Harun Tletseruk
Harun Tletseruk (1879, Düzce Pınarlar Köyü - 7 Aralık 1938, Düzce Pınarlar Köyü) Tletseruk / Tleseruk sülalesine mensup Adıge (Şapsığ) kökenli, eğitimci ve yazar.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tletseruk / Tleseruk Harun, 1864 büyük Çerkes sürgününde Kafkasya'dan göç eden Hacı Yusuf Beyin oğludur. Öğrenimini Düzce'de ve İstanbul Fatih Medresesi'nde tamamladı.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Harun Bey İstanbul'da öğretmenlik yaptı. 1908 yılında Çerkes İttihad ve Teavün (yardım) Cemiyeti'nin üyeleri arasında yer alarak önemli bazı görevler üstlendi. Arap harfleriyle Adıge dilinde hazırladığı bir ilmihali İstanbul İttihad ve Teavün Cemiyet yayınları arasında yayınlandı. 1911 yılında bazı Çerkes aydınlarının oluşturduğu bir grupla Kafkasya'ya gitti. Arap harfleriyle Adıge'ce alfabe hazırlayıp, yayınladı. Kuban yöresindeki Tahtamukay, Bjıhekuay, Şovgenovski ve diğer bazı yerleşim birimlerinde oluşturulan okullarda öğretmenlik ve okul müdürlüğü görevlerinde bulundu. İttihad ve Teavün Cemiyetinin yayınladığı Adıgece kitapların ve "Guaze" adlı gazetenin Kafkasya'da dağıtımını yaptı. Özellikle sıtma ile mücadele alanında yürütülen çalışmalara katıldı.
Kafkasya'da anadilde gazete yayınlanması için de çalışmalar yaptı ve aynı yıl bugünkü Krasnodar yöresinde iktidarı ele geçiren "Kuban-Karadeniz Devrim Komitesi" tarafından yayına hazırlanan "Krasna Kuban" gazetesinin redaktörlüğünü üstlendi. 1912 yılında yine Çerkes diasporasının desteği ile Pşimaho Kosok, Lu Traho, Kaspolet Ulagay, Batırbek Şardan, Paşabek Sultan, Sultan Dolet Girey, Mecid Hatağogu, Yedic Hatağogu, İsmail Bekuh, Keleşbey Tuğuruğ, Pşumaf Varço, Mahomet Şovmız, Canhot Hatko, Mışevost Nabeko, Kambulet Bjıhako, Kalevubat Siotoko, Tliukh Tliap ve İbrahim Hıdzetl gibi isimlerle Krasnodar'da kurulan "Çerkeskaya Blagotvoritelnoye Obşestva" isimli kültür ve sosyal dayanışma derneğinin kurucuları arasında yer aldı.
Sosyal Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Harun Bey, Beyaz Ordu'nun Kuban'da iktidarı ele geçirmesinden sonra, Kuzey Kafkasya'nın son Cumhurbaşkanı Pşimaho Kosok ile birlikte tutuklanmaktan, Kuban Çerkes Süvari Tümeni'nin komutanı General Sultan Kılıç Girey'in evine sığınmak suretiyle kurtulabilmişti. Ülkenin Kızıl Ordu tarafından işgalinden sonra, birçok aydın gibi o da önce Gürcüstan'a sonra da Türkiye'ye göç etmek zorunda kaldı (1922). Harun Tletseruk, doğduğu Hampıyhable köyünde (Pınarlar) imamlık, çitçilik ve muhtarlık yaptı. Harun Bey'in ilk eşi ve bir çocuğu Kafkasya'da öldü. İkinci eşinden olan Lütfiye ve Eminet adlarında iki kızı ve torunları halen Düzce'de yaşıyorlar. TBMM Üstün Hizmet Ödülü sahibi ve köy çocuklarının "Eğitim Babası" olarak tanınan Üstat Kazım Taymaz, Harun Beyin damadıdır. Hayatını Xabze kültürü davasına adayan Tletseruk Harun, 7 Aralık 1938'de öldü. Harun Beyin sağlığında kaleme aldığı bazı eserlerinin kıymeti pek bilinemedi ve bastırılamadan kayboldu.
Harun'un ağabeyi Abdurrahman Neşet Tletseruk (1877-1938), Süleyman Çelebi'nin "Mevlit" adlı eserini Adıge diline çevirmişti ve bu Adigece Mevlit 1916 yılında taş baskı olarak yayınlanmıştı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]1.Berzeg Sefer E, Kafkas Diasporası'nda Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü, Sönmez Neşriyat; Samsun, 1995,s.242
2.Prof. M.A. Kumakhof, The Circassian Encyclopedıa, Moskova, 2006, s.778
3.Prof. Haydar Taymaz, sözlü anlatımı, Düzce, 2009