Hacı Bedel Camii
.jpg) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Mimari tarz | Azerbaycan mimarisi |
| Konum |  Baskal, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 40°45′20″K 48°23′26″D / 40.75556°K 48.39056°D |
| Açılış | 1848 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Kubbe sayısı | 1 |
| Kubbe yarıçapı (dış) | 4 metr |
| Minare sayısı | 1 |
Hacı Bädel Camii – XIX yüzyıla ait tarihî-mimarlık eseri, cami. Azerbaycan’daki “Baskal” Devlet Tarih ve Kültür Koruma Alanı’nda yer almaktadır.
Cami, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihinde aldığı 132 sayılı kararla yerel öneme sahip taşınmaz tarih ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Hacı Bedel Camii, 1854 yılında Baskal kasabasının Demirçibazar mahallesinde inşa edilmiştir.[1][2] Cami, Hacı Bedel Meşadi Ağa oğlu tarafından yaptırılmıştır. Baskal’ın Koşabulaq mahallesinden olan Hacı Bedel, camiyi kızı Sitare Hanım’ın şerefine yaptırmıştır.[3] Cami, Allahi ve Meşedi Settar adlı ustalar tarafından inşa edilmiştir.[1]
Caminin avlusunda bir türbe de bulunmaktadır. Buraya Seyid Ümbülbanu adında bir kişi defnedilmiştir.[4] Söylenenlere göre, kendisi İmam Cafer Sadık’ın (a.s) neslinden gelmektedir.[5] Türbenin giriş kapısındaki kitabe, Seyid Ümbülbanu’nun 1855–1898 yılları arasında yaşadığını ve türbeye defnedildiğini belirtmektedir.[6]
Azerbaycan’da Sovyet işgalinden sonra, resmî olarak 1928 yılından itibaren dine karşı mücadele başlatılmıştır.[7] Aynı yılın Aralık ayında, Azerbaycan KP MK, birçok cami, kilise ve sinagogu aydınlatıcı amaçlarla kullanmak üzere kulüplerin envanterine devretmiştir.[8] Eğer 1917 yılında Azerbaycan’da 3.000 cami varsa, 1927’de bu sayı 1.700, 1928’de 1.369 ve 1933’te ise 17 idi.[8][9] Hacı Bedel Camii de bu dönemde ibadete kapatıldı. Başlangıçta binaya dokuma tezgahları yerleştirilmiş ve bina kelagayi atölyesi olarak faaliyet göstermiştir.[10] İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ise bina, Köy Tüketim Topluluğu’nun deposu olarak kullanılmıştır.[11] 1985 yılında camide kapsamlı onarım ve restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Çürümekte olan tavan, caminin zemini ve avlunun taş döşemesi yenilenmiştir.[10] 1989 yılında, cami de dahil olmak üzere bu alanda “Baskal” Devlet Tarih ve Kültür Koruma Alanı oluşturulmuştur.[12][13]
Azerbaycan bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra, 1991 yılında cami tekrar ibadet için kullanılmak üzere halka açılmıştır.[14] Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihli 132 sayılı kararıyla, cami yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.[15]
Mimarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Caminin tavanı ahşaptan, zemini ise taştandır. Çatısı demir levha ile kaplanmıştır.[3] Caminin içinde iki kemerli ve altı dikdörtgen biçimli pencere bulunmaktadır.[16] İbadet salonu, kadınlar ve erkekler için olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kadınlar bölümü, ana salonda yapılan ahşap bir eyvanda yer almaktadır. İbadet salonunun kapasitesi 200 kişidir. Minberi ahşaptan yapılmıştır.[16] Mihrabı ise Baskal hattatları tarafından çeşitli süslemelerle zenginleştirilmiştir.[3] Mihrabın üzerinde, güvercin figürü üzerinde Arapça olarak birkaç kez “Ali” ismi yazılmıştır. Bu yazılar, ayna efektiyle birleşerek “Muhammed” ismini oluşturmaktadır.[3] Caminin bir kubbesi ve bir minaresi vardır. Kubbenin yüksekliği 4 metredir.[16]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Əliyeva, Həbibə; Xəlilli, Fariz (2019). Basqal epiqrafikası. I kitab-albom (Azerice). I. Bakü: Elm və təhsil nəşriyyatı. s. 27. 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Babayev, Tofiq; Şahbazov, Tahir (2017). Basqal: tarixi-etnoqrafik tədqiqat (Azerice). Bakü: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. s. 143. ISBN 978-9952-516-04-3. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ a b c d Muradzadə, Aynurə (2 Mayıs 2023). "Qədim və müasir sima - Basqal". 525-ci qəzet. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Əliyeva, Həbibə; Xəlilli, Fariz (2019). Basqal epiqrafikası. I kitab-albom (Azerice). I. Bakü: Elm və təhsil nəşriyyatı. s. 34. 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ "İsmayıllı rayonu Hacı Bədəl məscidi". sirat.az. 4 Kasım 2021. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Babayev, Tofiq; Şahbazov, Tahir (2017). Basqal: tarixi-etnoqrafik tədqiqat (Azerice). Bakü: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. s. 146. ISBN 978-9952-516-04-3. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Yunusov, Arif (2004). Azərbaycanda İslam (PDF) (Azerice). Bakü: Zaman. s. 140. ISBN 9952-8052-2-5. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ a b Yunusov, Arif (2004). Azərbaycanda İslam (PDF) (Azerice). Bakü: Zaman. s. 141. ISBN 9952-8052-2-5. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Ələsgərova, Nəsrin (15 Ocak 2005). "Ислам в Азербайджане: история и современность | Heinrich Böll Stiftung | Tbilisi - South Caucasus Region". ge.boell.org (Rusça). 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2024.
- ^ a b Babayev, Tofiq; Şahbazov, Tahir (2017). Basqal: tarixi-etnoqrafik tədqiqat (Azerice). Bakü: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. s. 144. ISBN 978-9952-516-04-3. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Hüseynov, Miryavər (2015). Basqal və Basqallılar (Azerice). Bakü.
- ^ ""Basqal" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğuna mediatur təşkil edilib". medeniyyet.az (Azerice). 14 Ağustos 2022. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ ""Basqal" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu". www.heritage.org.az (İngilizce). 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ Babayev, Tofiq; Şahbazov, Tahir (2017). Basqal: tarixi-etnoqrafik tədqiqat (Azerice). Bakü: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. s. 145. ISBN 978-9952-516-04-3. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2024.
- ^ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (Azerice). mct.gov.az. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ a b c Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (Azerice). Bakü: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. s. 146. ISBN 964-8121-59-1. 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.