Hawaii dili
| Hawaii dili | |
|---|---|
| ʻōlelo Hawaiʻi | |
| Ana dili olanlar | Hawaii |
| Konuşan sayısı | Anadil: 300 2. dil: 22.000-24.000[1] (2007) |
| Dil ailesi | Avustronezya
|
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Hawaii |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | haw |
| ELP | Hawaiian |
 Hawaii dili UNESCO tarafından 'Ciddi Tehlike Altında' olarak belirtilmiştir | |
Hawaii dili (Hawaii dilinde: ʻŌlelo Hawaiʻi), Hawaii Adaları'nın yerli halkı olan Kānaka Maoli tarafından konuşulan Polinezya dilleri ailesine ait bir dildir. İngilizce ile birlikte Hawaii eyaletinin iki resmi dilinden biridir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hawaii dili, 19. yüzyılın başlarına kadar yalnızca sözlü olarak kullanılıyordu. 1820'lerde Amerikan misyonerleri tarafından Latin alfabesine dayalı bir yazı sistemi geliştirildi. Bu dönemde dil, hükûmet işleri, mahkemeler ve okullarda yaygın olarak kullanıldı. Ancak 1896'da çıkarılan bir yasa ile okullarda İngilizce dışındaki dillerin kullanımı yasaklandı ve Hawaii dili kamusal alanlardan büyük ölçüde silindi.[3]
Canlandırma Çabaları
[değiştir | kaynağı değiştir]1978'de Hawaii dili, eyaletin resmi dili olarak yeniden tanındı. Bu tarihten itibaren dilin canlandırılması için çeşitli programlar başlatıldı. Hawaii Üniversitesi'nde dil eğitimi programları oluşturuldu ve bazı okullarda Hawaii diliyle eğitim veren sınıflar açıldı. Bu çabalar sayesinde dilin kullanımı artmaya başladı. 2000'li yıllarda yapılan sayımlara göre, Hawaii dilini evde konuşan kişi sayısı 24.000'in üzerindedir.[4]
Fonetik ve Yazı Sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hawaii alfabesi, 12 harf ve bir glottal durak (ʻokina) olmak üzere toplam 13 karakterden oluşur: A, E, H, I, K, L, M, N, O, P, U, W ve ʻ. Vokal uzunlukları, kahakō adı verilen makronlarla belirtilir. Bu yazı sistemi, dilin doğru telaffuzunu ve anlamını korumak açısından önemlidir.[5]
Günümüzde Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Hawaii dili, özellikle Niʻihau Adası'nda ve bazı eğitim kurumlarında aktif olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, dilin öğretilmesi ve kullanımı için çeşitli çevrimiçi kaynaklar ve mobil uygulamalar geliştirilmiştir. Hawaii dilinin canlandırılması, yerli kültürün korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2025.
- ^ "Hawaiian". Ethnologue. 7 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025.
- ^ Warner, Sam L. (2001). The Hawaiian Language: Past, Present, and Future. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-2546-5
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (yardım). - ^ "Language Spoken at Home: 2000 Census" (PDF). United States Census Bureau. 13 Ocak 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025.
- ^ Pukui, Mary Kawena (1986). Hawaiian Dictionary. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0703-4
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (yardım). - ^ "Hawaiian Language Revitalization". Language Documentation & Conservation. 1 (1). 2007. ss. 27-33. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi10 Mayıs 2025.
