Hanlon'un usturası
Hanlon'un usturası, aptallıkla açıklanabilecek olan bir şeyin hiçbir zaman kötülük ile ilişkilendirilmemesi gerektiğini anlatan bir felsefi usturadır.[1][2]
İnsan davranışlarına ilişkin gerçekleşmesi olası olmayan açıklamaları ortadan kaldırmanın bir yolunu önerir. İsmini, Arthur Bloch tarafından 1980 yılında yazılan Murphy's Law Book Two: More Reasons Why Things Go Wrong! adlı eserden aldığı söylenmektedir.[1]
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu atasözüne, Arthur Bloch tarafından 1980 yılında yazılan Murphy's Law Book Two: More Reasons Why Things Go Wrong! adlı kitabında Murphy yasasıyla ilgili çeşitli şakaların derleme bölümünde, Robert J. Hanlon'a ait bir söz olarak eserde yer verilmiştir.[1]
Benzer bir alıntı Robert A. Heinlein'ın Mantık İmparatorluğu (1941) adlı romanında da yer almaktadır.[3] Hikâyedeki Doc karakteri "şeytan teorisi" yanılgısını şöyle açıklamaktadır: "Kötülüğe, aptallıktan kaynaklanan koşulları yüklediniz."[4]
Hanlon'un usturası, 1990 yılında bilgisayar programcılarının argo terimlerinin sözlüğü olan Jargon Dosyası'na dahil edildikten sonra oldukça bilinir hale geldi.[5] Aynı yılın ilerleyen zamanlarında, Jargon Dosyası editörleri işbu terimin türetilmesiyle ilgili bilgi eksikliğini ve William James'in benzer bir epigramının varlığını belirttiler, ancak bunun William James Laidlay'e bir gönderme amacı taşıdığı düşünülüyordu.[6][7] 1996'da, Hanlon'un usturası'na ilişkin Jargon Dosyası'nda bulunan içerik tanımına Heinlein'in romanında yer verildi ve Hanlon'un usturası'nın "Heinlein'in usturası" ifadesinin bozulmuş hali olabileceği yönünde spekülasyonlar yapıldı.[3] Terimin Murphy yasası ile olan bağlantısı, Quentin Stafford-Fraser'ın 2001 tarihli iki blog yazısında Joseph E. Bigler'in e-postalarına atıfta bulunarak açıklanmıştır.[8][9][10] Jargon Dosyası günümüzde işbu terimi "Murphyizm" olarak tanımlamaktadır.[11]
İsim Occam'ın usturasından esinlenilmiştir.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Arthur Bloch (1980). Murphy's Law Book Two: More Reasons Why Things Go Wrong!. Price Stern Sloan. s. 52. ISBN 9780417064505.
- ^ "Hanlon'un Usturası: Bireyin Sersemliğiyle İzah Edilebilecek Hiçbir Şeyi Kötü Niyete Yormayın!". Evrim Ağacı. 2 Eylül 2021. 17 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2024.
- ^ a b "The Jargon File, Version 4.0.0". jargon-file.org. 24 Temmuz 1996. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ Robert Heinlein (1 Mart 1941). "Logic of Empire". Astounding Science-Fiction. 27 (1). s. 398 Ağustos 2018.
- ^ "The Jargon File, Version 2.1.1 (Draft)". jargon-file.org. 12 Haziran 1990. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ Quote Investigator (30 Aralık 2016). "Never Attribute to Malice That Which Is Adequately Explained by Stupidity". quoteinvestigator.com. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ "The Jargon File, Version 2.2.1". jargon-file.org. 15 Aralık 1990. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ Stafford-Fraser, Quentin (26 Kasım 2001). "[untitled]". 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ Stafford-Fraser, Quentin (4 Aralık 2001). "The origins of Hanlon's Razor". 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ "The Jargon File, Version 4.3.2". jargon-file.org. 3 Mart 2002. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ "Hanlon's Razor". Jargon File. Eric S. Raymond. 3 Mart 2002. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
- ^ Livraghi, Giancarlo (2004). Il potere della stupidità. Pescara, Italy: Monti & Ambrosini SRL. s. 1. ISBN 9788889479131.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hubbard, Douglas W. (2020). The failure of risk management: why it's broken and how to fix it. Second. Hoboken, New Jersey: Wiley. ISBN 9781119522034.