Havza Genelgesi

Havza Genelgesi, Mustafa Kemal Paşa tarafından 28 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da yayınlanmış bir bildiridir. Mustafa Kemal'in 25 Mayıs 1919’da Samsun’dan Havza’ya geçişinin ardından bölgedeki Rum çeteleri, işgaller ve İstanbul Hükûmeti'nin pasif tutumu karşısında halkı bilinçlendirmek, direnişi örgütlemek ve millî iradeyi harekete geçirmek amacıyla hazırlanmıştır. İstanbul Hükûmeti, mitinglerin artışı üzerine Malta sürgünlerini gerçekleştirmiş ve Paşa’yı 6 ve 8 Haziran’da geri çağırmıştır. Paşa bu çağrıya uymayarak Millî Mücadele’nin lideri konumunu pekiştirmiş ve millî iradenin temsilcisi olarak hareket etmeyi sürdürmüştür.

Tarihçesi

Havza'ya 25 Mayıs 1919 tarihinde giden Mustafa Kemal, İzmir'in işgalinin mitingler düzenlenerek protesto edilmesini istedi. Sonrasında Mustafa Kemal Paşa, telgraf çekilmesini de teşvik ederek yönetici olan askeri ve sivil herkese genelgeler gönderme kararı aldı. Bu genelgelerin içinde gösterilerin yapılmasını uygun bulup ancak gayrimüslim halka gösteriler esnasında kötü davranılmamasını vurguladı.

Havza'da Mustafa Kemal; halkı tehlikelere karşı uyarmak, milli derneklerin yaygınlaşmasını sağlamak, milis kuvvetlerin kurulmasını teşvik etmek ve orduların terhisini önlemek üzere bir dizi çalışmalarda bulunmuştur.

Milli Mücadele döneminde yayınlanan ilk genelge 28 Mayıs 1919 tarihli Havza Genelgesidir. Bu genelge ile ulusal bilinç uyandırılarak halkın işgallere karşı tepki göstermesi sağlanmıştır. Aynı zamanda dağınık halde bulunan askerî birliklerin Mustafa Kemal Paşa'nın emrine girmesi ve askerî birliklerin terhisinin önlenmesiyle Türk Milletinin kaderi yeniden yazılmıştır.

Genelge metni

“	15. Kolordu Komutanlığına Bölgemde ve civarında bulunan vilâyetlerle bağımsız mutasarrıflıklara gönderdiğim telgrafın suretini aynen takdim ediyorum. İstihbarat Numara: 14 28 Mayıs 1919 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal İzmir’in ve maalesef bunu takip eden Manisa'nın işgali gelecekte- ki tehlikeyi daha açık göstermektedir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için millî gösterilerin daha canlı olarak yapılması ve sürdürülmesi lazım- dır. Hayatımıza ve millî bağımsızlığımıza zarar veren işgal ve ilhak gibi olaylar bütün milletin içini kan ağlatmaktadır. Üzüntüler durdurulamıyor. Sindirilmesi ve tahammülü mümkün olmayan bu durumun derhâl yok edilip giderilmesi bütün medeni milletlerle büyük devletlerin adalet ve nüfuzlarını sabırsızlıkla beklemek konusunda önümüzdeki hafta içinde Pazartesi başlayıp Çarşamba günü müracaatın arkası alınmak üzere büyük ve heyecanlı mitingler yaparak millî gösteride bulunulması ve bunun bütün bağlı olan yerlere yayılmasına ve bütün İtilaf devletleri temsilcileri ile Osmanlı Hükûmetine etkili telgraflar verilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılara da özel etkiler yapılmakla beraber millî gösterilerde adap ve sükûnetin fevkalade korunması ve Hristiyan halka karşı bir sa- taşma, gösteri ve düşmanca tavırlar alınmaması lazımdır. Sizin bu fikirler etrafında hassas ve etkili bulunmanız yönüyle işin iyi idare edileceği ve başarılı olunacağı hususunda inancım tamdır. Sonucunun bildirilmesini arz ederim.	„