Hasan Bey Zerdabi
Hasanbey Zerdabi | |
|---|---|
 Hasanbey Zerdabi Melikov | |
| Doğum | 28 Haziran 1837 Zerdab |
| Ölüm | 28 Kasım 1907 (70 yaşında) Bakü |
| Defin yeri | Fahri Hiyabanı Mezarlığı |
| Vatandaşlık | Rus İmparatorluğu |
| Evlilik | Hanife Melikova |
Hasanbey Melikzade Zerdabi (Azerice: Zərdabi Həsənbəy (Məlikov) Səlimbəy oğlu), eğitimci, Darwinci bilim insanı, gezeteci, Azerbaycan ulusal basınının kurucusu.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğitim sever bir ailede doğdu, ilk eğitimini Şamahı kent okulunda, sonra ise Tiflis kaza gimnazyumunda aldı. 1861-1865 yıllarında Moskova Üniversitesi'nin Fizik-Matematik Fakültesinin Tabiat Bölümü'nde eğitim gördü ve üniversiteyi ilmî dereceyle bitirerek Azerbaycana döndü.
1868 yılına kadar Tiflis toprak idaresinde görev aldı, bir süre Şamahı mahkeme dairesinde vekillik etti. 1869'da Zerdâbi, Bakü gimnazyumunda tabiat tarihi öğretmeni olarak atandı ve Zerdâbi burada, Rusya halk eğitimi tarihinde ilk defa olarak Darwinizmi ders programına dahil etti. Yoksul öğrencileri okutmak için "Cemiyet-i Hayriye'yi kurdu.[2]
1873'te Necef Bey Vezirov ve Esger Ağa Gorani ile birlikte Azerbaycanca ilk tiyatro oyunu olan Mirza Fatali Ahundov'yn "Hacı Gara" komedisi sahnelendi.
22 Temmuz 1875'te "Ekinci" adlı ilk Azerbaycan gazetesini çıkardı. Yeniliği, eğitim ve kültürü yayan "Ekinci" gazetesi Azerbaycan tarihinde önemli bir yere sahiptir. Ancak Rusya-Osmanlı savaşı başladıktan sonra resmi Çarlık makamlarınin "Ekinçi" gazetesini savaşta Türkleri desteklemekle suçlayarak 1877'de kapatması üstüne işsiz kaldı ve 1880'de doğduğu Zerdab köyüne dönerek burada yaşamaya başladı.
1896'da Bakü'ye döndü, bir süre "Kaspi" gazetesinin redaktörü oldu, 1898'de hayırsever Hacı Zeynelabidin Tağıyev'in maddi desteği ile Bakü'de ilk okulunu açtı. 1905'ten "Hayat" gazetesinde gazeteci-yazar gibi çalıştı.
28 Kasım 1907'de Bakü'de öldü.
Zerdab şehrinde heykeli dikilmiştir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kafkasya Müslüman Aydınlarının Manevi Atası: Hasan Melikzade Zerdabi’nin Hayatı Ve Fikirleri 6 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Okan Yeşilot, OAKA
- Ailə həyatını mətbuat vasitəsilə quran ilk azərbaycanlı - Həsən bəy Zərdabi 17 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası (1980). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası - IV Cild (E,Ə,J,Z,İ).
- ^ Zamanov, Elchin (2014). Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan`da eğitim hareketleri (masterThesis tez). Necmettin Erbakan Üniversitesi.[ölü/kırık bağlantı]