Halibeler

Khalybler (Yunanca: Χάλυβες, Χάλυβοι) veya Chaldoi (Yunanca: Χάλδοι) klasik dönem yazarlarına göre Klasik antik dönemde Pontus ve kuzey Anadoludaki Kapadokya'da yaşamış halktır. Yaşadıkları bölge Haldia olarak bilinirdi. Haldia, Kızılırmak'tan Giresun ve Trabzon'a kadar uzanırdı.

Khalybler, Mossynoikoi ve Tubal/Tabal/Tibareniler klasik dönem yazarlarına göre Demir Çağı'nda yaşamış ilk milletlerdendi.^[1] Χάλυψ, Yunancada, "işlenmiş demir, çelik" anlamına gelir. Kelime, Latinceye, chalybs yani "çelik" olarak geçmiştir. Yunanca bir isim olan Khalybe Hititçede "Kızılırmak diyarı" anlamına gelen Khaly-wa kelimesinden türemiştir.^[2] Sadece bir halkı ifade etmekte kullanılmayan Khalybes terimi, Yunancada "demir ticareti yapan Karadeniz'deki sahil halkları" anlamına da gelmektedir.^[3]

Khalybler ile ilgili bilinen bilgiler klasik dönem yazarlarının yazdıklarıyla sınırlıdır. Homeros, Strabon ve Ksenophon bu yazarlara örnektir. Roma İmparatorluğu zamanlarında, Chaldaei (eşsesli ama Semitik Khaldea bir alakası yok) ve Khalybes Plutarkhos tarafından bahsedilmiştir (Lucull. c. 14). Plutarkhos'a göre bu halklar, Roma İmparatorluğu'nun Pontus bölgesinin Pontus Kapadokyası bölümünde yaşamışlardır.

Kaynakça

^ Strabo, xi., 14.5
^ "The Greek Colonisation of the Black Sea Area p. 74". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2018.
^ I. M. Diakonoff The Pre-history of the Armenian People, Yerevan, 1968 (Delmar, New York, 1984) 9780882060392. "The Greeks evidently used the name Chalybes for all of the inhabitants of the Pontus who traded in iron ore (see Pauly, s.v. Chalybes); in some cases we might suspect that the Moschi (in Pontus) and/or the Chalybes were foreign designations for the Chaldians (Halitu, Xaghtik') who actually did live between the Tibareni in the west, the Mosynoeci in the north, and the Matieni in the southeast."

Bibliyografya

Giorgi Leon Kavtaradze: Probleme der historischen Geographie Anatoliens und Transkaukasiens im ersten Jahrtausend v. Chr., in: Orbis Terrarum 2 (1996) S. 191-216
David Marshall Lang, Грузины. Хранители святынь, Москва. Центрполиграф, 2006. pp. 71–72

[1] Strabo, xi., 14.5

[2] "The Greek Colonisation of the Black Sea Area p. 74". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2018.

[3] I. M. Diakonoff The Pre-history of the Armenian People, Yerevan, 1968 (Delmar, New York, 1984) 9780882060392. "The Greeks evidently used the name Chalybes for all of the inhabitants of the Pontus who traded in iron ore (see Pauly, s.v. Chalybes); in some cases we might suspect that the Moschi (in Pontus) and/or the Chalybes were foreign designations for the Chaldians (Halitu, Xaghtik') who actually did live between the Tibareni in the west, the Mosynoeci in the north, and the Matieni in the southeast."

[1]

[2]

[3]