ulusal marşlar olarak yarışmıştır ancak 1960'lardan bu yana “O Canada” açıkça tercih edilmeye başlanmıştır. Resmen ulusal marş olarak ilan edildiğinde birçok Kanadalı, marşın halihazırda bu statüsü olmadığını şaşırarak öğrenmiştir.
"God Save the King" şu anda Kanada'nın Kraliyet marşı'dır. Kral'ın ve kraliyet ailesine mensup kişilerin varlığında çalınır. Ayrıca bir kısmı Genel Vali'nin varlığında da çalınır. Geleneklerin dışında olmak üzere “God Save the King” sıkça devlet törenlerinin sonunda da (örneğin devlet üyelerinin cenaze törenleri ve Anma Günü törenleri) söylenir. Sadece müzik kısmı birçok askeri törende de çalınır ve bazı üniversiteler mezuniyet törenlerini onunla kapatırlar.
Ulusal sıralamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- BM İnsani Kalkınma İndeksi – 2004'te 4. sırada (1990'ların çoğunda ilk sıradaydı)
- Sınır tanımayan gazeteciler - 2004'te 18. sırada.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Department of Canadian Heritage. "Royal 'God Save The King'". Queen's Printer. 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2011.
- ^ Kallmann, Helmut. "National and royal anthems". Encyclopedia of Music in Canada. Historica-Dominion. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2013.
- ^ Hail, M; Lange, S (25 Şubat 2010). "Federalism and Representation in the Theory of the Founding Fathers: A Comparative Study of US and Canadian Constitutional Thought". Publius: the Journal of Federalism. 40 (3). ss. 366-388. doi:10.1093/publius/pjq001. ISSN 0048-5950.
- ^ "Population estimates, quarterly". Statistics Canada. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Population size and growth in Canada: Key results from the 2016 Census". Statistics Canada. 8 Şubat 2017. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database". International Monetary Fund. Ekim 2020. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020.
- ^ "Income inequality". OECD. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2020.
- ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ "Canada has the most lakes of any country, but we know very little". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kanada Gezi Rehberi - Gezi Tayfa". gezitayfa.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ "Countries With The Longest Coastline". WorldAtlas (İngilizce). 1 Ekim 2020. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Kanada yerlileri
- ^ Brescia, Michael M.; Super, John C. (2009). North America: An Introduction. University of Toronto Press. s. 38. ISBN 978-0-8020-9675-3. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "statcan.ca". 19 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2004.
- ^ "2011 Census: Population and dwelling counts". Statistics Canada. 8 Şubat 2012. 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012.
- ^ Green, Jeff (6 Aralık 2012). "Canada's population hits 35 million". The Toronto Star. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2013.
- ^ "Energy Efficiency Trends in Canada, 1990 to 2008". Natural Resources Canada. 2011. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ Barry Edmonston; Eric Fong (2011). The Changing Canadian Population. McGill-Queen's Press. s. 181. ISBN 978-0-7735-3793-4. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Zimmerman, Karla (2008). Canada (10. bas.). Lonely Planet Publications. s. 51. ISBN 978-1-74104-571-0. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ a b James Hollifield; Philip Martin; Pia Orrenius (2014). Controlling Immigration: A Global Perspective, Third Edition. Stanford University Press. s. 11. ISBN 978-0-8047-8627-0. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Roderic P. Beaujot; Donald W. Kerr (2007). The Changing Face of Canada: Essential Readings in Population. Canadian Scholars' Press. s. 178. ISBN 978-1-55130-322-2. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Gary P. Freeman; Randall Hansen; David L. Leal (2013). Immigration and Public Opinion in Liberal Democracies. Routledge. s. 8. ISBN 978-1-136-21161-4. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ Abdur Rahim (2014). Canadian Immigration and South Asian Immigrants. Xlibris Corporation. s. 191. ISBN 978-1-4990-5874-1. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Canada welcomes highest number of legal immigrants in 50 years while taking action to maintain the integrity of Canada's immigration system". Citizenship and Immigration Canada. 13 Şubat 2011. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2012.
- ^ "Supplementary Information to the 2016 Immigration Levels Plan". Citizenship and Immigration Canada. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
- ^ "Immigration overview – Permanent and temporary residents". Citizenship and Immigration Canada. 2012. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014.
- ^ Herbert G. Grubel (2009). The Effects of Mass Immigration on Canadian Living Standards and Society. The Fraser Institute. s. 5. ISBN 978-0-88975-246-7. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Government of Canada Tables 2011 Immigration Plan". Canada News Centre. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2010.
- ^ Alan Simmons (2010). Immigration and Canada: Global and Transnational Perspectives. Canadian Scholars' Press. s. 92. ISBN 978-1-55130-362-8. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ "Population and dwelling counts, for Canada and census subdivisions (municipalities), 2011 and 2006 censuses". Statistics Canada. 8 Şubat 2012. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ a b "Education at a Glance 2014" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development. 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2015.
- ^ "Government expenditure on education as % of GDP (%)". World Bank. 2015. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016.
- ^ "Financial and human resources invested in Education" (PDF). OECD. 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2014.
- ^ "Canada". OECD Better Life Index. OECD. 2014. 15 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.
- ^ "The Canadian census: A rich portrait of the country's religious and ethnocultural diversity". Statistics Canada. 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
| Eyaletler |  | |
|---|---|---|
| Bölgeler | ||
| Tarihçe |  | |
|---|---|---|
| Yapı | ||
| Kişiler | ||
| Üyeler |
| |
| Üyeler | |
|---|---|
| Temsil Edilenler | |
Uluslararası Frankofoni Örgütü'ne üye ve gözlemci ülkeler | ||
|---|---|---|
| Üyeler |
|  |
| Gözlemciler | ||
1 Ortak üye. | ||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
